Qmailtoaster Kurulum ve Konfigürasyonu

Tam tamına “16” sene önceydi. Bir firmada çalışan sistem yönetici arkadaşım mail sunucularına ödediği yüksek lisans maliyetinden dolayı bıkmış usanmıştı. Sırasıyla sunucuya lisans, bağlantı başına lisans ve mail istemciye lisans. Ardı arkası gelmeyen lisans ücreti ve her sene yeniden ödeme. Oturup konuştuğumuzda yokmu buna bir çözüm hocam. Bak işletim sistemleri dahil herşeyin ücretsizi var bunada bir çözüm mutlaka vardır bir çözüm üret bize diye sitem ettiğinde bir bakıp döneyim sana demiştim. Çözüm buldum “QMAIL”. Bu vesile ile qmail hayatıma girdi. Fakat küçük bir sorun vardı qmail linux üzerinde çalışıyordu ve ben linux adını sadece “duymuştum”. Ama bakalım nasıl birşeymiş derken tam 9 uykusuz gece, silme yeniden kurma şeklinde sabahlaya sabahlaya qmaili devreye almıştık. Hem linux öğrenmiş hemde qmaili kurmuştum.

Uzun zamandır beklediğim bu makaleyi yazma fırsatı bulduğum için çok seviniyorum ve şükrediyorum. Tam 16 yıl önce qmaili kurmak için tam en az 3 gün uğraşıyorduk. Eğer bir sebepten dolayı kurulumda problem yaşanıyorsa herşeyi baştan kurmak zorunda kalıyorduk.

Qmail Daniel J. Bernstein isimli bir profesör tarafından yazılmış ve hala dünyanın en hızlı MTA(Mail Transfer Agent)’ıdır. Beyfendi zamanında mail sunucularının hiçbirini beğenmediği için bedava bir mail server yazmak üzere yola çıkmış ve qmail’i yazmaya başlamış. Tabiki kendisi üniversitede öğretim görevlisi olduğundan her öğrencisinden iyileştirmeler istemiş ve kodları birlikte geliştirerek bu günlere getirmişler. Professor bir gün kullanan DNS sunucularınada kızıp “djbdns” isimli bir DNS serverda yazmış. Yani hangi uygulamaya canı sıkılsa bir alternatif yazarak rahatlama yolunu seçen ilginç bir abimiz. Yine uzun bir aradan sonra geçenlerde qmail’I hatırladım ve bir kurup test edeyim istedim. Evdeki test ortamımda kurdum ve o arayüzleri görünce zamanda yolculuk yaparak aynı heyecan ve mutlulukları hisstetim. Otomatik olarak bu makaleyi yazma gereği duydum. Haydi kuruluma başlayalım isterseniz.

Kuruluma önce linux kurarak başlayalım ve boot kalıbını indirelim. Ben herzaman Redhat türevlerinden biri olan CentOS kullanıyorum. Redhat bu işin bence tartışmasız lideri arkadaşlar. Adım adım anlatacağım, birlikte çok kolay va hızlıca kurulumu yapabileceğiz. Aşağıdaki adresten CentOS Linux’u indirebiliriz.

http://isoredirect.centos.org/centos/8/isos/x86_64/CentOS-8.1.1911-x86_64-dvd1.iso

CentOS kalıbını indirip sanal ortamda oluşturduğum sunucuyu bu boot imajı ile açarak işlemlere başlayabiliriz. Ekran görüntüleri ile anlatmaya çalışayım. Çok yüksek bir donanım gereksinimi olmayan Qmail için ben 2GB RAM’I olan 64GB Harddisk alanı olan bir sanal makina tercih ettim. Bu şekli ile bile yüzlerce kullanıcıya hizmet verebilir Qmail.

Açılış sonrsı ilk ekran görüntümüz aşağıdaki şekilde olacaktır. Yukarı ok tuşu ile install CentOS linux 8 I seçip enter’a basarak devam edelim. Aşağıdaki ekran görüntüsü gelecektir.

