Remote Desktop Licensing servisi , Windows server 2008 R2 öncesi Terminal Services Licensing servisi olarak bilinmekteydi. Remote Desktop Servisi daha önceden olduğu gibi RD Host Serverlara bağlantı kuracak olan kullanıcı ve bilgisayarlar için RDS CALs (Remote Desktop Servisi Client Access Licenses) istemektedir. Windows Server ürün ailesi içinde ücretsiz bir çok servis ve role nazaran RD Host Serverlara, kendilerine bağlantı kuracak olan kullanıcı bilgisayarları için Windows CAL haricinde ayrıca lisanslama isteyen servislerin başında gelmektedir. Bu özellik Lisanslama açısından Rights Management Services ile benzerlik taşımaktadır.
RD Servisi ve öncesinde ki Terminal Servisi ilk kurulmuş olduğu günden itibaren, Erişim lisansları yüklenene kadar belirli bir sure (demo) ücretsiz olarak – tam özellikleri ile kullanılabilir durumdadır.
İlgili İşletim sistemleri için demo süreleri aşağıda belirtilmiştir.
|
Operating system running on the RD Session Host server |
Grace period |
|
Windows Server 2008 R2 |
120 days |
|
Windows Server 2008 |
120 days |
|
Windows Server 2003 R2 |
120 days |
|
Windows Server 2003 |
120 days |
|
Windows 2000 |
90 days |
İlgili İşletim sistemlerine, RD Host Servisi ve daha önce ki ismi olan Terminal Services Rolu yüklendikten sonra ihtiyaç duyulan CAL’ lar yüklenmezse eğer , hizmet CAL’ lar yüklenene kadar hizmet dışı kalmaktadır.
Remote Desktop Servisi haricinde, her bir server için yönetimsel işlemlerimizi uzaktan yönetmek için bizlere sağlanan iki tane yönetimsel erişim hakkı vardır. Bizler bütün windows server ürün ailelerini, gerekli izinler sağlandıktan sonra RD servisini yuklemeden iki kullanıcı sınırı ile uzaktan yönetimsel işlemlerimizi gerçekleştirebilmekteyiz.
RD Host Servisi kullanıcı başına (RD user cal) ve bilgisayar (RD host cal) olmak üzere iki şekilde lisanslanmaktadır. Ihtiyaçlarımıza yönelik olarak doğru lisanslamayı yapabilmemiz için aşağıda basit bir örnek ile bu iki lisanslama arasında ki farkı anlatmaya çalıştım.
Önemli Not ! :Windows server 2008 R2 RD Host Lisansları downgrade (alt sürüm) hakkına sahiptir. Eğer sahip olduğumuz lisanlar windows server 2008 Terminal Services CAL’ ise RD Host CAL olarak kullanamamaktayız.
RD Host servisi domain ortamı olan bir network içinde, Domain uyesi bir server olarak çalışabildiği gibi, domain ortamı olmayan networkler içinde Local server olarak hizmet etmektedir. Networkümüz içinde bir domain controller bilgisayar varsa eğer yapmamız gereken lisanslama nasıl olmalıdır ?
Networkümüz içinde bir adet Active Directory Server bulunmakta ve sahip olduğumuz RD Host server sahip olduğumuz AD serverinin üyesi durumunda hizmet etmektedir. (resimde ki SOL tarafta ki senaryo)
Networkümüz içinde bulunan kullanıcı sayısının toplamı 50’ dir. 50 kullanıcımızın 20 tanesi diğer 30 kullanıcılarımıza artı olarak RD Host serverini kullanacaklardır. Bu ihtiyaç karşısında eğer RD Host serverimizi, mevcut AD ortamının üyesi yaparsak 50 adet Windows CAL’a artı olarak 20 adet RD CAL lisansı alarak çözüme kavuşabilmekteyiz.
