Makalemizde Windows 8 ile başlayan ve Windows 10 ile devam eden, kullanıcı işletim sistemi üzerine kurulabilen Hyper-v özelliğini ele alarak disk işlemlerini ele alıyor olacağız. Genel olarak burada yapacağımız işlemler Windows Server 2016 ve çok ufak farklar olmakla birlikte yine durum Windows Server 2012 ve Windows Server 2008 işletim sistemleri üzerinde benzerlik göstermektedir.
Makalemizin başlangıcında biraz açıklamalar ile ilerleyeceğiz ve sonrasında örnek senaryolar ile ilerleyeceğiz. Öncelikle sanal platformumuz olan Hyper-v üzerindeki disk türlerini ele alalım.
VHD: Kelime olarak Virtual Hard Disk anlamına gelmektedir. Nasıl bilgisayarımız üzerinde dosyaları depolayabiliyor, siliyor, kopyalama kesme gibi işlemler yapabiliyorsak gerekli platformu sağlamak şartı ile aynı işlemleri sanal sabit disk üzerinde yapma imkanına da sahibiz. VHD ilk olarak Windows Server 2008 SP1 olarak Şubat 2008’de aramıza geldi. Özellikleri bakımından 2040 GB kapasitesine kadar boyut desteği vermektedir. Geriye yönelik olarak Windows 7 işletim sistemi üzerine eklenebilmekle birlikte ileriye doğru Windows 8, Windows Server 2012 ve Windows Server 2016 işletim sistemleri üzerine eklenebilmektedir. Hatta Windows 7 ile hayatımıza giren Sistem görüntüsü yani imaj bazlı yedeklemeler VHD disk olarak yapılmaktadır.
VHDX: Microsoft tarafından VHD formatından sonra geliştirilmiş sanal disk modelidir. VHD diske göre performans ve kapasite farkı olarak artı farkları vardır. Boyut olarak 64 Tera Byte seviyesinde kapasite desteği sunar. VHD disk formatından performanslı olarak çalıştığını altını çizerek belirtmemiz gerekir. Windows Server 2012 ile hayatımıza girmiştir.
Aşağıdaki tabloda karşılaştırmalı olarak VHD ve VHDX arasındaki farkları bulabilirsiniz.
|
Parametre |
VHDx |
VHD |
|
Maksimum Desteklenen Boyut |
64TB |
2040GB |
|
Blok Boyutları |
1MB, 2MB, 4MB, 8MB, 16MB, 32MB, 64MB, 128MB, 256MB |
512K veya 2MB |
|
Varsayılan Blok Boyutları |
Dinamik VHDX için 32MB ve Differencing VHDX için 2MB |
2MB |
|
Güç Kayıplarına Karşı Elastikiyet |
Evet |
Hayır |
|
Değişken Kök Disklere Destek |
Evet |
Hayır |
|
Varsayılan Virtual Hard Disk Tipi |
Windows Server 2012 ve Windows 8 İçerisinde Varsayılan Tipi |
Windows Server 2012 Öncesi Hyper-V Sürümlerinin Varsayılan Tipi |
|
Desteklenen İşletim Sistemleri |
Windows Server 2012 / Windows 8 |
Windows Server 2012, Windows Server 2008 R2 / Windows 7, Windows Server 2008 |
|
Önerilen Disk Tipi |
Dinamik |
Sabit |
Bu genel bilgilerden sonra sanal disk oluşturma senaryolarımızı ele alalım. İlk olarak yukarıda bahsettiğimiz gibi Windows İşletim sistemi üzerinden sanal disk oluşturmayı ele alalım. Sistemimiz üzerinde Disk Yönetim ekranını açalım. Eylem menüsünden SSD oluştura tıklayalım.
Windows İşletim Sistemlerinde Sanal Disk Yönetim Adımları
Oluşturacak olduğumuz disk türünü VHD veya VHDX olarak seçelim, Disk türünü ise Sabit boyutlu veya Dinamik olarak genişleyen şeklinde belirleyelim. Bu seçenekleri biraz inceleyelim.