Bir sonraki adım biraz daha grafikli olacak ve hemen aşağıdaki gibi kurulum dilini soracaktır. Biz herhangi bir grafik arayüzü kullanmayacağımız için ben next diyerek devam ettim.

Şimdi aşağıdaki gibi bir görüntü ile karşılaşacağız. İşte tüm düzenlemeleri yapacağımız ana ekran. Burada yapılacak düzenlemeler bundan sonraki tüm hayarımızı etkileyeceğinden tam ve düzgün şekilde yapılandırmak zorundayız. Hemen başlayalım,

Ilk olarak yine aşağıdaki gibi keyboard Layout’tan klavye düzenlemesini yapalım. Yeşil karede bulunan “–“ ve “+” tuşlarını kullanarak Turkish ilavesini yapıp English’I kaldırıyoruz. En üst soldan “Done” diyerek bir önceki ekrana dönelim.

Sonra disk yapılandırmasını yapmak için installation destination ekranına geçip sadece “Done” demeniz yeterli olacaktır, kendisi otomatik olarak partition yapısını düzenleyecektir.

Network ayarlarını yapalım, aşağıdaki resimde sağ üstte bulunan kırmızı kare içindeki “on-off” seçeneğinden “on” yaparak network kartını işlevsel hale getirelim. Bu şekilde kuracağımız sistemimiz DHCP’den otomatik ip alacaktır. Eğer istediğiniz bi ip’yi vermek isterseniz aşağıdaki sarı kare içindeki “configure” ile yapabilirsiniz,

Herşey güzel gidiyor tamamen sorunsuz kurulum, devam edelim ve kurulum seçeneklerinden ne kurmak istiyorsanız onu seçin. Ben kurduğum sistemi sadece Qmail için kullanacağam için “minimal install” seçeneğini seçip devam edeceğim aynen şu şekilde,

Bir sonraki adımda ise zaman ve lokasyon bilgisini seçip devam edeğiz, mouse ile Türkiye üzerine tıklayarak seçebilirsiniz, şu şekilde,

Şu an itibarıyle CentOS Linux kurulumuna başlamak için gerekli herşey tamam. Kurulumu başlatın ve karşınıza gelecek ekrandan root şifresini verin,

Bu adımıda tamamladıktan sonra kurulumun tamamlanması için arkanıza yaslanıp izleyebilirsiniz.

Kurulum bittikten sonra artık ssh bağlantı ile uzaktan bağlanarak tüm işlemlere devam edebiliriz. Ben puTTy kullanarak işlemlere devam edeceğim. Sizde gönül rahatlığıyla kullanabilirsiniz.

Kurulum bitti ve system açıldığında puTTy ile bağlandığınızda “dnf” komutu ile sistemi en güncel haline getirebilirsiniz. Bunun için şu komutu verelim ve işini bitirmesini bekleyelim,

# dnf -y update

Bu komut ve update sonrası sistemi yeniden başlatmanızı şiddetle öneririm. Çünkü sistem kernel’inide yenilenecek. Bunun içinde şu komutu kullanabiliriz,

# reboot

Update bittiğinde ve sistem yeniden açıldığında CentOS kurulumu tamamlanmış oluyor. Şu anda sistem kuruldu ve güncellendi. Artık gayet rahat şekilde Qmail kurulumuna başlayabiliriz. Bunun için en sorunsuz ve en sağlam Qmailtoaster kurulum ekibinin hazırladığı script ile kurulumu yapabiliriz. Ben bu işe başladığımdan beri hep Qmailtoaster kurulumundan faydalanıyorum. http://www.qmailtoaster.net/ adresinde herşeyi kuran ve tertemiz bir mail server hazırlayan script var. zamanında biz bu script olmadan önce tüm paketleri tek tek kurardık ve en az ama en az 3 gün sürerdi. Eğer birşeyler ters giderse herşey sil baştan. İlk zamanlar sanallaştırmada bu kadar yaygın olmadığından tüm kurulumları fizksel sunuculara kumak ve problem durumunda sunucuyuda formatlayıp yeniden kurmak gerekirdi. Gerçekten can sıkıcı idi. Ama artık herşey çok güzel, şu satırı kopyalayıp puTTy ekranında yapıştırın ve yine o güzel o son derece zevkle izleyeceğiniz ekranları seyredin,

