Windows Server 2012 ISCSI üzerinde Sanal Disk Oluşturma İşlemleri
Bu makalemizde, Windows Server 2012 işletim sistemi üzerinde Internet Small Computer System Interface (ISCSI) servisinin kurulum aşamalarından bahsediyor olacağız. ISCSI terimini daha önce duymamış olan arkadaşlar olduğunu farz ederek, makalemize ISCSI kavramının ne olduğunu, ne amaçla kullanıldığını ve ISCSI kullanmanın bize ne gibi faydası olacağını açıklayarak devam edelim.
Internet Small Computer System Interface (ISCSI) Nedir?
Internet Small Computer Interface (ISCSI), network üzerindeki veri depolama aygıtlarını TCP/IP protokolü üzerinden birbirleri arasında bağlama yöntemidir. ISCSI,genellikle yerel ağ (LAN) ve geniş alan ağı (WAN) diye tabir ettiğimiz, yapılar üzerinde kullanılmaktadır. Biz, ISCSI sayesinde network üzerindeki diğer bilgisayarlar üzerinde bulunan , disk, teyp, ve CD benzeri depolama aygıtlarına erişim gerçekleştirebilmekteyiz. Depolama aygıtlarına başka bir örnek olarak, SAN (Storage Area Network) , ve NAS (Network Attached Storage) aygıtlarını örnek olarak verebiliriz. ISCSI servisi, genellikle TCP/IP bağlantı noktaları olarak 860 ve 3260 numaralı bağlantı portlarını kullanmaktadır. Esas olarak ISCSI, network üzerindeki iki makina arasındaki iletişimi sağlamaktadır. Diğer bir yandan ISCSI, yüksek performans sağlamaktadır.
ISCSI’nın mevcut yapısı itibari ile iki ana hedefi bulunmaktadır. Bunlar;
· Storage Consolidation
· Disaster Recovery
Storage Consolidation (Depolama Konsolidasyonu)
Storage Consolidasyonu , birden çok depolama sunucusu arasındaki veri depolama yönetimidir. Burada amaç, zamanı en aza indirerek verilere daha hızlı ve güvenli bir şekilde erişmektir. Bu işlem, diğer bir yandan da veri yedekleme ve arşivleme işlemini de kolaylaştırmaktadır. Diğer özellikleri arasında ise,
· Depolama alt yapısının basitleştirilmesi,
· Veri depolama sunucularının merkezi ve etkin bir şekilde yönetimi
· Optimize edilmek kaynak kullanımı
· Düşük işletme maliyeti gibi özellikler içermektedir.
Disaster Recovery (Felaketten Kurtarma)
İnsan ya da doğal afetler sonucunda, sistem de meydana gelen aksamaların oluşmasını engellemek ve sunucuların (örnek olarak; SQL, Active Directory, Hyper-V) sunucularının kesintisiz bir şekilde çalışmaya devam etmesi oluşturulan bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Disaster Recovery yapısını kullanmamız için aslında birçok neden vardır. Bunların başında ise gerek şirket içi yedeklerimiz, gerekse de şahsi olarak kullanmış olduğumuz yedeklerimizin güvenliği gelmekte. Bunun için, yukarıda da belirtmiş olduğumuz gibi, ister doğal afetler sonucunda olsun, isterse de kendi tarafımızdan kaynaklanan bir hata sonucunda olsun, yedeklerimizin güvenli bir şekilde sunucu üzerinde tutulması için bu yapıyı kullanmamız gerekmekte. Biz sistem yöneticileri için, şirketimiz içerisinde çalışması gereken tabiri caiz ise, olmazsa olmaz sunucularımız vardır. Nelerdir peki bu sunucularımız;
· Active Directory Sunucu
· Veri tabanı sunucusu (SQL Server vb)
· Uygulama Sunucusu
· Hyper-V sunucuları
· Mail Sunucuları
· Üzerinde ticari yazılım çalıştıran muhasebe sunucuları
Yukarıda bahsetmiş olduğumuz sunucularımızın, herhangi bir felaket anında kesintisiz çalışmaya devam etmesini sağlamak için yine Disaster Recovey yapısını kullanmamız gerekmekte. ISCSI ile beraber bazı kavramlar da beraberinde gelmiş durumda. Bu kavramlardan da kısaca bahsedecek olursak;
· SCSI İnitiator
· Software İnitiator
· Hardware İnitiator
· Host Bus Adapter
· TCP Off Load Engine
· ISCSI Target
· Software Target
SCSI İnitiator
Network üzerindeki bir client bilgisayarın, veri depolama (SAN, NAS) sunucuları üzerindeki paylaşıma açılmış olan kaynaklara TCP/IP protokolü üzerinden erişim gerçekleştirmesini sağlayan bir kavramdır.