Sabit Boyutlu (Fixed Disk) : Oluşturulacak olan sanal disk boyutu kadar bir alan kaplayarak oluşturulur. Örnek olarak 5 GB sanal disk oluşturmanız durumunda oluşturulacak olan alanda 5GB alan kaplar. Sanal disk 5GB alanı sabit olarak kullanır azalıp artma söz konusu olmaz. VHD disklerde performans sağlamasına rağmen, VHDX formatlarda net olarak bu ayrım yapılmamaktadır. Hızlı büyüme söz konusu olmayan ve performans gerektirmeyen ortamlarda seçilmesi pek makul olmaz.
Dinamik olarak genişletilen (Dynamic Disk): İsminden anlaşılacağı gibi içerisine veri yazıldıkça genişleyen ve yazılan veri kadar alana sahip olan disk türüdür. Yukarıda bahsettiğimiz gibi VHD disklerde performans ön plandayken kullanılması önerilmezdi ancak VHDX disklerde yine yukarıda belirttiğimiz gibi bu ayrım net değil. Gereksiz büyümelerde örnek olarak disk içerisine ekleme silme gibi durumlarda manuel olarak ara ara sıkıştırma işlemi yaparak boyut küçültme gibi durumlar söz konusu olabilir. Bunu makale serimizde zaten ele alıyor olacağız.
Diskimize bir isim verip kaydedileceği alanı belirleyip Kaydet butonuna tıklayalım.
Diskimize bir boyut verip Tamam butonu ile adımlarımızı tamamlayalım.
Diskimiz şu anda yeni bir formatsız diski sistemimize eklemişçesine sistemimize eklendi.
Diskimiz üzerinde sağ tıklayıp Diski Başlat’a tıklayalım.
Bölümleme metodumuzu seçip Tamam butonumuza tıklayalım.
Diskimiz online duruma geldi.
Şimdi diskimizi biçimlendirip kullanıma hazır hale getirelim. Disk üzerinde sağ tıklatıp Yeni Basit Birim… kısmına tıklayalım.
Sihirbazı ileri ile geçelim.
Disk boyutumuzu varsayılan değerde bırakıp İleri butonumuza tıklayalım.
Diskimize bir sürücü harfi atayalım veya varsayılan değerde bırakarak İleri butonuna tıklayalım.
Diskimize isim verip format metodunu seçerek veya varsayılan ayarda bırakarak İleri butonuna tıklayalım.
Son butonuna tıklayarak ile işlemimizi tamamlayalım.
Diskimiz kullanıma hazır hale geldi.
Diskimizi aşağıdaki gibi görebilmekteyiz.
İçerisine test dosyası oluşturmak adına bir klasör oluşturuyoruz ve sorun yok. Biz doğrudan Sanal disk oluşturduk. Elimizde olan bir diski eklemek istesek Read-Only olarak ekleme seçeneği ile karşılaşacaktık. Tabi bu durum VHDX sanal disklerde geçerli. Bu durumda sadece görüntüleme yapıp yazma işlemi yapamaz durumda olacaktık.
Diskimizi sistemden çıkartmak için üzerinde sağ tıklatıp SSD’yi Ayır kısmına tıklamamız gerekmektedir.
Karşımıza gelen sorumuza Tamam yanıtını verelim.
Diskimiz sorunsuzca sistemimizden ayrıldı.
Sonradan elimizdeki diski veya farklı bir diski sisteme bağlamak istersek yine Eylem menüsünden SSD Ekle kısmına tıklamamız gerekmekte.
Açılan ekranımızda sanal diskimizin yolunun gösterilmesi istenmektedir. Gözat… butonumuza tıklayarak sanal disk dosyamızın yolunu gösterelim.
Sanal disk dosyamızı seçerek Aç butonumuza tıklayalım.
Dosyamızın yolu seçildi. Tamam butonumuza tıklayalım.
Diskimiz şu anda eklendi.
Diskimizin içeriğini şu anda görebilmekteyiz.
Bu makalemizdeki ilk aşama olan genel anlatım ve Windows sistemlerde sanal disk oluşturma adımını genel olarak anlatmış olduk. Bundan sonraki adımlarımıza makalemizin adından anlaşıldığı üzere Hyper-v ile devam ediyor olacağız.
