Linux ve Unix’in her ikisi de açık kaynaklı işletim sistemleridir. Unix 1970’lerde Bell Labs’de geliştirilmiştir ve çeşitli versiyonları öncelikle sunucularda ve iş istasyonlarında kullanılmaktadır. Unix’ten esinlenen Linux, kişisel bilgisayarlardan sunuculara, süper bilgisayarlara ve gömülü sistemlere kadar her şeye güç veren esnek ve yaygın olarak kullanılan bir işletim sistemidir, ama hepsi bu kadar değildir. İnsanların bu ikisi arasında seçim yapmasına neden olan küçük ayrıntılar vardır.
Unix Nedir?
Unix, 1970’lerde aralarında Ken Thompson, Dennis Ritchie ve diğerlerinin de bulunduğu bir grup AT&T çalışanı tarafından Bell Laboratuvarlarında geliştirilen güçlü, çok kullanıcılı ve çok görevli bir işletim sistemidir. Programcılar tarafından kullanılan küçük ve esnek bir sistem olarak tasarlanmıştır.
Unix’in temel tasarım özelliklerinden biri, her biri sınırlı, iyi tanımlanmış bir işlevi yerine getiren ancak kullanıcıların karmaşık görevleri yerine getirmek için birleştirebilecekleri küçük ve basit araçlar sağlama felsefesidir.
Unix sistemleri ayrıca dosya ve dizinleri bir ağaç yapısında düzenleyen hiyerarşik bir dosya sistemine ve bir komut satırı arayüzüne sahiptir, ancak günümüzde birçok Unix sistemi grafiksel kullanıcı arayüzleri de sunmaktadır.
Unix’in ayırt edici bir özelliği taşınabilirliğidir. Yüksek seviyeli bir dil olan C programlama dilinde yazılmış ilk işletim sistemlerindendir. Bu, Unix’in çeşitli donanım platformlarına kurulabileceği anlamına gelir.
Unix, Linux ve BSD de dahil olmak üzere diğer birçok işletim sistemini etkilemiştir. Günümüzde Unix (ve Unix benzeri işletim sistemleri) sunucu ve ana bilgisayarlardan masaüstü ve gömülü sistemlere kadar çeşitli sistemlerde çalışmaktadır. Solaris, AIX ve HP-UX dahil olmak üzere Unix’in birçok önemli çeşidi bugün ticari olarak mevcuttur.
Linux Nedir?
Linux, Unix işletim sistemi üzerine modellenmiş açık kaynaklı bir işletim sistemidir. Linus Torvalds tarafından 1991 yılında geliştirilen bu işletim sistemi, bireyler ve işletmeler için ücretsiz ve düşük maliyetli bir işletim sistemi sunmaktadır.
Linux, işletim sisteminin kararlılığı, performansı ve güvenlik özellikleri ile bilinir. Birçok ağ protokolünü destekler ve ev kullanımından süper bilgisayarlar gibi gelişmiş sistemlere kadar çeşitli uygulamalar için sağlam bir platform sunar.
Linux’un en önemli özelliklerinden biri, kişisel bilgisayarlar ve sunuculardan mobil cihazlara, gömülü sistemlere ve daha fazlasına kadar geniş bir donanım platformu yelpazesinde çalışabilmesidir.
Linux açık kaynak lisansı altında çalışır, bu da kodunun serbestçe kullanılabilir ve değiştirilebilir olduğu anlamına gelir. Bu durum, Ubuntu, Fedora ve Debian gibi belirli kullanım durumlarına göre uyarlanmış çok sayıda Linux dağıtımı ile sonuçlanmıştır.
Esnek ve sağlam yapısı nedeniyle Linux birçok sunucu, veri tabanı, cep telefonu (Android bir Linux çekirdeği üzerine inşa edilmiştir) ve gömülü sistemler için tercih edilen işletim sistemidir. Ayrıca çok yönlülüğü ve komut satırı arayüzü nedeniyle programcılar ve sistem yöneticileri tarafından da tercih edilmektedir.
İlgili İçerik: Linux Nedir? Ne İşe Yarar?
Unix vs Linux
1. Kullanım
Unix ağırlıklı olarak internet sunucularında ve iş istasyonlarında kullanılırken, Linux yeni başlayanlardan geliştiricilere ve bireysel kullanıcılara kadar herkes tarafından kullanılabilir.
2. Geliştirme
UNIX, tescilli yapısı nedeniyle tarihsel olarak sınırlı bir topluluk katılımına sahiptir. Geliştirme ve güncellemeler öncelikle bireysel satıcılar tarafından kontrol edilir, bu da yeni teknolojilere daha yavaş adapte olunmasına yol açar.
Buna karşın Linux topluluğu açık iş birliği ile gelişmektedir. Geliştiriciler, meraklılar ve kuruluşlar sistemin performansını, güvenliğini ve kullanılabilirliğini artırmak için uzmanlıklarıyla katkıda bulunurlar. Bu iş birliği ruhu, Linux’un hızla gelişmesini, yeni özelliklerin ve güncellemelerin etkileyici bir hızla yayılmasını sağlar.
3. İşlemci
Unix, x86/x64, Sparc, Power, Itanium, PA-RISC, PowerPC ve diğerleri gibi işlemcileri destekleyen PA-RISC ve Itanium makinelerinde kullanılabilir.
Başlangıçta Intel’in x86 donanımı için geliştirilen Linux, birkaç farklı CPU tipi için mevcut portlarla sayıca çok daha fazla işlemci kullanır.
4. Dosya Sistemi Desteği
Unix jfs, gpfs, hfs, hfs+, ufs, xfs, zfs formatlarını desteklerken, Linux Ext2, Ext3, Ext4, Jfs, ReiserFS, Xfs, Btrfs, FAT, NTFS ve çok daha fazlasını desteklemektedir.
