Sunucuda yer alan donanım bileşenlerini listeleyebileceğiniz, aygıt seviyesinde bazı özellikleri düzenleyebileceğiniz ve oluşan problemleri anlayıp çözmek için kullanabileceğiniz bir araç olan Device Manager’ı dönem dönem kullanmak zorunda kalırsınız. Windows işletim sisteminin özel donanım aygıtları ile konuşabilmesi sürecinde yer alan yazılımsal sürücüler ise yine Device Manager üzerinden yüklenebilmekte, izlenebilmekte ve gerekli durumlarda güncellenebilmektedir. Device Manager, yeteneklerini grafik tabanlı bir ara yüz üzerinden sunduğu için GUI sever IT Pro.’ların gönlünde taht kurmaya adaydır 🙂 Ama öte yandan unutmamak gerekir ki gelişmiş bir GUI olmadan, sadece komut satırı destekli araçlar ile de her şeyi ve hatta çok daha fazlasını yapmak mümkündür. Kaldı ki GUI, temelde parametre alabilen çekirdek uygulamalara komut gönderen ve sonucunda dönen çıktıları görselleştiren bir kabuktan ileri değildir.
Örneğin Device Manager yerine komut satırı veya script girişleri ile WMI query’ler kullanmak, “devcon.exe” “pnputil.exe” gibi komut satırı araçlarını uygun parametreler ile çalıştırmak veya PowerShell ile Get-WmiObject komut setini kullanmak gibi farklı yollarla da aygıt listesini almak, sürücülere bakmak, yüklemek ve güncelleştirmek mümkündür.
Ama illa GUI diyorsanız, Device Manager’ı aşağıdaki dört farklı şekilde başlatabilirsiniz.
1) Windows Interface
Start > Control Panel > Device Manager
2) Command Prompt / Command Based (cmd.exe, run, vb..)
mmc devmgmt.msc
3) Computer Management (MMC)
Computer > right-click > Manage
4) Remote Computer (Read-Only Mode)
Computer > right-click > Manage > Action-menu > Connect to another computer > Browse > Remote Computer Name
Windows Server 2012 öncesindeki durumu kısaca hatırlayalım.
Windows Server 2008 R2 – Device Manager / Aygıt ve Sürücü Yönetimi
Eğer bir Windows Server 2008 R2‘yi Full Installation yani kabaca grafik ara yüzü ve MMC konsollarına sahip şekli ile çalıştırıyorsanız şayet, Device Manager’a ulaşmak için yukarıdaki ilk üç yöntemi ve gerekiyor ise dördüncü yöntemi kolayca kullanabilirsiniz. Ama eğer Windows Server ‘ı Core Installation (Server Core) şeklinde çalıştırıyorsanız, üzerinde MMC tabanlı yönetim ara yüzü olmayacağı için Device Manager da dahil birçok yönetim aracını yerel olarak çalıştıramazsınız, dördüncü yöntem ile uzak bir bilgisayar üzerinden uzak yönetim araçları ile erişmeniz gerekir.
Örneğin Server Core tabanlı DS-DC, DHCP, DNS gibi rolleriniz veya özellikle Hyper-V Failover Cluster yapınız varsa ve Node olarak Windows Server Core veya Hyper-V Server kullanıyorsanız, aygıt ve sürücü izleme işi için Device Manager’ı uzak bir bilgisayar üzerinden sadece salt-okunur özellikli olarak çalıştırabilirsiniz. Yani Remote Device Manager üzerinden herhangi bir aygıta müdahalede bulunamaz ve sürücü yükleyemezsiniz ancak herhangi bir aygıtta veya sürücüde problem olup olmadığına göz atabilirsiniz.
Şöyle bir senaryo düşünün: Windows Server 2008 R2 Hyper-V – Server Core Node’lardan oluşan bir Failover Cluster projesi yapıyorsunuz ve Node’lardan biri FC-HBA’lar üzerinden SAN’e erişemiyor veya bazı network port’ları online olamıyor. O anda FC-HBA’ların veya network port’ların donanım seviyesinde durumuna bakmak, sürücü versiyonlarını almak için Device Manager oldukça pratik bir araç olabiliyor.
Windows Server 2008 R2 – Core veya Full Installation için aşağıdaki koşulları sağladığınız durumda uzaktan read-only olarak Device Manager erişimi mümkündür.
- Windows Server ve uzak yönetim bilgisayarı doğru kimlik bilgisine sahip olmalı. (AD Domain üyeliği veya Workgroup için “cmdkey” kullanımı)
- Windows Server için “Allow remote access to the PnP interface” Group Policy ayarı aktif edilmiş olmalı. Şurada yer alır: GPO > Computer Configuration > Administrative Templates > System > Device Installation > Allow remote access to the PnP interface
- Windows Güvenlik Duvarı (WinRM – Remote Administration Rules) ve varsa diğer güvenlik duvarı özellikli yazılımlar üzerinde gerekli izinler tanımlı olmalı.
