Microsoft’un yeni nesil sunucu işletim sistemi olan Windows Server 2012 R2’nin özelliklerini incelemeye devam ediyoruz. Bu makalemizde sistem yöneticileri için temel konulardan biri olan kurum ve kuruluşların ağ ortamlarında bulunan dosya sunucularında (file server) “Paylaşım, Paylaşım Karakteristikleri ve Uygulamaları” konusunu detaylı olarak ele alacağız. Bu konuda uzun vadede referans olabilecek bir makale hazırlamaya çalıştık. Bu makaledeki anlatımlarımızı her ne kadar Windows Server 2012 R2 üzerinde yapmış olsak da, büyük bir kısmı özellikle Windows 2003’den bugüne tüm active directory ortamlarında geçerlilik arzediyor olacak.
KAYNAKLARIN PAYLAŞTIRILMASI
Ağ ortamında klasör, dosya ve yazıcı gibi kaynakların kullanıcılar tarafından ortaklaşa kullanılabilmesi için paylaşıma açılması gerekir. Klasörlerin paylaştırılması sayesinde kullanıcılar ağ ortamında bulunan diğer bilgisayarlardaki klasör veya dosyaları bir disket, CD, flash disk vb. medyalar aracılığıyla kopyalama ihtiyacı duymadan, doğrudan ağ üzerinden bağlanarak yetkileri çerçevesinde kullanabilirler. Benzer şekilde, her bilgisayara ayrı bir yazdırma aygıtı almak yerine tek bir yazdırma aygıtı alıp onu bir bilgisayara yükleyip, ağ ortamında da paylaşıma açtığınızda, kullanıcıların yetkileri çerçevesinde ağ üzerinden bağlanıp yazıcıdan çıktı alabilmesini de sağlamış olacaksınız.
Paylaştırılmış klasörler; içerisinde uygulamalar(applications), ortak kullanılan bilgi ve belgeleri veya kullanıcıların kişisel verilerini içerirler. Böyle bir kullanım sayesinde merkezi sunucunun yedeklenmesi ile tüm kullanıcılara ait verilerin yedeklenmesi de sağlanmış olacaktır.
Klasörler paylaştırıldıktan sonra, kullanıcılar o klasör içerisindeki tüm dosyalara ve alt klasörlere izinleri doğrultusunda bağlanıp kullanabilirler.
Şirket ortamlarında şirket verilerinin tutulduğu, şirket içerisindeki her bölümün kendine ait bilgi ve belgelerinin saklandığı hatta kullanıcıların şahsi bilgi ve belgeleri depolaması amacıyla Windows Server 2012 R2/2012 vb. sunucu tabanlı işletim sistemi üzerine kurulabilen sunucu rolüne “dosya sunucusu (file server)” adını veriyoruz. Dosya sunucusu üzerinden paylaşıma açılmış klasör ya da dosyalar üzerinde gerekli izin atamaları yapılarak kullanıcıların paylaşımlara erişim seviyesi belirlenir. Paylaştırılmış klasörler ve içerisindeki dosyaların belli bir sınıflandırma, tasnif ve kategoriye göre dosya sunucuları üzerinde depolanmalıdır. Bu genelde şirketin organizasyon şemasına göre olabileceği gibi, coğrafi lokasyonlara ve departmanlara ya da hibrid bir yapıda da olabilir.
PAYLAŞTIRILMIŞ KLASÖR KARAKTERİSTİKLERİ
ü Paylaştırılmış klasörler Windows 2008 öncesi işletim sistemlerinde klasörü altından tutan bir el simgesi ile görüntülenirlerdi. Windows 2008’den Windows Server 2012 R2’ye geldiğimiz süreçte bu simge kalktı.
Windows Server 2008 öncesi paylaştırılmış klasör
Windows Server 2012 R2 paylaştırılmış klasör (ISOs)
ü Sadece klasörler paylaştırılabilir. Dosyalar paylaştırılamaz. Eğer çok sayıda kullanıcı aynı dosyayı kullanacaksa, bu dosya bir klasör içerisine konulup, klasör paylaşıma açılır.
Bir klasör paylaşıma açılınca, varsayılan olarak Everyone grubuna Read yani okuma izni otomatik olarak atanır. Bu varsayılan izin kaldırılarak, sadece gerekli olan gruplara gerekli izinler atanmalıdır.
· Kullanıcılar veya gruplar paylaştırılmış bir klasör üzerindeki izin listesine eklenirse, varsayılan olarak Read iznine sahip olurlar.
Paylaştırılmış bir klasör kopyalandığında, orjinal paylaştırılmış klasörün paylaşımı devam ederken, kopya klasörün paylaşım özelliği kalkar.