5. Özelleştirme ve Esneklik
Bir işletim sisteminin sunduğu özelleştirme düzeyi, farklı bağlamlarda kullanılabilirliğini önemli ölçüde etkileyebilir. UNIX sistemleri, tescilli uygulamaları nedeniyle kullanıcılar için özelleştirme seçeneklerini genellikle sınırlandırır. Bununla birlikte, satıcılar zaman zaman UNIX çözümlerini IBM’in yüksek performanslı bilgi işlem için ana bilgisayarları gibi belirli sektörlere göre uyarlar.
Öte yandan, Linux’un açık kaynak yapısı kullanıcılara sistemi kapsamlı bir şekilde özelleştirme yetkisi verir. Bu çok yönlülük, veri merkezlerindeki sunucuları çalıştırmaktan IoT cihazlarındaki gömülü sistemlere güç sağlamaya kadar geniş bir uygulama yelpazesi için bir nimettir. Linux’un uyarlanabilirliği, onu kişiye özel çözümler arayan teknoloji meraklısı kullanıcıların favorisi haline getirir.
6. Grafiksel Kullanıcı Arayüzü
UNIX sistemleri genellikle birincil etkileşim aracı olarak bir komut satırı arayüzü (CLI) kullanır. Güçlü olmasına rağmen CLI yeni başlayanlar için bir öğrenme eğrisi oluşturabilir.
Benzer şekilde, Linux da ağırlıklı olarak bir CLI aracılığıyla çalışır. Bununla birlikte, GUI’lerin (Grafik Kullanıcı Arayüzleri) önemini kabul eden Linux, GNOME, KDE ve Xfce gibi çeşitli masaüstü ortamlarına sahiptir. Bu arayüzler, hem komut satırı meraklılarını hem de daha görsel bir deneyim arayanları barındırarak daha geniş bir kitle için kullanılabilirliği artırır.
7. Pazar Payı ve Sektör Uygulaması
UNIX ve Linux’un çeşitli sektörlere nüfuz etmesi zaman içinde gelişmiştir. Bir zamanlar baskın bir güç olan UNIX, tescilli sınırlamaları nedeniyle pazar payında bir düşüş görse de, eski sistemlerin varlığını sürdürdüğü finans ve telekomünikasyon gibi sektörlerde temel bir unsur olmaya devam etmektedir.
Linux ise internet omurgasına güç veren web sunucularının temeli olarak geniş bir uygulama alanı bulmuştur. Linux’un maliyet etkinliği ve çok yönlülüğü onu bulut bilişim ortamları için en iyi seçenek haline getirmiştir.
8. Güvenlik ve İstikrar
İşletim sistemleri alanında güvenlik ve istikrar çok önemlidir. Kontrollü ortamı ve satıcı sorumluluğu nedeniyle genellikle daha güvenli olarak kabul edilen UNIX, kritik sistemlerde güvenilirlik geçmişine sahiptir.
Açık kaynak geliştirme modeliyle Linux, küresel bir topluluk tarafından sürekli incelenerek güvenliğe öncelik verir. Güvenlik açıkları hızlı bir şekilde ele alınır ve güvenlik güncellemeleri derhal dağıtılır. Linux geliştirmenin iş birliğine dayalı doğası, UNIX gibi tescilli sistemlere bile rakip olan sağlam güvenlik duruşuna katkıda bulunur.
9. Kaynak Kod
Unix ağacının NetBSD, OpenBSD ve FreeBSD gibi açık kaynaklı dağıtımları olsa da, Unix IBM, HP gibi çeşitli satıcılar tarafından kendi iş gereksinimleri için geliştirilmiştir. Kaynak kodunu halka dağıtmazlar. Linux’un kaynak kodu GNU lisansı altında halka dağıtılmıştır.
10. Lisanslama ve Dağıtım
UNIX ve Linux arasındaki en önemli farklardan biri lisanslama modellerinde yatmaktadır. UNIX, tescilli olduğundan, kullanım ve özelleştirme için genellikle lisans gerektirir. Bu da kullanıcıların sistemi ne ölçüde değiştirebileceğini ve dağıtabileceğini kısıtlar.
Buna karşılık Linux, başta GNU General Public License (GPL) olmak üzere açık kaynak lisansları altında çalışır. Bu lisanslama modeli kullanıcılara kaynak kodunu özgürce inceleme, değiştirme ve dağıtma yetkisi verir.
Lisanslama modelinin bir sonucu olarak, kullanıcı dostu Ubuntu, kararlılık odaklı CentOS ve topluluk odaklı Debian gibi çeşitli ihtiyaçlara hitap eden çok sayıda Linux dağıtımı ortaya çıkmıştır.
İlgili İçerik: En İyi Linux İşletim Sistemleri
Unix’in Sınırlamaları
- Unix işletim sistemi tam olarak hızlı performans için tasarlanmamıştır.
- Kabuk arayüzü tehlikeli olabilir, yazım hatası dosyaları yok edebilir.
- Unix’in sürümleri makineden makineye değiştiği için genel tutarlılıktan yoksundur.
- Unix herhangi bir garantili donanım kesintisi yanıt süresi sağlamaz, bu nedenle gerçek zamanlı yanıt sistemlerini desteklemez.
Linux’un Sınırlamaları
- Linux’un herhangi bir standart sürümü mevcut değildir
- Linux, tüm sistemin yanlış çalışmasına neden olabilecek sürücüler için daha yamalı bir desteğe sahiptir.
- Windows’a özel programların çoğu Linux’ta yalnızca karmaşık bir emülatör yardımıyla çalışır. Örneğin. Microsoft Office.