Hyper-v Üzerinde Oluşturulan Sanal Makinaya Disk Ekleme İşlemleri
Bundan sonraki aşamalarda Hyper-v üzerinde disk ekleme adımlarını ele alacağız. Öncelikle Hyper-v üzerinde sanal bir makine oluşturma adımı gerçekleştirelim ve diskimizi burada ekleyelim. Sonrasında Sanal makine üzerine sonradan disk ekleme adımlarını ele alalım. Öncelikle Hyper-v konsolumuzu açalım. Açılan ekranda konsol üzerinde sağ tıklayarak Yeni àSanal Makine kısmına tıklayalım.
Bu ekranların konumuz ile pek ilgisi yok ancak sanal makine oluşturma adımları sırasında disk ekleme işlemlerini ele aldığımızdan bu kısımlara ufaktan değinmemiz gerekir. Sihirbaz ekranını İleri ile geçelim.
Sanal makinamıza bir isim verip sanal makinamızın depolanacağı alanı belirleyip İleri ile sonraki adıma geçelim.
İşletim sistemimiz Windows10 olduğundan, üzerinde sanal makine oluşturma kısmında iki seçenek sunulmakta geleneksel eski tip sanal makine ve yeni sanal makine. Fark olarak UEFI bios ve geliştirmeleri içerir. Biz 2.Nesil sanal makinayı seçip İleri butonuna tıklayalım.
Sanal makinamıza bir ram ataması yapıp İleri butonuna tıklayalım.
Bu adımımızda bir ağ bağlantı Switch seçip İleri ile sonraki adıma geçelim.
Şimdi disk ekleme adımına geldik. Sanal makinaya 3 şekilde disk eklenebilmektedir. Şu an yaptığımız örnekte olduğu gibi bir kapasite vererek disk ekleme yapılabilir. Bu Disk yüne ekranımızda belirtilen yol üzerine kaydedilmektedir. Bu seçenekle eklenen disk Dynamic ve VHDX olarak eklenmektedir. Burada gördüğünüz gibi bir seçim yapma şansımız yok. Klasik olarak en iyi disk formatı ve performanslı olan disk türü eklenmekte. Hatırlarsanız yukarıdaki tablomuzda performans açısından VHDX olan diskte dynamic metot seçilmesi önerilmekteydi. Biz diğer kısımlara sonra değineceğimiz için İleri butonuna tıklayalım.
Biz sanal makinamıza bir kurulum yapmayacağımız için burada bir seçim yapmadan İleri butonu ile sonraki adıma ilerleyelim.
Sanal makinamızı oluşturmamız için özet parametreler sunuldu. Bu ekranda Son butonuna tıklayarak sanal makine oluşturma adımlarımızı tamamlayalım.
Sanal makinamız oluştu ve konsolda yerini aldı.
Sanal makine üzerinde sağ tıklatıp Ayarlar… kısmına tıklayalım. Sanal makinamızın disk özelliklerine göz atalım.
Şu anda belirttiğimiz konumda sanal makinamız için varsayılan formattaki Dynamic ve VHDX diskimizin oluşmuş olduğu görünmekte.
Hyper-v Üzerindeki Sanal Makinaya Sonradan Disk Eklemek
Şimdi ise sanal makinamız üzerine farklı metotlarla disk ekleme adımlarını ele alıyor olacağız. Yukarıda sanal makine oluşturma adımında bize pek fazla seçim şansı verilmedi. Bizim sonradan ekleyecek olduğumuz disk aşamasında biraz daha seçim yapma durumunu ele alıyor olacağız.
Şimdiki senaryomuzda tekrardan bir sanal makine oluşturma adımını ele alalım be bu kez sanal makinamıza disk eklemeyelim. Bu adımları sadece resim ile geçiyor olacağım.
Şimdi bu adımımızda klasik olarak disk eklemesi yapmayacağız. Bu nedenle sonradan disk ekleme işlemi yapacağız. Bu nedenle Sanal sabit diski sonra ekle seçimini yapalım.
Sanal makinamız oluştu. Ayarlar… kısmına tıklayalım.
