Veri tabanı yöneticisi denince akla pek çok tanım gelmek ile birlikte temel olarak uzman olduğu veri tabanı teknolojisini ( Sql, Oracle, Mysql vb ) kullanan kurum ve kuruluşlarda bu ürünlerin yönetiminden sorumludur. Kısaca DBA olarak bildiğimiz ( Database Administrator ) veri tabanı yöneticilerinin şirket organizasyonlarındaki temel uğraşları aşağıdakilerdir ;
Veri Arşivleme
Kurumlardaki verilerin boyutu zamanla artar. Bu veri artışı disk/storage üzerinde daha çok yer kaplamasına neden olup; performansı düşürüp, yönetimi zorlaştırır. Bir DBA verinin boyutunu ve büyümesini izleyip gerekli yerlerde arşivleme yapmalıdır. Arşivleme işlemi için kullanılan yöntem aynı server üzerindeki farklı bir filegroup yada veritabanı olabileceği gibi farklı bir sunucu üzerindeki bir veritabanı da olabilir. Kullanılan yöntem kurum politikasına ve yasalara uygun olduğu sürece elinizdeki imkan ve seçeneklerden size uygun olanını tercih edebilirsiniz.
Toplantılara Katılma
Çoğu DBA toplantılardan nefret eder. Çünkü DBA’lerin yoğun çalışmaya ve zamanla yarışmaya ihtiyacı vardır. Bu yüzden DBA’ler toplantıları zaman kaybı olarak görürler. Toplantılar gerçek hayatın vazgeçilmezleri arasındadır. Bir DBA’nın diğer insanlarla ihtiyaçları konusundaki iletişimi ve çoğu kararı almasının ön adımı için toplantılara yeteri kadar vakit ayırması gerekir.
Audit Yapma
Bir DBA için hangi kullanıcının nereye eriştiği, hangi kayıtı ekleyip, hangi kayıtı sildiği ve hangi kayıtın güncellendiği hayati öneme haiz bir meseledir. Audit sadece belirli zaman dilimi, belirli kullanıcılar ve belirli veriler için olabileceği gibi tüm zamanlardaki tüm kullanıcılara ait hareketler de olabilir.
Uygulama Entegrasyonu
Çoğu kurumda third party uygulamalar izole bir şekilde diğer uygulamalardan ayrı olarak çalışır. Bir DBA bu uygulamaların birbiriyle T SQL veya SSIS paketleriyle konuşmasını sağlar.
Backup ve Recovery
Bir DBA’nın en temel işlerinden birisi kurumun verilerini korumaktır. Bunu verilerin periyodik olarak yedeklenmesi şeklinde korur. Bunun için iyi bir geri dönüş planına ihtiyacı vardır. Bu planın yazılıp test edilmesi gerekir ve bir problem anında hızlı bir şekilde verilerin geri döndürülmesi gerekir. Bir DBA’nın en büyük hatalarından birisi aldığı backupları test etmemesidir! Çünkü alınan bir backup’ın restore edilebileceğinin bir garantisi yoktur. Bir DBA sadece backup almak yerine bu backuplarını başarılı bir şekilde restore da etmelidir.
Business Intelligence/Data Warehousing
Business Intelligence(BI) ve Data Warehousing DBA’lığın en hızlı büyüyen alanlarından birisidir. Bu alan çok karışık olduğu için iyi disiplin altına alınmalı.
Kapasite Planlama
Çoğu kurumda veritabanlarının sayısı ve büyüklüğü hızlı bir şekilde büyür. DBA veri büyümesini izlemeli ve büyümeye paralel planlar yapıp bu planları hayata geçirmeli. Bunu verileri arşivleyerek yapabildiği gibi mevcut storage’ı artırarak da yapabilir.
Değişiklik Yönetimi
SQL Server konfigürasyonları, veritabanı şemaları, T SQL kodlar ve diğer veritabanı bileşenleri zamanla değişir. Bir DBA bu değişiklikleri önceden analiz edip gerekli testleri yaptıktan sonra hayata geçirmelidir.
Veritabanı Uygulaması Geliştirme
Bazı DBA’ler yönetim işlerini kolaylaştırmak için kendilerine özel uygulamalar geliştirirler.
Veri Modelleme ve Veritabanı Tasarımı
Hızlı ve ölçeklenebilir veritabanlarını oluşturmak iyi veritabanı tasarımından geçer. Büyük kurumlarda işi sadece veritabanı tasarımı olan ve bu alanda uzmanlaşmış DBA’ler bulunur.
Best Practice’leri Geliştirme ve Uygulama
İyi bir DBA proaktif olmak zorundadır. Proaktifliğin yolu ise best practice’leri uygulamaktan geçer. Bir kurumun best practice’leri yazılı olmalı ve bunlara uyulmalı.
Yüksek Erişilebilirlik(HA)
Yüksek erişebilirlik clustering, mirroring, log shipping, replication vb. gibi tekonolojilerle sağlabilir. Yüksek erişilebilirlik çok özel bilgi ve birikim gerektirir. Bu yüzden sırf bu alana yoğunlaşmış DBA’ler bulmak mümkündür.