- “Plug and Play” , “Remote Registery” ve “RPC” servisleri çalışıyor olmalı.
- WinRM doğru çalışıyor olmalı.
Ardından read-only mode ‘da erişebilirsiniz.
Evet evet, tüm bu tantana read-only mode’da bir Device Manager için 🙂
Peki Remote GUI ile problemli aygıtı buldunuz diyelim ve sürücüsünü güncellemek istiyorsunuz? Tekrar Windows Server yerel oturumuna dönmeniz gerekecek. Eğer söz konusu sunucu bir Server Core ise?
- Windows Server 2008 R2 – Server Core ‘da bir aygıt sürücüsüne aşağıdaki yöntemler ile müdahale edebilirsiniz:
- OS ile gelen pnputil.exe komut satırı aracı ile. (PnP Aygıtlar)
- Destekleyici araçlar ile ki en meşhuru Core Configurator şurada: http://coreconfig.codeplex.com/
- Sürücü üreticisinin Installer’ı ile. Genelde Setup’lar Server Core üzerinde çalışır.
- Windows Deployment Kit ile gelen devcon.exe ile. Şurada bir ara bahsetmiştim: http://www.serhatakinci.com/index.php/ethernet-kartini-disable-veya-enable-yapmak.html
Yeni sürümde ne durumda?
Windows Server 2012 – Device Manager / Aygıt ve Sürücü Yönetimi
Eğer bir Windows Server 2012 ‘yi Full Installation yani kabaca grafik ara yüzü ve MMC konsollarına sahip şekli ile çalıştırıyorsanız şayet, Device Manager’a ulaşmak için hala yazının başındaki ilk üç yöntemi kullanabilirsiniz. Ama eğer Windows Server 2012 ‘yi Core Installation (Server Core) şeklinde çalıştırıyorsanız, varsayılan durumda üzerinde MMC tabanlı yönetim ara yüzü olmayacağı için Device Manager da dahil birçok yönetim aracını yerel olarak çalıştıramazsınız ve maalesef artık Device Manager’a uzak olarak erişme şansınız da yok.
Device Manager’a uzaktan erişim sürecinde de yer alan PnP (plug and play) Interface’e uzak erişim Windows 8 ve Windows Server 2012 sürümlerinde komple devre dışı bırakıldı ve şimdilik yeniden aktif edilmesi mümkün görünmüyor. Bu durum Windows Server 2012 – Server Core için geçerli olduğu gibi Hyper-V Server 2012 kurulumları için de aynı şekilde geçerlidir.
Bilinen tüm koşulları sağlayıp denediğinizde aşağıdaki hatayı almaya devam edersiniz.
Unable to access the computer <Computer Name>
Make sure that this computer is on the network, has remote administration enabled,
and is running the “Plug and Play” and “Remote registry” services.
The error was: The machine selected for remote communication is not available at this time.
Windows Server 2012 – Server Core kurulumlarda Device Manager ‘a uzak bir yönetim bilgisayarı üzerinden erişemezsiniz ancak aygıt ve sürücü yönetimini gerçekleştirmek için artık çok daha pratik ilave iki yönteme sahipsiniz.
- Device Management PowerShell Cmdlets
- Windows Server 2012 – Server Core & Full arası geçiş özelliği
Device Management PowerShell Cmdlets – Aşağıdaki bağlantı üzerinden indirip import edeceğiniz PS modülü sayesinde birçok aygıt ve sürücü yönetim işini PowerShell komut satırından gerçekleştirmeniz mümkün.
http://gallery.technet.microsoft.com/Device-Management-7fad2388
Cmdlets
Disable-Device
Enable-Device
Get-Device
Get-Driver
Get-Numa
Install-DeviceDriver *Experimental*
Örneğin sunucu üzerindeki donanım listesini almak için:
Get-Device | Sort-Object -Property Name | ft Name, InstanceId –AutoSize
* Bu arada “Device Management PowerShell Cmdlets” Windows Server 2008 ve 2003 üzerinde de çalışabiliyor.
Windows Server 2012 – Server Core & Full arası geçiş özelliği – Yeni Windows Server Core kurulumları artık sonradan yüklenebilir ve kaldırılabilir GUI özelliği ile gelmektedir. Bir problem durumunda GUI’ya ihtiyaç duyarsanız şayet, medya olmaksınız Server Core üzerine gerekli import işlemini gerçekleştirip ilgili GUI’ye ulaşmanız mümkün. İşiniz bitince GUI’yi kaldırarak tekrar eski haline döndürebilirsiniz.
* Bu yöntemin server reboot gerektirdiğini unutmayın.
Pnputil.exe, devcon.exe ve üreticinin hazırladığı sürücü setup’ları gibi yöntemler ise hala emrinize amade.
BİLGİ: Bu yazının sadece Remote Device Manager penceresindeki son durumu açıkladığını unutmayın. Computer Management, RSAT (henüz çıkmadı ancak gelmek üzere) ve diğer MMC yönetim araçları eskisi gibi uzaktan kullanılabilir.