Software İnitiator
Bu ISCSI protokolü, Ethernet kartı kullanılarak harici bir ISCSI depolama dizisi için bir bağlantı sağlar.
Hardware İnitiator
Hardware İnitiator, ISCSI uygulamalarında software initiatordan farklı olarak özel donanımlar vasıtası ile ISCSI bağlantısını gerçekleştirmektedir. Hardware İnitiator kullanımı, TCP/IP ve Ethernet bağlantılarının yükünü azaltmaktadır. Bu nedenle, Hardware İnitiator ISCSI uygulamalarında sunucu performansını arttırmaktadır.
Host Bus Adapter
Host Bus Adapter (HBA), network üzerindeki bir sunucu ile yedekleme ünitesi arasındaki veri taşıma işleminin gerçekleştirilmesini sağlayan bir aygıt olarak karşımıza çıkmaktadır. Aşağıdaki resimlerde, örnek Host Bus Adapter’ler yer almaktadır.
Şekil-1 Fibre Channel Host Bus Adapter
Şekl-2 SCSI Host Bus Adapter
TCP Off Load Engine
Kısaca “TOE”olarak bilinmektedir. Mikro işlemci ve sunucu tarafındaki TCP/IP tarafındaki işlem trafiğini azaltan teknolojilerden birisidlr. Yüksek hızlı Ethernet teknolojileri ilebirlikte, TCP/IP offload ve dağıtım yetenekleri gibi özelliklerde sunmaktadır.
ISCSI Target
ISCSI Target, sunucu üzerinde bulunan bir depolama kaynağı anlamına gelmektedir. Network üzerinde yapılandırılmış olan bir veri depolama sunucusuna erişim gerçekleştirilirek, sunucu üzerindeki kaynakların kullanılması sağlanmış olur.
Software Target
Sunucu işletim sistemleri olarak, Windows Server, BSD,Linux ve Solaris gibi işletim sistemlerini desteklemektedir. CIFS, SMB, ve NFS gibi dosya protoollerini kullanarak özel depolama aygıtlarını ve uygulama sunucularının birbirleri arasında iletişim kurmasını sağlayan bir özelliktir. Eveti ISCSI ile beraber gelen kavramlardan da kısaca bahsettikten sonra, artık Windows Server 2012 işletim sistemi üzerinde ISCSI Target kurulumuna geçiş yapabiliriz.
Windows Server 2012 ISCSI Target Kurulumu
Windows Server 2012 işletm sistemi üzerinde ISCSI Target kurulumunu gerçekleştirmek için sunucu üzerinde Server Manager yönetim konsolunu çalıştırıyoruz.
Server Manager yönetim konsolu açıldıktan sonra rol ekleme işlemi için Add roles and features seçeneğine tıklıyoruz.
Before you begin ekranında, rol ekleme işlemine başlamadan önce, güçlü bir Administrator şifremizin, IP ayarlarımızın statik olması gerektiğinin ve sunucumuzun updatelerinin yapılmış olması gerektiğine dair bize bilgi verilmekte. Gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra next diyerek bir sonraki adıma geçiş yapıyoruz.