Görüldüğü gibi sanal makinamızda disk yok. Windows server 2012 server işletim sistemine kadar sistemin boot olabilmesi açısından ilk diskin IDE olarak eklenmesi şarttı. Server 2012 sonrası bu durum aşılarak sonradan SCSI olarak disk eklenme imkânı ortaya çıktı. SCSI Denetleyici seçiliyken Sabit Sürücü seçimini yapalım ve Ekle butonuna tıklayalım.
Açılan ekranımızda Gözat butonu ile bir diskimiz olması durumunda bu diski gösterebilirdik. Bu kısma ilerleyen adımlarda değineceğimiz için Yeni butonuna tıklayarak hali hazırda bekleyen sanal makinamıza disk ekleme adımını başlatalım.
Sihirbaz ekranını İleri butonu ile geçelim.
Şimdi özel seçimler yapabilme imkanına elde ettik. Burada disk seçimi yapabilmekteyiz. Sabit boyutlu ve Dinamik Genişleyen boyutlu en çok kullanılan türler arasındadır. Biz bu senaryomuz için Dinamik olarak genişletilen disk seçimini yapıp İleri butonuna tıklayalım.
Diskimize aşağıdaki ekranımıza kaydedeceğiz.
Diskimizin depolanacağı alanı seçtik ve diskimize bir isim verdik. İleri butonu ile sonraki adıma ilerleyelim.
Oluşturulacak olan diskimize bir kapasite verelim ve İleri butonuna tıklayalım. Alttaki diğer seçenekleri sonraki adımlarda değerlendireceğiz.
Son ile disk oluşumunu ve sanal makinamıza eklenmesi adımını tamamlamış olalım.
Sonradan oluşturulan diskimiz sanal makinamıza eklendi.
Hyper-v Konsol Üzerinden Disk Oluşturma ve Sanal Makinaya Bağlama
Aynı işlemi konsol üzerinden YeniàSabit Disk… kısmına tıklayarak yapma imkanımızda var.
Buradan oluşturacağımız disk çeşidinde VHD formatı da seçme şansımız var. Aşağıda bu durum görünmektedir.
Bu senaryomuzda ise Sabit Boyutlu bir sik oluşturmak için aşağıdaki seçim ile sonraki adıma ilerleyelim.
Yine Diskimize bir isim verip tutulacağı yeri belirleyelim.
Özet Bilgileri görebiliyoruz. Son butonuna tıklayarak disk oluşumunu sağlayalım.
Disk sabit boyutlu olduğunda boyuta göre oluşturma zamanı farklılık gösterecek ve dinamik diske göre oluşturulması zaman alacaktır.
Belirttiğimiz gibi 1 GB VHDX formatında sanal diskimiz oluşturuldu.
Bu diskimizi bir sanal makinamıza bağlayarak test edelim. Elimizde bir sanal makinamız var.
Üzerinde sadece C: diskimiz mevcut.
Şimdi bu sanal makinamızı kapatalım ve az önce konsol üzerinden oluşturduğumuz sabit boyutlu diskimizi ekleyelim. Diskimizi farklılık olması açısından IDE olarak ekleyelim. IDE denetleyicisi seçiliyken Sabit Sürücü seçimini yaparak Ekle butonuna tıklayalım.
Açılan ekranımızda Gözat… butonumuza tıklayarak oluşturmuş olduğumuz diskin yolunu gösterelim.
Diskimizi gösterdikten sonra Tamam butonumuza tıklayalım.
Evet sanal makinamız üzerinde diskimizi görebiliyoruz.
Bu işlemleri powerhell ile yapma imkanına sahibiz. İki örnek ile bu adımları da görelim. Script, powershell artık o kadar uç noktalara erişmiş durumdaki farklı komut setleri ile farklı farklı şekillerde işlem yapma imkânımız var.
60 GB boyutunda dinamik Vhdx oluşturma
NEW-VHD -Dynamic C:\VHD\MyDrive.vhdx -SizeBytes 60GB
5 GB boyutunda fixed VHDX oluşturma.
NEW-VHD -Fixed C:\VHD\FixedDisk.vhdx -SizeBytes 5GB
Makalemizin ilk bölümü burada son bulmakta. Makalemizin ikinci bölümünde sanal makine üzerine fiziksel disk ekleme ve disk düzenleme işlemlerini ele alıyor olacağız. Sonraki makalemizde görüşmek dileğiyle.