Windows ile ilgili büyük bir eksiklik Storage Spaces kavramı ile giderilmiş oldu. Uzun zamandır beklediğim bu özellik Windows 2012 ve Windows 8 ile herkesin kullanabileceği kolaylık seviyesinde hayatımıza dahil oldu sonunda. Kısaca özetlemek gerekirse Storage Spaces, elinizde bulunan diskleri bir storage gibi birleştirerek tek parça büyük bir alan olarak kullanmamızı sağlıyor. Normalde bunu Windows’ta bulunan disk management arayüzü ile’de yapabiliyorduk ama orada bu işlem oldukça kısıtlıydı. Mesela mecburen aynı boyutta partitionları yada diskleri birleştirebiliyorduk. ThinProvisioning yapılamıyordu, DeDup yapılamıyordu vesaire.
Şimdi durum oldukça farklı hale geldi. Storage Space ile isterseniz farklı isterseniz aynı boyuttaki diskleri birleştirerek tıpkı büyük storage markalarında olduğu gibi gerçek bir raid yada JBOD tarzı bir RAID yapısı meydana getirebiliyoruz. Bu alanı sunucu üzerinde istediğiniz boyutlarda sürücüler haline getirerek kullanabildiğiniz gibi, ister lokal ister iSCSI target isterseniz NAS alanı olarak kullanabiliyorsunuz. Kısaca daha önce kullandığımız FreeNAS, OpenFiler gibi bedava çözümleri kullanma gereği duymayacağız. Üstelik bu özellik Windows 2012 sürümlerinde ve Windows 8 ile bedava geliyor.
Şimdi Storage Spaces’in özelliklerini, nasıl kurulduğunu ve nasıl kullanıldığına bakalım isterseniz. Bunun için ben test amaçlı olarak bir adet sanal Windows 2012 Server kurdum. Standart sürüm olan bu sunucuya fiziksel olarak ilave 4 adet disk ekledim. Siz elinizde farklı kapasite olan diskleride koyabilirsiniz. Ve tamamının toplamı kadar alan kullanabilirsiniz. Tıpkı JBOD Raid yapısı gibi. Burada önemli olan istediğiniz disk güvenlik yapısı olacaktır. Ben her biri 90GB olan 4 adet disk ilave ettim. Son durum aşağıdaki gibi görünüyor,
Şimdi ilave edilen herdiskin üzerine sağ click ile tıkladıktan sonra önce Online hale getirelim.
Sonra bir sağ click ve initialize diyelim,
Initialize dedikten sonra yukarıdaki gibi disk bölümleme tablosunun şema çeşidinin ne yapılmasını istediğinizi soracaktır. 2 seçeneğimiz mevcut. Bunlardan ilki MBR (Master Boot Record) diğeri ise GPT (Guid Partition Table). Bunları biraz detaylandıralım isterseniz.