Select Installation Type ekranında ise, kurulum tipini belirleyebileceğimiz seçenekler karşımıza çıkmakta. Role-based or feature-based installation seçeneği ile Role ve Feature bazlı bir kurulum yapıyoruz. Remote Desktop Services İnstallation seçeneği ile ise, Sanal Masaüstü alt yapısını kullanarak, uzak lokasyon üzerinde bulunan sunucumuz üzerine kurulum yapabiliyoruz. Ben, kurulum seçenekleri arasından Role-based or feature-based ınstallation seçeneğini seçiyor ve next diyorum.
Select destination server ekranında, kurulumunu gerçekleştireceğimiz rol ve featurler’in hangi lokasyon üzerinde tutulacağını belirliyoruz. Bu işlem için de iki seçeneğimiz mevcut. Select a server from the server pool seçeneği ile kuruluma devam edildiği taktirde, rol ve featureler’in kurulumu bu ekran üzerinde seçtiğimiz sunucu üzerine gerçekleştirilecektir. Select a virtual harddisk seçeneği ile beraber, rol ve featureler’in kurulumunu sanal bir disk üzerine gerçekleştirebiliyoruz. Ben kurulumu Server 2012 sunucum üzerine gerçekleştireceğim için kuruluma Select a server from the server pool seçeneğini seçerek devam ediyorum.
Select Server Roles adımında, kurulumunu gerçekleştirebileceğimiz rol ve servisler’in listesi karşımıza çıkmakta. Biz, sunucumuz üzerinde ISCSI Target Server kurulumunu gerçekleştireceğimiz için rol ve servis listesi içerisinden ISCSI Target Server seçeneğini seçiyoruz ve next diyoruz.
Select Features penceresine baktığımız da, çeşitli amaçlar doğrultusunda kurulumunu gerçekleştirebileceğimiz features (özellik) ler ‘in listesi karşımıza çıkmakta. Kurulum yapacağınız roller dışında herhangi bir features kurulumu yapmak istiyorsanız bu liste içerisinden ilgili features kurulumunu yapabilirsiniz.
Confirm installation selections ekranında, kurulumunu yapacağımız servise ait bilgiler karşımıza çıkmakta. Kurulumun bitmesi akabinde sunucumuzun restart edilmesini istiyorsak Restart the destination server automatically if required seçeneğini seçmeniz gerekmekte. Yine hemen akabinde açılan pencerede sunucumuzun restart edilmesini onaylıyoruz ve ardından Install tuşuna basarak kurulumu başlatıyoruz.
Kurulumun bitmesi akabinde Close diyerek pencereyi kapatıyoruz. Server Manager yönetim konsoluna tekrar baktığımız da, File and Storage Services altında ISCSI servisinin eklenmiş durumda olduğunu görüyoruz.
ISCSI penceresini inceleyecek olursak, Servers tabında, ISCSI kurulumu için hazırlamış olduğumuz sunucu yer almakta.
Sunucumuz üzerine gelip sağ tuş yaptığımızda ISCSI Target Settings, Add Role and Features ve Computer Management gibi seçeneklerin karşımıza çıktığını görüyoruz.
ISCSI Target Settings seçeneğine tıkladığımızda, ISCSI sunucumuza ait IP adresi ve port numarası gibi bilgiler karşımıza çıkmakta.
Volumes seçeneğinde, sunucumuz üzerinde bulunan Volume ait bilgileri görüyoruz. DISK tarafına baktığımızda, Status kısmında diskimizin Online durumda olduğunu, veri yolu tipinin ise RAID modda olduğunu görmekteyiz.
Disk seçeneğinde ise, sunucumuz üzerindeki mevcut disklerimizi görüyoruz. Şekil üzerinde de görmüş olduğunuz gibi sunucumuz üzerinde 460 GB ‘lık dört adet disk bulunmakta. Disklerimiz üzerinde herhangi bir işlem yapmadığımız için disklerimizin şu an itibar ile Offline konumunda olduğunu görüyoruz.