Aynı network içinde, farklı bir mimari geliştirdiğimizi düşünelim. RD Host Serverimiz mevcut AD ortamının üyesi olmadığını ve Local Server olarak hizmet ettiğini varsayalım (resimde ki SAĞ tarafta ki senaryo)
Bu senaryo 50 Adet Windows CAL ve 20 adet RD CAL’ la ilave olarak 20 Adet Windows CAL daha almamız gerekecektir. Bunun nedeni sahip olduğumuz mevcut RD host server local olarak çalışmakta ve RD Host Serverimiz üzerine bağlantı kuracak olan her bir RD kullanıcısı için ayrı lisanslama yapmamız gerekmektedir. Maaliyetin haricinde bu şekilde gerçekleştirilen dizaynda her bir RD kullanıcısı için RD Host server üzerinde ayrı ayrı kullanıcı açılacak ve erişim hakları verilecektir. Maaliyet haricinde operasyon açısından bizlere fazladan bir yük getirecektir.
Yukarıda ki örnekte anlayacağımız gibi Active Directory ortamına sahip olan bir RD host Serverin AD ortamına member edilerek çalışması bizlere operasyon ve maaliyet açısından kolaylık sağladığını görebilemkteyiz.
Örneğimizi geliştirirsek. Mevcut AD üyesi olan bir RD host Serverinde farklı bir lisanslamı ele alalım. Bu örnekte User CAL ve Host CAL arasında ki farktan bahsedeceğiz.
RD Host Serverimizin barınmış olduğu network içinde 50 tane bilgisayarımız var. RD Host serverin hizmet etmiş olduğu müşteri 7×24, vardiya usulu çalışan bir şirket olduğunu düşünelim.
Network içinde;
· 50 Bilgisayar
· 3 Vardiya
· 150 kullanıcı olduğunu düşünürsek
Nasıl bir lisanslama yapmamız gerekmektedir ? User CAL mı ? yoksa Host Cal mı ?
Eğer networkümüz içinde 50 kullanıcı ve tek vardiya olsaydı User CAL veya Host CAL seçimi yapmamız öenmli değildi ! fakat vardiya usulu varsa ve RD Host server üzerine bağlantı kuracak olan Host bilgisayarların sayısı sabitse HOST CAL lisanslaması yapmamız maaliyet açısından bizlere kar getirecek olup 100 adet RD Lisansı avantajı sağlayacağız.
RD Licensing özelliğimizi yuklemek için Server Manager üzerinde Remote Desktop Services Rolu bölümüne gelip ADD Role Services bölümünden TD Host Rolumüze Remote Desktop Licensing özelliğini yukleyeceğiz. Network büyüklüğümüze göre bu rolu başka bir server üzerine kurmamız (lisans server vb) mümkündür.
Role Services bölümünden Remote Desktop Licensing bölümünü seçip Next butonuna basıyoruz.
Remote Desktop Licensing Configuration bölümünde Lisans server için scope (havuzumuzu) belirliyoruz.
Confirmation bölümünde yapılandırmamız hakkında bilgileri aldıktan sonra Install butonu ile kuruluma başlıyoruz
Result bölümünden kurulumu başarılı bir şekilde bitirdiğimizi mesajını görebilmekteyiz.
Administrator Tools Remote Desktop Servicess Remote Desktop Licensing Manageriçine girdiğimizde serverimizin aktif olmadığını görmekteyiz. Serverimiz aktif edilmediği için görüldüğü üzere Install Licenses (Lisans yukleme) bölümü de deaktif (seçilememektedir) durumdadır.
Serverimizi aktif duruma getirmek için Activate Server butonunu tıklıyoruz. Hoş geldiniz ekranı ile sihirbazımız bizleri karşılıyor ve Next ile devam ediyoruz.
Connection Method bölümünde Serverimizi ne şekilde aktif edeceğimizi seçiyoruz. Microsoft bizlere bu noktada opsiyonel seçenekler tanıyarak işlemlerimizin çıkmaza düşmesine olanak verMEmektedir. Serverimizi aktif edebilmek için isteğe bağlı olarak internete bağlı olma durumumuza göre ayarları otomatik olarak algılamasını seçebilir, Web üzerinden manuel olarak işlemlerimizi seçebilir veya internet bağlantımızın olmadığı networklerde Telefon yardımı ile serverimizi aktif edebileceğimizi seçebilmekteyizi.