GPT (Guid Partition Table) ;
Yeni nesil, “Sabit disk üzerindeki bölümleme tablosunun” şemasıdır. Üzerinde 128 adet partition barındırabilir. Bu partitionların 2TB sınırı yoktur. İşletim sistemlerine göre değişiklik gösterebilir. Mesela Windows’ta tek partition sınızı 18EB (ExaByte) olarak boyutlandırılabilir. Tavsiye edilen partition boyutu 64TB olarak sınırlandırılmalıdır. Windows’ta bootable olarak kullanılamamaktadır. (Itanium tabanlı sunucular için üretilmiş Windows ve yeni nesil Linux işletim sistemleri hariç)
MBR (Master Boot Record);
Master Boot Record “geleneksel sabit disk bölümleme tablosu” şeması dır. 2TB sırını olmakla beraber Bootable olarak kullanılabilir. Üzerinde maximum 4 adet primary partition olabilir. Eğer fazlasına ihtiyaç var ise 3 adet primary partition sonrasında extended partition olarak devam etme zorunluluğu vardır. İkisi arasındaki farkları tablo olarak inceleyelim,
Şimdi diski GPT yada MRB olarak seçerek devam edebilirsiniz. Ben GPT partition yapısını seçerek 4 diskide aynı şekilde yapılandırıyorum. Son hali ile aşağıdaki gibi olacaktır,
Gördüğünüz gibi diskler üzerine herhangi bir partition yapılandırmadım. Bu şekilde olması gerekiyor. Partition yapılandırmasını Storage Pool oluştururken halledeceğiz aksi takdirde diskleri yapılandırma ekranında göremeyeceksiniz. Şimdi GPT olarak yapılandırılmış disklerimizi bir Storage Pool ile birleştirelim ve diğer düzenlemeleri yapalım. Bunun için Server Manageri açalım,
Server Manager açtıktan sonra karşımıza yukarıdaki ekran gelecektir. Eğer diskleri formatlasaydım ve üzerlerinde bir partition oluştursaydım sağ alt bölümde, Physical Disks bölümünde bu diskleri göremeyecektim. Şimdi soldaki sarı kare içindeki kısma tıklayalım. Sonra sağ taraftaki kırmızı kare içinde gördüğünüz drop bar şeklinde olan menüden “New Storage Pool” seçeneğini tıklayalım ve devam edelim. Size başlangıç sihirbazı çıkacaktır. Devam edelim,
Klasik bir bilgi ekranı, bilgileri okuyalım ve Next ile devam edelim,
Kurulum ekranı Storage Pool için isim vermemizi istiyor. Ben “cozumpark” ismini veriyor ve devam ediyorum.
Oluşturacağımız yapıda diskler ve rolleri ekranı ile devam ediyoruz. Kırmızı kare içerisinde “Allocation” seçeneği içinde 2 tip seçenek mevcut. İlki “Automatic” yani sistemin karar vermesi için belirtilen seçenek, diğeri ise “Hot Spare” yani herhangi bir zamanda diskin bozulması halinde otomatik olrak bozuk disk üzerinde bulunan verinin yazılması için kenarda bekleyen bir disk. Aşağıda yeşil karede ise toplam RAW kapasite yani işlenmemiş toplam alan karşımıza çıkıyor. Ben disklerden birini “Hot Spare” yani yedek disk olarak seçerek devam ediyorum.
Son olarakta bilgi ekranı karşımızda. Bu ekranda ise en son temel bilgiler veriliyor ve işlem tamamlanıyor. Şimdi “Create” butonuna tıklayıp devam edelim,
İşlem tamamlandı ve yapılması gereken tüm opreasyon isteklerimiz doğrultusunda bitti. Son duruma bakalım,
Kırmızı kare içinde son durumda “cozumpark” pool’u oluştu, yeni “Storage Pool” umuzu görebiliyoruz. Sağ altta mavi karede ise bu pool içindeki fiziksel diskleri görebiliyoruz. Son aşamada ise orta kısımda bulunan yeşil kare içindeki gibi “New Virtual Disk” seçeneğini tıklayalım ve bir virtual diski oluşturalım.
Yine klasik kısa bilgi ile karşılama ekranı gelecektir. Next diyerek devam edelim,
Oluşturduğumuz “cozumpark storage pool” unu görebiliyoruz. Eğer birden fazla pool’unuz varsa hangisinde disk alanı oluşturmak istediğinizi soracak ve orada disk alanı oluşturmanızı sağlayacaktı. Biz cozumpark pool’umuzu seçelim ve devam edelim,
Oluşturulması planlanan virtual diski için bilgi isteniyor. Ben “CP_Vrt_Disk” ismini vereceğim. Ama siz hangi amaçla kullanacaksanız isimlendirme politikasını ona göre değerlendirebilirsiniz. Mesela bu alan bir Exchange alanı olacaksa ona göre, bir SQL alanı olacaksa ona göre isim vermenizi öneririm. Bu şekilde ileride bu disk üzerinde işlem yapmak ya da silmek isterseniz yanlış bir operasyona imza atma riskiniz minimum seviyede olur. Next diyelim ve devam edelim,
Karşımıza gelen ekranda disk düzeni (storage layout) olarak 3 seçenek çıkıyor. Kısaca açıklayalım,
Simple : Kısaca “RAID0” denilebilir, Simple seçilirse bu disk üzerine yazılmak üzere gelen data tüm disklere stripe edilerek yani bölünerek yazılır. En performanslı seçenektir. Fakat çok güvenli değildir.