Storage Pools ekranında, herhangi bir disk havuzu oluşturulmadığı için Storage Pool ekranı boş gözükmekte.
Shrares ekranında ise paylaşımlı klasör oluşturma işlemlerini gerçekleştiriyoruz. Paylaşımlı klasör oluşturma işlemini To create a file share, start New Share Wizard seçeneğini kullanarak gerçekleştirebilirsiniz.
ISCSI ekranı üzerinde ise, sanal ISCSI disk oluşturma işlemlerini gerçekleştiriyoruz.
Mevcut disklerimizin durumunu Computer Management àDisk Management yönetim konsolu üzerinden de kontrol ettiğimizde disklerimizin Offline konumda olduğunu görüyoruz. Evet, makalemizin bu bölümüne ISCSI kavramından, ISCSI ile beraber gelen bazı terimlerden bahsettik. Makalemizin ilerleyen bölümlerinde ise, ISCSI üzrinde ISCSI disk oluşturma işlemlerinden bahsediyor olacağız.
Windows Server 2012 ISCSI Üzerinde Disk Oluşturma
Windows Server 2012 ISCSI konsolu üzerinde sanal disk oluşturmak için ISCSI yönetim konsolu üzerinde ISCSI àTo create in an ISCSI virtual disk , start the NeW ISCSI wizard ‘a tıklıyoruz.
Select ISCSI virtual disk location ekranında, Server Name kısmında ISCSI kurulumunu yaptığımız sunucunun ismi, Select by volume seçeneğinde ise diskimize ait volume bilgileri yer almakta. Oluşturacak olduğumuz ISCSI disk default olarak \ISCSIVirtualDisk klasörü içerisine kaydedilmekte. Eğer, oluşturacağınız disk’in bu klasör dışında başka bir klasör içerisine kaydedilmesini istiyorsanız Type a custom path seçeneğini kullanarak bu işlemi yapabilirsiniz. Ben location tarafında herhangi bir değişiklik yapmadan next diyorum.
Next dediğimizde karşımıza, oluşturacak olduğumuz sanal ISCSI diski için isim, ve diskimize ait path bilgisi yer almakta. Name kısmına, oluşturacak olduğumuz sanal disk için bir isim belirliyoruz. Path kısmına baktığımızda sanal diskimizin ISCSIVirtualDisk içerisinde New_ISCSI_DISK ismi altında kayıt edileceğini görüyoruz. Disk uzantısının ise vhd uzantılı odluğunu görüyoruz.
ISCSI Virtual Disk Size kısmında, oluşturulacak olan sanal disk’in boyutunu belirleyebiliyoruz. Disk boyutunu, şekil üzerinde de görmüş olduğunuz gibi MB,GB, ve TB cinsinden belirleyebiliyoruz. Ben sanal diskimin alanının 100 GB olmasını istediğim için gerekli işlemleri yapıp bir sonraki adım için next diyorum.
ISCSI Target ekranında, ISCSI sunucumuz için hedef isim ataması gerçekleştiriyoruz. Burada belirleyeceğimiz hedef isim ile network üzerindeki client bilgisayarlarımız ISCSI initiator üzerinden sunucumuz üzerindeki sanal disklere ve paylaşımlı klasörlere erişim gerçekleştirebileceklerdir. Existing ISCSI target seçeneğinde, eğer sunucumuz üzerinde daha önceden herhangi bir target belirlenmiş ise o target’e ailt bilgileri görebiliyoruz ve aynı zamanda yine bu target üzerinden işlem yapabiliyoruz. Yeni bir ISCSI target oluşturmak istediğimizde ise, New ISCSI taget seçeneğini seçiyoruz. Ben de yeni bir ISCSItarget oluşturmak istediğim için bu seçeneği seçiyor ve next diyorum.
Target Name and Access ekranında, oluşturulacak olan target için yeni bir isim belirliyoruz.