Paylaştırılmış bir klasör başka bir konuma taşındığında, klasörün paylaşımı yine kalkar.
KİMLER PAYLAŞIM YAPABİLİR?
Hemen başlangıçta şu soru aklınıza gelebilir:Kimler paylaşım yapma hakkına sahiptir? Herkesin paylaşım yapma hakkı varmıdır? Tabii ki herkesin paylaşım yapma hakkı yoktur. Paylaşım yapma hakkına sahip kullanıcı ve grupların tablosunu aşağıda görüyorsunuz.
|
Klasörlerin paylaştırılması |
Paylaşım Yapan Gruplar |
|
Windows Server 2012 R2 Domain Controller bilgisayarları üzerinde |
Administrators veya Server Operators |
|
Windows Server 2012 R2 Member Server veya Windows Server 2012 R2 Stand-Alone Server Üzerinde |
Administrators veya Power Users |
|
Windows 8.1 İstemciler üzerinde
|
Administrators veya Power Users |
KLASÖRLERİN PAYLAŞIMA AÇILMASI
Bir klasörü paylaşıma açmak için, klasör üzerinde sağ tuşa basılır “Share with à Specific People” tıklayın ya da klasör üzerinde sağ tuşa basıp Properties’e girdikten sonra Sharing tabına geçin.
“Share with à Specific People” seçeneği ile klasörleri paylaştırmak istediğinizde karşınıza aşağıdaki ekran gelecektir.
Klasör ilk anda paylaştırılmamış olarak gelir. Paylaşıma açmak için, liste kutusundan paylaşım üzerinde yetki verilecek kullanıcı ya da gruplar eklenebilir. Herkes ile paylaşmak için Everyone seçeneği kullanılabileceği gibi, Find people ile de sadece istediğiniz kullanıcı ya da grubu da ekleyebilirsiniz.
Örneğin biz Domain Admins grubunu listeye ekliyoruz. Permission level kısımından da yetki seviyesini ayarlıyoruz. Read ile sadece okuma izni verirken
Read/Write ile okuma ve yazma yetkisi de verilmiş olacaktır. Read/Write klasik paylaşım izinlerindeki Change yetkisine karşılık gelmektedir.
Yetki seviyesi seçildikten sonra File Sharing ekranında Share butonuna basarak paylaşıma açmayı başlatıyoruz.
Paylaşıma açıldıktan sonra yukarıdaki şekilde de görülen Your folder is shared ekranı gelecektir. Done ile süreci tamamlıyoruz.
Klasörleri paylaşıma açmada bir diğer yöntem eski versiyonlarda da kullanıdığımız “” tabından gerçekleştirmektir. Bunun için öncelikle paylaşıma açmak istediğimiz klasörün Sharing tabına geliyoruz.
Sharing tabında Share butonuna tıklayınca karşımıza aşağıdaki şekilde de görülen File Sharing ekranı gelecektir. Bu ekranla ilgili seçenekleri yukarıda açıklamıştık.
Shating tabında “Advanced Sharing” grup kutusu içerisinde gelen Advanced Sharing butonuna tıklayınca da eski versiyonlardakine benzer arayüzde Advanced Sharing ekranı gelecektir.
Klasörü paylaşıma açmak için “Share this folder” kutucuğu dolu iken altta gelen seçenekleri de tamamlamamız gerekiyor. Şimdi bu seçenekleri de açıklayalım:
Share name: Klasörün paylaşım adı.Kendi adıyla farklı da verilebilir. Paylaşım adı kutucuğunun doldurulması zorunludur. Paylaşım adı yazıldıktan sonra Add ile ekleme yapılıp, isteğe bağlı olarak aynı klasör birden fazla paylaşım adı ile de paylaşıma açılabilir.
Comments: Klasör ile ilgili açıklayıcı ve yorumlayıcı bilgi girilebilir. Örneğin, BT bilgi ve belgelerini içeren bir klasör için BT Dökümanları şeklinde bir açıklama girilebilir. Bu alanın doldurulması zorunlu değildir.
Limit the number of simultaneous users to: Aynı anda ağdan bu paylaşıma bağlanacak maksimum bağlantı sayısı belirlenir. Varsayılan değer 16777216’dır.
Permissions: Klasöre ait paylaşım izinlerinin(share permissions) atanması buradan yapılır. Buradan verilen izinler sadece ağdan yapılan bağlantılarda geçerlidir. Varsayılan olarak gelen izin, Everyone grubuna Read yetkisidir.