Mirror : Kısaca “RAID1” denilebilir. Gelen data tüm disklere aynalanarak yazılır. Okuma oldukça hızlı yazma her data iki diske yazıldığından okuma kadar performanslı değildir. Ama kötü’de değildir, güvenlidir.
Parity : Kısaca “RAID5” denilebilir. Datalar ve Parite bilgileri RAID5’te olduğu gibi dağıtılarak yazılır. Güvenli ve performans olarakta fena değildir.
Simple seçerek devam ediyorum, aşağıdaki ekran geliyor,
Bu ekranda oluşturulan yeni diskin sabitlenmiş bir kapasite ile mi yoksa Thin Provisioning teknolojisi ile mi oluşturmak istediğinizi soruyor. Thin Provisioning benim favorim. Ama uzun süreli, performans gerektiren ve kritik sunucular için kullanacaksanız Fixed seçmenizi öneririm.
İstediğimiz kapasiteyi belirliyoruz. Ben 70GB’lık bir alan ayırdım ve next ile devam ettim.
“Create” dedim ve aşağıdaki ekran ile işlem bitti,
Bu işlemi tamamlarken kırmızı kare içine aldığım “Create a volume when this wizard closes” kutusu tikli olarak bırakıyorum. Buraya kadar olan operasyonda Windows tarafında görülür bir şey yok. Bundan sonraki işlem yeni bir disk takılmış ve partition tanıtımı yapılıyormuş gibi devam edecek. Bu alanı Windows’un bir drive olarak görebilmesi için harf atama işleminin yapılabilmesi gerekli. Partition table tanımlamak için gerekli işleme başlıyoruz,
Yine kısa bilgi ve standart kurulum sihirbazı ekranı. Bu işlem ile son aşamayı tamamlayıp işlemi bitirmiş olacağız. Next ile devam edelim.
Karşımıza gelen ekranda Sunucumuz ve oluşturduğumuz disk alanını görebiliyoruz. Next ile devam edelim,
Bundan sonrası biraz daha tanıdık gelecektir. Burada windows’a tanıtmak istediğimiz disk partition boyutunu veriyoruz. Fiziksel bir disk takıp bu alan üzerinde ayarlanacak partitionu belirlemek gibi. İsterseniz tek drive olarak’ta tanıtabilirsiniz. Yada bu alanı 2 parça olarakta tanıtabilirsiniz. Ben tek drive olarak tanıtacağım. Next ileilerliyorum,
Sürücü harfini belirleyelim. İlk boş harf olan E:\ sürücüsü olarak veriyorum. İkinci seçenek dikkatinizi çekti mi? Bu diski Linux ve Unix sistemlerdeki gibi bir yeni bir klasör acarak buraya bağlayabiliyorsunuz. Harf vermek zorunda değilsiniz. Devam edelim,
File system ayarlarının sonrasında bir kez daha next diyoruz.
Son bilgi ekranı ve işlem tamam.
Artık sunucumuzda bir harf ile bu diski görebiliyoruz.
E:\ Drive’ı bizim Storage Spaces vasıtası ile elde ettiğimiz alan birde Server Manager’i inceleyip durumu görelim isterseniz,
Aslında virtual disk alanı olarak oluşturduğumuz alan tam anlamıyla dolmadı.Bu alan Storage terimlerine göre “Volume” teriminin tam karşılığıdır. Biz bu Volume üzerinde bir LUN tanımlayıp Windows’un görmesini sağlamış olduk. Siz bu Volume içinde E:\ drive’ı dışında başka bir drive tanımlamak isterseniz “Virtual Disks” kısmından “Task” drop menüsünden “Nev Virtual Disk” seçeneği ile yeni drive oluşturmaya kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Tek yapmanız gereken Cozumpark pool’unuzun kapasitesi dolana kadar virtual disk ilave etmek.
