Windows 10 Yenilikleri – Yeni Nesil Tarayıcı Microsoft Edge Spartan

Microsoft’un yeni nesil client işletim sistemi Windows 10 için geliştirme süreci devam ediyor. Tahmini olarak 2015 Ağustos sonu ya da Eylül başı gibi resmi olarak piyasaya çıkmasını beklediğimiz ürünle Windows client işletim sistemlerinde yepyeni bir dönem başlıyor. Windows 10 eski client işletim sistemlerinde olduğu gibi Windows 8.1 işletim sisteminin devamı niteliğinde gelen bir işletim sistemi değil. İsminin de Windows 10 olmasının temel nedenlerinden birisi bu aslında. Windows 10 client işletim sistemlerinde oyunun kurallarını değiştiren yeni bir başlangıç.

Yeni işletim sistemi farklı platformlarda çalışabilecek uyumlulukta tasarlandı. Çalıştığı cihazın özelliğine göre otomatik olarak arayüzü kendini adapte edebiliyor. Normal bir PC ya da laptop gibi kullanabilirken, aynı zamanda tablet moduna geçebilen bir özelliğe sahip. Windows 10 için aynı zamanda mobil sürümler de mevcut.

Hızlıca bir bakışta Windows 10 ile gelen yeni özellikleri sıralayacak olursak:

·       Daha Güçlü Start Menüsü

·       Akıllı asistan Cortana

·       Yeni nesil browser Microsoft Edge (Kod Adı : Spartan)

·       Hololens desteği ile Holografik deneyim

·       Windows 10 üzerinde Xbox Oyunları

·       Universal Apps

·       Laptop Mode ve Tablet Mode bir arada (Continuum)

·       Windows Phone/RT yerine tek platform : Windows 10 Mobil

·       Daha anlaşılır ve görünür Action Center

·       PowerShell 5.0

·       OneGet Paket Yönetimi

·       Etkileşimli Yeni Nesil Komut Satırı

·       Yeni Nesil Kimlik Yönetimi ve Erişim Metodları

·       Cloud Domain Join (Azure AD Join)

·       Wireless Device Recovery

 

Bu yenilikleri farklı makalelerde detaylı olarak ele alacağız.

İlk bir yıl süresince Windows 7, Windows 8 ve Windows 8.1 kullanıcıları ücretsiz olarak Windows 10’a geçiş yapabilecekler.

Windows 10 Teknik önizleme sürümünü bu adresten indirip inceleyebilirsiniz.

Bu makalemizde yukarıda maddeler halinde belirttiğimiz Windows 10 ile gelen yeniliklerden “Yeni Nesil Browser : Microsoft Edge (Project Spartan)” detaylarıyla uygulamalı olarak inceliyoruz.

Windows 10 geliştirme sürecinde yeni nesil browser aracı proje adı “Spartan” olarak duyurulmuştu.

Geçtiğimiz ay itibariyle de ürünün resmi adı “Microsoft Edge” olarak tüm dünyaya duyuruldu.

Microsoft Edge sadelik ve nesnelliği ön plana çıkartan (minimalist) bir tasarım mimarisinde geliyor. Microsoft Edge arayüzü son derece basit, temiz ve kontrolü de oldukça rahat.

Şu an için Microsoft Edge Windows 10 işletim sistemi ile geliyor olacak. Windows 7, Windows 8 ya da Windows 8.1 kullananlar için Microsoft Edge desteğinin bu sistemler üzerinde olmayacağı şeklinde bizdeki son bilgi. Dolayısıyla Microsoft Edge Windows 10 ve sonrası için tasarlanmış Microsoft’un yeni nesil tarayıcısı. Muhtemelen Windows Server 2016 üzerinde de oluyor olacak. Yine benzer şekilde merkezi olarak yönetim için Windows Server 2016 üzerinde de Microsoft Edge ile ilgili group policy yapılandırlamarını da bekliyoruz.

Microsoft Edge tarayıcı uygulaması Windows 10 ile birlikte çalışan desktop, laptop, tablet ve akıllı telefonlarda kullanılıyor olacak.