Kurulum, Konfigürasyon, Patch Geçişi ve SQL Server Yükseltme
Çok çok zaman alan DBA işlerinden birisidir. Patch geçme ve SQL Server sürüm yükseltme işlemleri karmaşık, riskli işlemlerdir. Bu işlerin iyi planlanıp iyice test edildikten sonra üretim ortamına alınması gerekir.
Yük Dengeleme(Load Balancing)
Bir DBA server üzerindeki yükü izleyip gerektiğinde veritabanını çok yoğun bir sunucudan daha az yoğun olan bir sunucuya alabilir. Yük dengeleme için bir başka çözüm ise veritabanlarını konsolide etme veya sanallaştırmadır.
Yapılan İşleri Dökümante Etme
Bir DBA için en sıkıcı işlerden birisi döküman yazmaktır. Fakat döküman yazmaktan korkmayın. Zira yazdığınız dökümanlar yeni DBA leri için yol gösterici olabilir yada sizin işinizi kolaylaştırabilir.
Yöneticilerle İletişim
Bir DBA hem kendi yöneticisi ile hem de diğer yöneticilerle iyi geçinmek zorundadır. Yöneticinize belirli periyotlarda yaptığınız işlerle ilgili düzenli raporlar sunup destek gereken noktalarda yöneticinizin desteğini almalısınız. Yaptığınız işin kritiktiğini ve yönettiğiniz verilerin değerini yöneticinize iyi anlatacak şekilde rehberlik etmelisiniz.
Test Ortamlarını Yönetme
Büyük ölçekli kurumlarda test ortamını üretim ortamından oluşturmak ve test ortamlarını yönetimini yapmak DBA işidir. DBA!ler çoğu zaman development ve pre production veritabanlarının yönetimini de üstlenirler.
İzleme(Monitoring)
İzleme geniş kapsamlı bir iş olup performans izleme, log izleme, jobların düzgün çalıştığını izleme, error logları izleme vs. izleme işlemlerini kapsar.
Performans Tuning
Bir DBA performansı izleyip veritabanı performansını artırmanın yolları bulup uygular. Bir DBA’nın en önemli işlerinden birisi olup oldukça kapsamı geniş bir konudur. Sırf bu alanda uzmanlaşan DBA’ler bulunmaktadır.
Proje Yönetme
Bir DBA iyi proje yönetme yeteneklerine haiz olmalıdır.
Verilerin Korunmasını Sağlama
DBA’ler kurum verilerin tutarlı ve doğru olmasını sağlamak için uğraşır.
Veriyi Replike Etme
Bir DBA özel verileri(bir yada birden çok tablo olabilir) bir sunucudan diğer sunuculara belirli periyotlarla replike ederek taşır ve bu replikasyonu yönetir .
Rapor Oluşturma
Verileri T SQL sritpleri ile çekip reporting service üzerinde kullanıcıların kullanabileceği formatlı bir şekildeki raporları oluşturur. Bu alanda da uzmanlaşan DBA ler bulunmaktadır.
Çalışan Joblar
Bir DBA veritabanı sunucuları üzerinde ihtiyacı olan SQL jobları oluşturup bu jobları yönetir. Bu job bir index rebuild, istatistik update, transaction log backup vs. maintence plan olabilir.
Security
Bir DBA SQL Server loginlerinin oluşturulması, bu loginlerin başka sunuculara taşınması ve bunların yönetiminden sorumludur.
Scripting
Bir DBA kendi işine yarayacak T SQL kod yazıp bunları geliştirir.
SSIS/ETL
Bir DBA verilerin bir yerden başka bir yere taşınması için sıklıkla SSIS paketi kullanır.
Test Yapma
Bir DBA veritabanı testleri, yönetim araçlarının testlerini yapar.
Kullanıcıların Eğitilmesi
Bir DBA bilgilerini diğer DBA ler, yazılım geliştiriciler ve son kullanıcılarla paylaşır. Bu bilgi aktarımı bire bir aktarım şeklinde olabildiği gibi grup şeklinde eğitim sınıfı ayarlayarak ta sağlanabilir.
Hata Bulma ve Giderme(Troubleshooting)
Bir DBA neredeyse her gün hata ayıklamayla uğraşır. Zaman zaman tüm işini bırakıp mevcut hata üzerinde odaklandığı zamanlar olur.
Takım Arkadaşıyla Çalışma
Bir DBA nadiren yalnız başına çalışır. Bir DBA çoğu zaman yazılım geliştiricilerle, storage uzmanlarıyla, network uzmanlarıyla, test ekibiyle, dış kaynaklı firma elemanlarıyla, sistem uzmanlarıyla iletişim halindedir.
Mehmet GÜZEL
DBA
www.mehmetguzel.net
Yararlanılan Kaynak: Become an Exceptional DBA, Brad McGehee, 2009