Aslında Günümüzde storage firmalarının yaptıkları bu işlemdir.
DEDUPLICATION İŞLEMLERİ,
Bence devrim niteliğinde bir özelliktir. Bugün birçok storage firması DeDup işlemini storage verimliliği anlamında en ön plana çıkartarak slogan haline getirmiş durumda. Düşünsenize DPM kullanıyorsunuz yedekleme alanınız “Storage Spaces” üzerinde ve DeDup teknolojisi ile sıkıştırılmış. Üstüne üstlük bu drive’ı bitlocker ile şifreleyip güvenliğinide sağlayabiliyorsunuz. Kulağa oldukça hoş geliyor değil mi? Devam edelim ve DeDuplication işlerinin yapılmasını sağlayalım,
Bu işlem için ilave Windows üzelliği kurmamız gerekiyor. Server Manageri açalım ve aşağıdaki ScreenShot’taki gibi rol ilave edelim,
Roles and Features özelliklerini açtığımızda aşağıdaki ekran gelecektir. Gördüğünüz gibi default seçenek ile devam ediyorum,
Bu rolü başka bir sunucu üzerine remote’da kurabiliyorsunuz. Ben local sunucu ile devam ediyorum,
Şu şekilde işaretleyip devam edelim,
Şimdi aşağıdaki gibi kısa bilgi akranı gelecek. Devam,
Kuruyor,
Bitti, Devam edelim resimlerin altında açıklamaya devam ediyorum,
Eklediğimiz role’den sonra yeni oluşturduğumuz “E:\” drive’ımıza yine storage magement ekranından sağ click’lediğimizde yukarıdaki gibi bir seçenek geldiğiniz göreceksiniz. Tıklayıp devam edelim,
Deduplication işlemi RAM olarak fazlaca gereksinime ihtiyaç duyduğundan bu işlemi zamanlayarak gece veya hafta sonu yapmanız sistemin performans gereksinimleri için oldukça faydalı olacaktır. Tavsiye edilen budur. Dedup işlemini yukarıdaki gibi enable ederek aktif hale getiriyoruz. Default 5 günden önceki dosyaların Dedup işlemine tabii tutulması tavsiye ediliyor. İsterseniz değiştirebilirsiniz. Add butonuna tıklayarak hangi klasörün dedup edilmesini istediğinizi belirtiyoruz. ScreenShot’ın alt sol kısmında “Set Deduplication Schedule” butonuna tıklayalım ve zamanlama olayını biraz daha detaylandıralım. Aşağıda görebilirsiniz,
Burada bizi gördüğünüz üzere oldukça detaylı bir ekran karşılıyor. Buradada istediğimiz düzenlemeleri yaparak OK diyor ve işlemi biritiyoruz. Bir sonraki adım aşağıdaki gibi olacaktır.
Yine son aşamada Server Manager ekranında son durum bilgisini kontrol edebiliyoruz. Verdiğimiz değerler ve bu alana yazılan bilgiler doğrultusunda deduplication durumunu burada görebilirsiniz.
Sonuç olarak Microsoft üretmiş olduğu işletim sistemi Windows’un tüm eksikliklerini ve bizlerin gereksinim duyduğu tüm ihtiyaçları teker teker Windows’a entegre ederek geliştirmeye devam ediyor. Bu özellik ileriki zamanlarda Microsoft tarafından birçok ilavelerle geliştirilecektir diye düşünüyorum. Bu da demek oluyorki küçük ve orta ölçekli birçok firma storage yatırımına gerek duymayacaklar…