Edge altyapısında Microsoft tarafından geliştirilmiş “Chakra JavaScript engine” kullanıyor. Windows 10 ile birlikte sağlanacak API’lar sayesinde özellikle yazılım geliştiricilerin erişimi de sağlanmış olacak. Chakra ilk olarak IE9 ile kullanılmıştı. Microsoft Edge ile birlikte Chakra Javascript Engine üzerinde çok sayıda performans optimizasyonu sağlandığı geliştirme ekipleri tarafından paylaşıldı. Bu iyileştirmeler ve geliştirmelerle ilgili olarak bu linkten de detayları inceleyebilirsiniz. Ve bu yeni geliştirmeler sonrasında Edge, IE ya da pazardaki diğer tarayıcıların performansını zorlayacak bir yapıda geliyor. Internet üzerindeki en yüksek hite sahip 10.000 site içerisinden alınan 4.000 tanesi ile yapılan benchmark testlerinde ki bunlardan bir tanesi Google tarafından geliştirilen Octane 2.0 ile yapıldı, diğeri de Apple tarafından geliştirilen JetStream ile gerçekleştirildi. Octane 2.0 ve JetStream ile 64-bit ortamda Windows 10 üzerinde çalışan Edge, IE, Chrome ve Firefox tarayıcıları ile gerçekleştirilen javascript performansı benchmark test sonuçlarına ait değerleri aşağıda görebilirsiniz:

 

Test sonuçlarından da görüldüğü üzere Edge, IE ile karşılaştırıldığında açık ara önde, Chrome ve Firefox’u da geride bırakmış durumda. IE performansında Octane sonuçlarına göre Edge 2.26 kat, Jet Stream sonuçlarına göre de 1.6 kat iyileşme sağlamış durumda.

 

Performans ile öne çıkmasının yanında 64-bit mimarisinde çalışan Edge bu mimarinin getirdiği güvenlik özelliklerini de kullanarak saldırılara karşı çok daha güvenli bir tarayıcı olarak geliyor.

Edge ile özellikle bellek içeriği yönetimi (memory management), bellek içeriğinin bozulması (memory corruption), derleme optimizasyonları gibi altyapıda geliştirmeler devam ediyor.  Performans ve güvenlik bir süreç olduğu için zaman içerisinde yukarıdaki grafikleri daha da iyileştirilmiş olarak ve güvenlik tarafındaki şaşırtan sonuçları da birlikte görüyor olacağız.

Microsoft Edge İle Çalışmak :

Windows 10 ile web’de gezintinin yeni nesil aracına hoş geldiniz. Öncelikle Microsoft Edge’i çalıştırmak için Start menüden Project Spartan yazarak çağırabilir ya da aşağıdaki kısayol bağlantılarını kullanarak da çalıştırabilirsiniz. Sonraki kullanımlar için de bu kısayolları görev çubuğuna (Taskbar) konumlandırabilirsiniz.

Windows 10 geliştirme sürecinde yeni nesil browser proje adı : “Spartan” . Yeni nesil browser aracının resmi adı : “Microsoft Edge”.

Şimdi Windows 10 ile gelen ve dünyaya açılmanıza yardımcı olacak yeni nesil gezinti aracımızın özelliklerini birlikte inceleyelim:

Yeni Arayüz :

Microsoft Edge son derece sade ve kolay yönetilebilir bir arayüze sahip. Seçenekler arasında kaybolmadan istediğiniz ayarı hızlı ve kolay bir biçimde bulabileceğiniz, yerleşik olarak gelen işaretleme, vurgulama, not tutma araçları ile tam bir akıllı tahta ya da ekran gibi çalışıyor. Ayrıca arama motoru “Bing” ve yardımcı asistan “Cortana” ile dinamik ve akıllı yönlendirme, ipucu ya da yol gösterme anlamında da gayet başarılı.

