Windows Deployment Service(WDS), ağ yöneticilerine işletim sistemi kurulum ve yapılandırması için pek çok kolaylık, yenilik ve hız kazandırıyor. WDS ile gelen yeniliklerden birisi de, Multicast Transmission’dır( bundan sonra MT olarak bahsedeceğim). MT, özellikle aynı anda çok sayıda fiziksel ya da sanal bilgisayara kurulum yapacaksa, hızlı ve ağı zorlamayan bir özelliktir.
Geleneksel ağ üzerinden imaj ve klasik işletim sistemi kurulum yöntemleri, Unicast denilen haberleşme biçimini kullanır. Unicast, noktadan noktaya veri gönderimi sağlayan bir ağ haberleşmesi biçimidir(Görüntü 1)
Görüntü 1 – Unicast iletişimi noktadan noktayadır.
Unicast metoduyla WDS üzerinden imaj yüklenirken, WDS sunucu, her bir bilgisayara imajı tek tek almasını sağlar. Diyelim ki 10 GB boyutunda bir imaja sahipseniz, bu imajı 50 tane bilgisayara yüklemeyi düşünüyorsanız: 10 GB * 50 PC = 500 GB, ağ üzerinden 500 GB veriyi transfer etmeniz gerekir.
Hele ki, alışageldik, 100 Mbit hızındaki Fast Ethernet switchler kullanıyorsanız, ağınızın kilitlenmesi kaçınılmazdır.
İşte burada yardımımıza, WDS sunucumuzdaki MT devreye giriyor. MT, multicasting olarak bilinen bir ağ haberleşme biçimini kullanır. Burada ki mantık, veriyi bilgisayarlara tek tek göndermek değil, veriyi bir grup bilgisayara (yani kurulumunu geçekleştireceğimiz bilgisayarlara) bir defa göndermektir (Görüntü 2)
Görüntü 2 – Multicasting bir grup bilgisayarla yapılan iletişimdir.
Bu durumda, 10 GB boyutundaki imaj sadece bir defa ağ üzerinden taşınacaktır. Bu da elbette çok daha iyi bir ağ performansı anlamına gelir.
WDS Multicasting ayarları
WDS, hâlihazırda multicasting için hazır bir servistir. Ancak dilerseniz, WDS için multicasting ayarlarını düzenleyebilirsiniz. Bunun için WDS konsolunuzu açıp, sunucunuzun özellikleri bölümünü açın. Bunun için WDSàServersàWDSSunucunuzunAdıà yoluyla gidip, sunucunuza sağ tıklayıp “Properties” e tıklayın. Açılan pencereden “Multicast” sekmesini seçin.(Görüntü 3)
Görüntü 3 – WDS Multicast ayarları bu bölümde yapılandırılıyor.
Multicast IP Address
Multicast iletişim için, bilgisayarların Multicast IP adresleri kullanması gerekir. Windows Server 2008’den beri Multicasting, artık IPv6 üzerinden de yapılabilir. WDS sunucu, kendisine ve istemci bilgisayarlara, multicast IP adreslerini otomatik olarak sağlayabilir ya da bunun yerine bir DHCP sunucusunda oluşturulan bir Multicast Scope’tan da Multicast IP adresleri dağıtılabilir.
Obtain IP address from DHCP: Multicast IP’leri ağınızdaki bir DHCP sunucusu tarafından sağlanır. Bunun için bir DHCP sunucuda “Multicast scope “ oluşturulması gerekir.
Use addressess from the following range: WDS sunucu, Multicast IP adreslerini kendisi dağıtır. Bunun için 239.0.0.1~239.0.0.254 arası IP aralığını tahsis eder (IPv4 için). IPv6 için ise, FF15::1~FF15::FF aralığındaki IP adreslerini kullanır.
Not: Multicast iletişim, IANA D sınıfı IP adreslerin kullanır. D snıfı IP adresleri, 224.0.0.0 ila 239.255.255.255 arasındadır. Dilerseniz yukarıdaki 239.0.0.1-239.0.0.254 Aralığı yerine, D snıfı herhangi bir multicast IP aralığı kullanabilirsiniz.
IPv6 için ise FF00::/8 IP aralığını kullanabilirsiniz.
Bir başka ayarsa, “Transfer Settings” altındaki session ayarlarıdır. Windows Server 2008 WDS, kendisine bağlanan istemcilerin, hızlarını algılayıp, hızlarına göre gruplandırıp, imaj transfer hızlarını ayarlayabilir. Ayrıca isterseniz belli bir bağlantı hızından daha yavaş olan istemcilerin imajı yüklemelerini engelleyebilirsiniz. 3. Görüntüye bakarsak burada 4 farklı seçenek var:
1- Keep all multicast clients in a session at the same speed: Ağ bağlantı hızı ne olursa olsun, tüm istemciler tek bir multicast session üzerinden imajı download ederler.