Caching : Klasörün offline yani çevrimdışı olarak kullanıldığında gerekli olan ayarlarının yapıldığı ekran.
Offline Settings ekranında bu klasör altındaki hangi dosya ya da programların çevrimdışı kullanılabileceği ile ilgili yapılandırma gerçekleştirilir. “Only the files and programs that users specify are availabile offline” seçeneği ile sadece bizim belirleyeceğimiz program ya da dosyaların çevrimdışı kullanıma açmış olacağız. Yine burada “Enable BranchCache” kutucuğu işaretlenerek bu klasör için şube önbellekleme özelliğinin aktifleştirilerek bant genişliğinden de tasarruf sağlanabilir. “All files and programs that users open from the shared folder automatically available offline” seçeneği ile de bu klasör içerisindeki bütün dosya ve programların çevrimdışı kullanıma alınabileceği seçilir. “No file or programs from the shared folder are available offline” seçeneği ile de bu klasördeki hiçbir dosya ve uygulamanın çevrimdışı kullanılamayacağı seçilmiş olur. Çevrim dışı klasörlerin kullanımı ve şube önbelleklemesi konusunda ilerleyen haftalarda detaylı uygulamaları içeren makalelerimizi de paylaşıyor olacağız.
Klasörleri paylaşıma açmanın bir diğer yolu da Computer Management yönetim konsolunu kullanmaktır. Computer Management kullanarak klasörleri paylaşıma açmak için aşağıdaki adımları yerine getirmeniz yeterlidir:
1.Administrative Tools altından Computer Management linkine tıklayarak ya da Start menüden Run’a compmgmt.msc yazarak Computer Management’i açın.
2.Shared Folders altından Shares’e tıklayın.
3.Action menüsünden ya da Shares üzerindeyken mouse’un sağ tuşuna basıp New Share’e tıklayın.
4.Create A Shared Folder Wizard sihirbazında birinci adımı Next ile geçtikten sonra ikinci adımda Folder Path bölümünde paylaşıma açılacak klasörün yolunu girmemizi ister. Biz de aşağıdaki şekildeki gibi yolu gösteriyoruz.
5.Next ile bir sonraki aşamaya geçince bizden klasörün paylaşım adını (Share name) ve eğer vereceksek tanımlama bilgisini (Description) ister. Ayrıca alt bölümden isterseniz Offline Setting karşısındaki Change butonuna tıklayıp klasörün offline kullanım ile ilgili ayarları yapılandırılabilir. Aşağıdaki şekilde gözüktüğü gibi gerekli bilgileri girdikten sonra Next ile bir sonraki adıma geçilir.
6.Karşımıza gelen Shared Folder Permissions ekranında klasörün izinleri ayarlanır. Biz varsayılan olarak gelen tüm kullanıcılar için sadece okuma iznini seçtik. Eğer ihtiyaç duyarsanız alt taraftan Customize permissions ile siz de kendinize özel izin ataması yapabilirsiniz.
7.Finish butonuna tıklanarak paylaşıma açma işlemi tamamlanır ve Finish ile sihirbaz sonlandırılır. Artık Shares altına baktığınızda klasörün paylaşıma açılmış olarak geldiğini göreceksiniz.
Eğer klasörün paylaşımını kaldırmak istiyorsanız klasör üzerinde sağ tuşa basıp Stop Sharing tıklayarak kaldırabilirsiniz.
BİR KLASÖRÜN AYNI ANDA BİRDEN FAZLA İSİMLE
PAYLAŞIMA AÇILMASI
Bir klasör aynı anda birden fazla paylaşım adı ile paylaşıma açılabilir.
Bu işlem için:
1. Klasör üzerinde sağ tuşa basılıp Properties’e gelinir.
2. Sharing tabına geçilir.
3. Şekilde de görülen Advanced Sharing butonuna tıklanır.
4. Karşımıza aşağıdaki diyalog kutusu çıkar. Bu ekranda Add ile bu klasör için ilave paylaşımlar tanımlanabilir.
· Add butonuna tıklanınca karşımıza gelen aşağıdaki New Share ekranında ilgili bilgileri tanımlayarak klasörü ikinci bir isimle paylaşıma açabiliriz.
New Share ekranında karşımıza gelen seçenekleri de açıklayalım:
· Share name: Klasörün paylaşım adı.
· Description: Klasör ile ilgili açıklayıcı ve yorumlayıcı bilgi.
· User Limit: Aynı anda ağdan bu paylaşıma bağlanacak maksimum kullanıcı sayısı.
· Maximum allowed: Sunucu üzerindeki kullanıcı lisansına bağlı sayıda kullanıcı aynı anda bu klasörü kullanabilir.