Araç çubuğundaki özellikleri inceleyerek başlayalım:

1 : Bir önceki sayfaya gider. (Previous Page)

2 : Bir sonraki sayfaya gider. (Next Page)

3 : Sayfayı yeniler. (Refresh)

4 : Sadece mevcut sayfanın bulunduğu sekmeyi tamamen kapatır. (Close Tab)

5 : Yeni bir gezinti sekmesi açar. (New Tab)

6 : Sayfayı tam ekran yapar. (Maximize)

7 : Sayfayı simge durumuna küçültür. (Minimize)  

 

8 : Microsoft Edge uygulamasını tüm sekmelerle birlikte tamamen kapatır. (Close All tabs)

9 : Seçili metni okuma görünümünde gösterir. (Reading View).

10 : Sayfayı favori sayfalarıma ya da okuma listesine ekler. (Add to favorites or reading list)

11 : Favori sayfalar, okuma listesi, download klasörü, gezinti geçmişi (history) bilgilerine erişimi sağlar. Microsoft EDGE dünyasında bu bilgilerin toplandığı yere “HUB” adını veriyoruz.  simgesinin adı da HUB’dır.

12 : Sayfada işaretleme, vurgulama ya da not tutma araç kutusunu aktifleştirir.

13 : Sayfa ile ilgili geri bildirim (öneri ya da problem) amacıyla kullanılır.

14 : Sayfa üzerinde diğer işlemler için erişim menüsünü getirir. Buradan yeni pencere açmak, sayfanın büyütülmesi, küçültülmesi ya da tam ekran yapılması (zoom), sayfa üzerinde arama yapmak (find on page), sayfadan çıktı almak, geliştirci araçlarına erişmek, sayfayı Internet Explorer aracında açmak ve en önemlisi de Microsoft Edge ayarlarına(Settings) erişim bağlantılarına ulaşabilirsiniz.

Hızlı Arama :

Microsoft Edge, hızlı arama özelliği ile erişmek istediğiniz sayfaların tam adresini bilmeseniz de sizi yönlendirebiliyor. Adres çubuğuna ulaşmak istediğiniz hedef ile ilgili anahtar sözcükleri belirtirseniz karşınıza öneriler, web sonuçları, tarayıcı geçmişi ve favorilere eklenmiş sayfalarınızı (sık kullanılanlar) listeliyor.

HUB Araç Kutusu :

Microsoft Edge ile sık kullanılan sayfalar (favorites), okuma listesi, indirilen dosyaların bulunduğu download klasörü, gezinti geçmişi (history) gibi ihtiyacınız olan bilgiler tek bir yerde toplanmış. Microsoft EDGE dünyasında bu bilgilerin toplandığı yere “HUB” adını veriyoruz. Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi HUB simgesine tıklayarak hızlıca bu bilgilere erişebilirsiniz.

Edge’i Akıllı Tahta Gibi Kullanın :

Microsoft Edge ile yerleşik olarak gelen sayfada işaretleme, not tutma araçları da son derece kullanışlı ve harika olmuş. Bu işler için eski versiyonlarda üçüncü parti araçlar kullanırken, ya da diğer browser uygulamalarında eklenti ya da üçüncü parti araçlarla yapılabilirken Edge kendi üzerinde bu özelliğin gelmesi öne çıkaran görsel ve fonksiyonel olarak da çok kullanışlı yeniliklerden bir tanesi. Öncelikle bu işaretleme ve araç çubuğundaki simgeleri açıklayalım:

Bunu biraz daha özetleyelim J :

Böylelikle herhangi bir web adresini incelerken ya da bu konuda bir sunum yaparken öne çıkan ya da sizin için önem arzeden bölümleri aşağıdaki gibi işaretleyerek, not tutarak ya da üzerini boyayarak daha belirgin hale getirebilirsiniz.

 

Sayfadaki incelemeniz ya da anlatımınız bittiğinde bütün bunları yukarıda da anlattığımız temizleme simgesi ile (silgi) temizleyebilirsiniz.

Eğer yaptığınız bu işlemleri kaydedip daha sonra tekrar kullanacaksanız da yine araç çubuğunda sağ tarafta gelen  simgesine tıklayarak Sık Kullanılanlar (favorites) ya da okuma listesine (reading list) altına kaydedebilirsiniz.