2- Seperate clients into three sessions: WDS sunucusu, istemcilerin bağlantı hızlarını algılayıp onları yavaş, orta ve hızlı olmak üzere üç farklı multicast session içine üye yaparlar. Böylelikle, yavaş olan istemciler, hızlı olan istemcilerin hızını etkilemelerinin önüne geçersiniz.
3- Seperate clients into two sessions: Yukarıdaki seçenekle aynıdır. Sadece daha basit bir biçimde, istemcileri yavaş ve hızlı olmak üzere iki multicast session’a ayırır.
4- Automatically disconnect clients below this speed(in kbps) : Bu seçenek, Kilo bit/saniye cinsinden belirttiğiniz bir hızdan daha yavaş hızda bağlanan istemcilerin, imajı download etmesini engeller. Örneğin 1024Kbps hızından daha yavaş olan istemcilerin, WDS’e bağlanarak imaj yükleme sürecini yavaşlatmasını istemiyorsanız, bu seçeneği kullanabilirsiniz.
Desteklenen işletim sistemleri ve imajlar
· Multicasting ile Windows Vista (sadece SP1 ya da üzeri), Windows 7, Windows Server 2008 ve 2008 R2 işletim sistemleri kurulabilir.
· Boot image olarak Windows Vista ( Service Pack’siz ) kullanılamaz, desteklenmez.
· Install ve boot imajları için kullanılabilir. Boot imajları için sadece komut satırından yönetilebilir.
Multicast Transmission (MT)
MT kullanmaya başlamak için, WDS konsolunda, Multicast Transmission’a sağ tıklayın ve “Create Multicast Transmission…” seçeneğini tıklayın.(Görüntü 4)
Görüntü 4 – Yeni bir Multicast session başlatın
“Transmission name” bölümünde, oluşturduğunuz transmission için bir isim verin. (Görüntü 5)İsim verirken, kuracağınız işletim sistemi türü, dili ya da mimarisine göre isimler vermeniz faydanıza olacaktır.
Görüntü 5 – Transmission adı
Image selection ekranında, Multicasting ile istemcilere dağıtmak istediğiniz işletim sistemi imajını seçiniz. Tekrar hatırlatalım, Windows Vista SP1 öncesi Vista sürümleri, multicast ile dağıtılamaz.
Öncelikle “Select the image group that contains the image” açılır kutusundan imajınızın bulunduğu grubu seçin ve aşağıda gelen küçük bölümden de imajını seçin. Daha sonra Next tuşuyla devam edin.(Görüntü 6)
Görüntü 6 – İmage seçiminizi yapın.
İmaj seçimi yapıldıktan sonra, Multicast iletişiminizin nasıl başlayacağını seçin. Seçebileceğimiz iki seçenek var.
Auto-Cast: Bir istemci imajı yüklemek istediğini belirtince, MT başlatılır. Açık olan olan session’a diğer istemciler de katılabilir.
Schedules-Cast: Bu MT türü hemen başlatılmaz, başlaması için iki unsur vardır ;
– Start when number of clients that have request the image is: Seçeneği seçilirse, belirtilen treshold değeri kaç ise, o kadar sayıda istemci imajı yüklemek istediğinde transmission başlar. Mesela, 20 tane bilgisayara imaj yüklemek istiyoruz. Ancak hepsi için yüklemenin aynı anda başlayıp aynı anda bitmesini istiyoruz. Bu durumda, Treshold bölümüne 20 yazarız ve 20 istemciyi de başlatırız. Hepsi hazır olduğunda, transmission otomatikman başlatılır.
– Start at a later time: Bize gelen bir e-mail’de, 3 hafta sonra saat 19.00’da, 20 istemciye Windows 7 Professional yükleneceği yazılıyor. Bizde hiç bu tarihi beklemeden, buradaki değeri, istenilen gün ve saate ayarlıyoruz. Böylelikle belirtilen gün ve saatte MT başlatılıyor.
Bahsettiğim son iki seçenek bir arada kullanılabilir. Böylece istenilen tarihte, x sayıda istemci hazır olduğunda, MT başlatılır.
Ben herhangi bir zamanlama ve sayı belirtmeden, Auto-Cast seçeneğiyle devam ediyorum.(Görüntü 7)
Görüntü 7 – Auto-Cast, beklemeden çalışır.
Son ekranda da, yaptığımız ayarların bir özetini görürüz. Finish’e tıklayarak bu sihirbazı tamamlarız.
Görüntü 8 – Sihirbazın sonu.
Yaptığımız ayarlar, istemcilerin multicast yoluyla imaj yüklemesi için yeterlidir. Aşağıda Multicast Transmissions bölümünde yeni oluşturduğum, Windows 7 x64 kurulumu isimli MT görüyorsunuz(Görüntü 9). Ana ekranda da görüleceği üzere, Status : “Waiting”. Yani şu an sunucumuz sadece bekliyor, herhangi bir hareket yok.