Specify access servers ekranında, ISCSI bağlantısı için erişim sunucularını belirliyoruz. Erişim sunucusu belirlemek için Add tuşuna basıyoruz ve karşımıza açılan pencereden erişim gerçekleştirmek sunucuları belirliyoruz. En altta yer alan Enter a value for the select tye seçeneğinde ise, ISCSI bağlantısında kullanabileceğimiz değerleri belirliyoruz. Değer olarak, IQN, DNS Name, IP Adress ve MAC Adress gibi değerleri kullanabiliyoruz.
Enable Authentication ekranında, isteğe bağlı olarak, Authentication metotlarını belirleyebiliyoruz.
Confirmation ekranında, sanal ISCSI diskimiz, erişim sunucumuz ve ISCSI erişimi sırasında kimlik doğrulama metotlarına ait bilgileri görüyoruz. Ve Create diyerek sanal ISCSI diskimizi oluşturmaya başlıyoruz.
Disk oluşturma işlemimiz yukarıdaki şekil üzerinde de görmüş olduğunuz gibi başarılı bir şekilde tamamlanmış durumda. Close diyerek bu pencereyi de kapatıyoruz.
Sanal ISCSI disk oluşturma işlemimiz bittikten sonra ISCSI yönetim penceresine tekrar dönüş yaptığımızda, oluşturduğumuz diskin eklenmiş olduğunu görüyoruz. Oluşturduğumuz sanal disk yukarıdaki şekil üzerinde de görüldüğü gibi Not Connected, yani henüz erişilemez durumda. Peki şimdi oluşturduğumuz sanal diske nasıl erişim gerçekleştireceğiz buna bir bakalım. Sanal diskimize erişim gerçekleştirmek için ISCSİ initiator uygulamasını kullanacağız. ISCSI initiator uygulamasını çalıştırmak için Administrative Tools à ISCSI initiator seçeneğine tıklıyoruz.
ISCSİ initiator ekranında, target kısmına ISCSI sunucumuzun IP adresini yazıyoruz ve Qick Connect tuşuna tıklıyoruz. Qick Connect işleminden sonra Status kısmında sunucumuza erişimimizin başarılı bir şekilde gerçekleştiğini görüyoruz. Bu işlemden sonra Computer Nanagement à Disk Management ekranına baktığımızda yeni bir disk eklendiğine dair bir ekran ile karşılaşıyoruz.
OK tuşu ile pencereyi kapattığımızda disk listesi içerisinden diskimizin henüz kullanıma hazır olmadığını görüyoruz.
Diskimizi kullanıma hazır hale getirmek için disk üzerinde yeni bir bölüm oluşturmamız ve diski formatlamamız gerekmekte. Bu işlem için de, disk üzerine gelip sağ tuş yaparak ardından New Simple Volume seçeneğine tıklıyoruz.
Welcome to the New Simple Volume Wizard ekranını next diyerek geçiyorum.
Specify Volume Size adımında, benden oluşturmuş olduğum disk için maksimum disk boyutunu belirlemem isteniyor. Maksimum disk boyutunu da belirledikten sonra next diyorum.
New Drive Letter or Path ekranında oluşturulacak disk için sürücü harfi belirleme işlemini gerçekleştiriyoruz.
Format Partition ekranında, formatlama ve volume belirleme gibi işlemleri gerçekleştiriyoruz.
Volume oluşturma işlemleri de bittikten sonra Finish diyerek bu pencereyi kapatıyoruz.
Disk Managemet’a tekrar dönüş yaptığımızda diskimizin formatlanmış bir şekilde kullanıma hazır hale geldiğini görüyoruz.
Server Manager üzerinden de kontrol ettiğimiz de, 100 GB ‘lık diskimizin eklenmiş olduğunu görüyoruz.
Evet, bu makalemizde, Windows Server 2012 ISCSI üzerinde ISCSI disk oluşturma işlemlerinden bahsettik. Bir sonraki makalemizde görüşmek üzere hoş cakalın…