Kaydettiğiniz bu linki açtığınızda yaptığınız işaretlemeler ya da aldığınız notların aynen geldiğini göreceksiniz.

Özellikle web tabanlı kurumsal portal, proje yönetim portali, finans raporları vb. iş hayatındaki birçok alanda sunum yaparken çok işe yarayacak bir özellik. Sayfa üzerindeki yapılan işlemler ve alınan notların kaydedilebilmesi de ayrıca gayet güzel olmuş.

Microsoft Surface ya da dokunmatik ekran özelliği olan cihazlar kullanıyorsanız (bence Windows 10 için olmazsa olmaz bir ihtiyaç) yine çok kullanışlı özelliklerden bir tanesi.

Çok renkli bir bölüm olsa da bence iş hayatında çalışanların çok işine yarayacak ve sevecekleri yeniliklerden bir tanesi olacak gibi gözüküyor.

Edge’i Okuma Listesi Olarak Kullanmak :

Microsoft Edge ile okumak istediğiniz makaleleri ya da yazıları okuma listenize (Reading List) kaydedin. Böylece seyahat halindeyken ya da okuma zamanlarınızda HUB’a gidip, Reading List altından hızlıca erişip okuyabilirsiniz.

Edge’i Kitap Gibi Kullanın :

Microsoft Edge ile okumak istediğiniz makaleleri ya da yazıları okumak istediğinizde dikkatinizin dağılmasını engellemek için özel olarak oluşturulmuş okuma görünümüne (Reading View) geçebilirsiniz.

Reading View görünümünden çıkmak için yine aynı simgeye tıklamanız yeterlidir.

Ayrıca Reading View görünümünde font ve görüntü ayarlarını isteğinize göre yapılandırmak için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Settings ile ayarlar kısmına gidiyoruz.

Burada gelen seçenekleri kullanarak görünüm biçimi ve yazı büyüklüğünü ayarlayabilirsiniz.

Bing ve Cortana Entegrasyonu :

Microsoft Edge öne çıkan özelliklerinden bir tanesi de yardımcı asistan Bing ve Cortana entegrasyonu. Bu entegrasyonlar sayesinde Bing’in arama özelliği ve sesli komutlarla Cortana’dan yardım talep edip, önerilerin listelemesini sağlayabiliyorsunuz.

Örneğin arama çubuğunda “weather” ifadesini yazdığınızda otomatik olarak size içerisinde weather geçen önceden ziyaret ettiğiniz web adresleri yanında Bing’in önerileri de listelenecektir.

 

Ayrıca herhangi bir sayfa içerisinde geçen metni seçip örneğin aşağıdaki seçimde “South Lake Union” seçtiğiniz de sağ tuşa basıp “Ask Cortana” seçeneği ile Cortana’dan yardım alabilirsiniz.

Karşımıza aşağıdaki şekilde görülen öneriler sağ bölümde çıkacaktır.

Cortana entegrasyonu ile ilgili geliştirme süreci devam ediyor. Ürünün geliştirmesi tamamlandığında çok daha detaylı bunları inceliyor olacağız.

 

ÖZETLE

Microsoft yeni nesil client işletim sistemi Windows 10 için beta sürümleri inceleme süreci devam ediyor. Ve bu süreçte biz de gelen yenilikleri sizlerle incelemeye devam ediyoruz. Bu makalemizde de Windows 10 ile gelen yeniliklerden “Yeni Nesil Web Tarayıcısı Microsoft Edge (Spartan)” detaylarıyla uygulamalı olarak inceledik. Sizler de hemen indirip test etmeye başlayın ve yaşayarak Edge’i keşfedin. Diğer yenilikleri incelediğimiz bir sonraki makalemizde görüşmek dileğiyle, sağlıcakla kalın.

 

Mesut ALADAĞ.
Microsoft MVP, MCT
www.mesutaladag.com / www.twitter.com/mesutaladag