Bundan sonra yapılması gereken, istemcileri ağ üzerinden başlatmak, klasik Boot imajı ekranını geçmek. Daha sonra WDS ekranından “Select the operating System you want to install” bölümünde, Multicast ile dağıtmak için seçtiğiniz imajı seçin. Ben önceki adımlarda, Windows 7 Professional (x64) işletim sistemi imajını, MT için seçmiştim. Bunun için, kurulum ekranında, onu seçiyorum.(Görüntü 10)
Görüntü 10 – MT için seçtiğimiz imaj.
Sonraki adımda, yüklemesini yapacağınız diski bölümlendirip, biçimlendirirsiniz. Daha sonrasında ise, dosyaları kopyalama işlemi başlar. İşte MT, tam da bu aşamada devreye girer. Ben aynı anda 2 tane istemcimde yüklemeyi başlattım. Windows 7 x64 kurulumu adını verdiğim MT özelliklerine baktığımda, ikisinde de kurulumun başladığı ve ne aşamada ilerlediğinin vb. detaylarını görebilirsiniz.(Görüntü 11)
Görüntü 11 – MT başladı ve ilerliyor.
İşletim sistem için gerekli dosyaların kopyalanmasıyla MT biter. Zaten bu aşamadan sonra, gerekli her dosya bilgisayarda olduğu için ağdan tekrar bir şeyler kopyalamaya gerek kalmaz. Aşağıda Event VieweràApplications And Services LogsàMicrosoftàWindowsàDeployment Services DiagnosticsàOperational yoluyla, Multicast iletişiminin başlaması, bitmesi, transferedilen dosyalar gibi detayları inceleyebilirsiniz. Aşağıdaki kayıtta görüldüğü üzere, 192.168.1.13 IP adresli istemci, açılan bir Multicast Session’a katılıp dosya almaya başlamış (Görüntü 12).
Görüntü 12 – Multicast Session’a başlamış bir istemcinin olay kayıdı
Tabi iki bu arada istemcilerim dosyalarını kopyalamaya devam ediyorlar.(Görüntü 13)
Görüntü 13
Kurulum süreci bu aşamadan sonra yine bildiğiniz gibi ilerleyecektir. Zaten bizim amacımız, yükleme için normalden farklı bir yol izlemek değil, yükleme işlemini çok daha hızlı ve verimli bir hale getirmekti, bunu da başardık.
WDS Multicasting için Powershell komutları
WDS, Windows Server 2008 ve 2008 R2 sürümleri ile birlikte, powershell aracıyla da yönetilebilir. Aşağıda sık kullanacağınız powershell komutları ve açıklamalarını yazıyorum.
IP Adresleme ile ilgili Shell Komutları
WDSUTIL /Set-TransportServer /ObtainIPv4From:DHCP : Multicast IP’ler DHCP’den alınır
WDSUTIL /Set-TransportServer /ObtainIPv4From:Range /Start:<start Ipv4 Address> /End:<end Ipv4 Address> à Multicast IP’ler için bir adres aralığı belirtilir(IPv4)
WDSUTIL /Set-TransportServer /ObtainIPv6From:Range /Start:<start Ipv6 Address> /End:<end Ipv6 Address> à Multicast IP’ler için bir adres aralığı belirtilir(IPv6)
Multicast Session Policy Ayarları
WDSUTIL /Set-TransportServer [/Server:<name>] /MulticastSessionPolicy /Policy:Autodisconnect /Threshold:<threshold in kbps> à Belli bir hızdan (Kbps) yavaş olan istemciler imaj yükleyemez, bağlantısı koparılır edilir.
WDSUTIL /Set-TransportServer [/Server:<name>] /MulticastSessionPolicy /Policy:Multistream /StreamCount:{2|3} à Multicast istemcileri hızlarına 2 yada 3 gruba ayırılır.
Multicast Auto ve Scheduled Cast Ayarları
WDSUTIL /New-Namespace [/Server:<server name>] /Namespace:<namespace name> /FriendlyName:<friendly name> [/Description:<description>] /ContentProvider:<name> /ConfigString:<config string> /NamespaceType:ScheduledCast [/Time:<YYYY/MM/DD:hh:mm>] [/Clients:<number of clients>] à Yeni bir Scheduled Cast Name Space oluşturulur.
Örnek:
WDSUTIL /New-Namespace /Server:MyWDSServer /FriendlyName:"Custom Scheduled Namespace" /Namespace:"Custom Scheduled 1" /ContentProvider:WDS /ConfigString:D:Images /NamespaceType:ScheduledCast /Time:"2006/11/20:17:00" /Clients:20
WDSUTIL /New-Namespace [/Server:<server>] /FriendlyName:<friendly name> /Namespace:<namespace name> [/Description:<description>] /ContentProvider:<name> /ConfigString:<config string> /NamespaceType:AutoCast à Yeni bir Auto-Cast Name Space oluşturulur.
Örnek
WDSUTIL /New-Namespace /FriendlyName:"Custom AutoCast Namespace" /Namespace:"Custom Auto 1" /ContentProvider:WDS /ConfigString:D:Images /NamespaceType:AutoCast
Evet, böylelikle bir yazının daha sonuna geldik.