Automatic Connection bölümünü seçerek Next diyoruz.
Serverimiz bağlantıları kontrol ediyor ve Microsoft ‘un lisans serverlarına bağlantı kurmaya çalışıyor.
Bağlantımız kurulduktan sonra ilk ekranda bizlerden Şirket bilgilerimizi istemektedir. Gerekli bölümleri doldurup Next butonu ile devam ediyoruz.
Bilgilerimizi doğrulattıktan sonra serverimiz Microsoft Lisans serverları tarafından aktif ediliyor.
Serverimiz aktif edildikten sonra istersek Start Install Licenses Wizard Now kutusunu boşaltmadan Next diyebilir veya lisansları sonradan eklemek üzere kutuyu boşaltıp devam edebiliriz. Lisanlarımızı yuklemek üzere Star Install Licenses Wizard now kutusunu boşaltmadan devam ediyorum ve lisanslarımızı yuklemek üzere sihirbazımızı başlatıyorum.
Welcome to the Install Licenses Wizard ekranında
License Program bölümünde sahip olduğumuz satın aldığımız lisans tipini seçip devam ediyoruz. Remote Desktop lisanslamasında, Microsoft firmasının diğer ürün ve servislerinde uygulamış olduğu Program burada da geçerli olup bir eğitim kurumuna satışı ile bir firmaya veya Microsoft ürünlerini satan Çözüm ortaklarına uygulamış olduğu fiyatlar , paketler tamamen değişkenlik göstermektedir. Sahip olduğumuz Lisansı seçerek devam ediyoruz.
License Program bölümünde sahip olduğumuz lisans paketine uygun bilgileri girerek devam ediyoruz.
Sahip olduğumuz lisans sayısını ve kullanıcı başına mı ? Yoksa aygıt başına mı yukleme yapacağımızı belirtiyoruz.
Lisanslarımızın başarılı bir şekilde yuklendiğini görebilmekteyiz.
TS Licensing Manager’a ulaştığımız da ise lisanslarımız hakkında genel bilgilere ulaşabilmekteyiz.
Client lisans Yukleme işlemi bittikten sonra makalemizin başında da belirttiğimiz gibi yuklemeden önce ki gibi unlimit olan user ve device hakkımız, yuklediğimiz CAL kadar olacak olup Administrator hesabı dahil olmak üzere artı bir kullanıcının dahi bağlanmasına izin vermeyecektir.
Eğer administrator kullanıcısının uzaktan bağlandığı zaman CAL lisasnlarını kullanmasını istemiyorsanız mstsc /consolekomutu ile administrator hesabının locale bağlanmasını gerçekleştirebilirsiniz.
Networkümüz içinde birden fazla RD Host Server varsa, merkezi bir tane RD Lisans server seçip CAL dağıtımını merkezi RD Lisans server üzerinden dağıtmamız mümkündür. Network içinde bulunan bütün RD Host serverlar, ortak havuzda yuklu bulunan CAL’ ları kullanacaklardır. Rd Host serverlara RD Lisans server tanıtmamız için;
Remote Desktop Host Configuration bolumu içinde Edit setting bolumu altında Remote Desktop License servers bolumune tıklıyoruz.
Açılan bolumde Licensing sekmesinde Per User / Per device seçimini gerçekleştiriyoruz. Lisans server seçimini bu bolumde yapıp Specified license server bolumunde add bolumune tıklıyoruz.
Lisans serverimizi seçiyoruz.
Lisans serverimizi belirledikten sonra Apply ve Ok butonları ile çıkıyoruz.
Ortamımızda Tek bir tane RD Lisans server varsa eğer Rd Host serverimiz için kendisini tanıtmamız gerekmektedir.
Not : Sizler bu makaleyi daha önce okumuş olabilir siniz 🙂