· Allow this number of users: Sadece belirlenen miktarda kullanıcı aynı anda bu klasörü kullanabilir.
· Permissions:Klasöre ait paylaşım izinlerinin(share permissions) atanması yapılır.
Bir klasörü birden fazla isimle paylaşıma açtığınızda, bütün paylaşımlar ağ üzerinde görüntülenir ve kullanıcılar eğer yeterli izinler atanmışsa bu paylaşımları kullanabilirler.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, her paylaşımın özelliklerinin birbirinden bağımsız olmasıdır. Örnek olarak yukarıda da gördüğümüz klasörün ISOs paylaşım isminin izinleri ve kullanıcı limiti, Setup paylaşım ismi ile aynı değildir. Her paylaşım adının konfigürasyonu da birbirinden farklıdır. Örneğin, bir kullanıcı klasöre bir paylaşım ismiyle bağlandığında Read hakkına sahipken, diğer paylaşım ismiyle bağlandığında da Full Controlhakkı ile bağlanabilir.
PAYLAŞIMIN KALDIRILMASI
Paylaşıma açılmış bir klasörün önceden açılmış paylaşım isimlerinden birini kaldırmak istiyorsanız, yapmanız gereken:
1. Klasör üzerinde sağ tuşa basılır ve Properties’e tıklanır.
2. Sharing tabına geçilir.
3. Share name kutusundan, kaldırılacak paylaşım adı seçilir.
4. Remove butonuna tıklanır.
5. OK ile onaylanır.
Eğer klasörün tamamen paylaşımını kaldırmak istiyorsanız:
1. Klasör üzerinde sağ tuşa basılır ve Properties’e tıklanır.
2. Sharing tabına geçilir.
3. Share this folder kutucuğu boşaltılır.
4. Size bütün paylaşımları kaldırmak isteyip istemediğiniz sorulur.
5. Yes ile paylaşım kaldırılır.
6. OK ile onaylanır.
KOMUT SATIRINDA PAYLAŞIM:
“NET SHARE” komutu kullanılarak komut satırından klasör paylaştırma, paylaşımı kaldırma ve paylaşımları görüntüleme gibi işlevleri yerine getirebilirsiniz. Net share komutu ile paylaşım yapmak için:
1.Komut satırını açın.
2.net share paylaşımadı=PaylaştırılacakKlasörünYolTanımı formatında örneğin net share ISOs=C:\Sirket\ISOs şeklinde C sürücüsü içerisindeki ISOs klasörünü ISOs adı ile paylaşıma açmış olacaksınız.
Lab : Klasörlerin Paylaştırılması Uygulaması:
1. C: sürücünüze gelin.
2. CozumPark isimli bir klasör açın.
3. CozumPark klasörünün içinde Mesut ve Hakan isimli iki alt klasör açın.
4. Maya2005 klasörünü “maya2005” ismi ile paylaşıma açın.
5. Start menüden Run’a gelin ve \\bilgisayaradı\CozumPark yazıp OK’e tıklayın.
1. Karşımıza Mesut ve Hakan klasörlerinin geldiğini göreceksiniz. Eğer üst klasörü paylaşıma açarsanız, bunun altındaki alt klasörlerde paylaşıma açılmış olur ve alt klasör ve dosyalara yetkileriniz çerçevesinde ulaşabilirsiniz.
2. CozumPark klasörünün altındaki Mesut klasörünü “Mesut” adı ile paylaşıma açın.
3. Start menüden Run’a gelin ve \\bilgisayaradı\Mesut yazıp OK’e tıklayın.
4. Karşımıza sadece Mesut klasörünün içerisindeki dosyalar ve alt klasörler gelir. Buradan aynı seviyedeki Hakan klasörüne ve ana klasör olan Cozumpark klasörüne erişim yapamazsınız.
Özet olarak üst klasör paylaştırılınca bu üst klasör içerisindeki bütün alt klasörler de paylaşıma açılmış olur ve bu alt klasörlere erişim sağlayabilirsiniz. Eğer alt klasörü paylaşıma açarsanız, sadece o alt klasör ve onun altındaki diğer alt klasörlere erişilebilir.
Sonuç Olarak;
Bu makalemizde sistem yöneticileri için temel konulardan biri olan kurum ve kuruluşların ağ ortamlarında bulunan dosya sunucularında (file server) “Paylaşım, Paylaşım Karakteristikleri ve Uygulamaları” konusunu detaylı olarak ele aldık. Bu konuda uzun vadede referans olabilecek bir makale hazırlamaya çalıştık. Faydalı olması dileğiyle, esenkalın.