# curl -O https://raw.githubusercontent.com/qmtoaster/scripts/master/qt_install_cos8.sh && chmod 755 qt_install_cos8.sh && ./qt_install_cos8.sh

Hazırlanan scriptler ile herşey otomatik download edilip kuruluyor, bu ekranları izlemek çok zevklidir,

Qmailtoaster kullanıcıları DB server’de depolar. Kurulum esnasında size kullanıcıların hangi DB server’da depolanmasını istediğinizi soracaktır, bakınız aşağıdaki ekranda en alt tarafta. İster MariaDB isterseniz MySql seçebilirsiniz,

Ben mySql seçtim, onuda kendisi otomatik kuracak ve sizden şifre vermenizi isteyecektir, aşağıdaki gibi bir şifre vererek soraki adıma geçebiliriz.

Evet yukarıdaki gibi hemen hemen herşey tamamlandı. Bu sizden kurulumla ilgili isteyeceği son bilgi bu şifre olacaktır. Bir sonraki adımda ise altta bulunan ekranda, ilk kırmızı kare içerisindeki seçeneğe “y” ile cevap vererek mail domain bilgisini verebilirsiniz. unutmayın sınırsız domain ve sınırsız kullanıcı hakkınız var. buyada “n” ile devam ederseniz sonrada domain oluşturabilirsiniz. Bizim ilk domainimiz “cozumpark.com” olsun,

bu bilgiden sonra postmaster şifresini isteyecek ve kurulumu tamamen bitirecektir.

Script en son olarak çalışan servislerin son halinide size göstererek  bilgi verecektir. Şimdi kısa bilgiler verip sonrasında qmaili nasıl kullanacağınızı anlatalım. Ama önce yine sistemi yeniden başlatmanızı öneririm. Gerekmiyor ama temiz ve sağlıklı olması açısından önerimdir. Bunuda # reboot komutu ile gerşekleştirebilirsiniz.

Sistem yeniden açıldığında aşağıdaki dosyaya local ip adresinizi ilave etmeniz gerekecektir. Bunun için önce nano isimli editor programını yükleyelim. Aşağıdaki komut ile kolayca halledebilirsiniz,

# dnf -y install nano

Nano yüklendikten sonra yine aşağıdaki komut ile bahsettiğimiz dosyayı açalım,

# nano /etc/httpd/conf/toaster.conf

4.ncü satırda yazılı ip blokları arasına kendi ip blok bilginizi ilave edin. Ben 10.0.1.0/24 kullandığımdan ilave ettim, sonuç şöyle oldu, kırmızı kare içindeki gibi,

Dilerseniz oradaki ip bloklarından istemediklerinizi silebilirsiniz. Akabinde hemen httpd servisini restart edelim,

# systemctl restart httpd.service

Kurulum işlemlerinin hepsi tamamlandı. Bundan sonraki tüm işlemler http arayüzünden ve sadece yönetim için kullanılan ekranlar olacak.

Hadi başlayalım, ilk olarak qmailadmin ekranı ile başlayabiliriz. Kullanıcı açma, kullanıcı silme, şifre değiştirme, kota uygulama, mail forward etme işlemleri gibi yönetimsel tüm işlemler buradan yapılıyor. Browser’a şunu yazın,

https://sunucuipadresiniz/qmailadmin

gelen ekran,

Postmaster değişmez, bütün operasyonu yapan kullanıcı demiştik hatırlarsanız. Yani mail administrator kullanıcısı. Ben domain name olarak cozumpark.com adresini kullandım şifresinide zaten yukarda belirttiğim yerde vermiştim. Login diyelim bakalım ne çıkacak karşımıza,

Bence mesleğe yeni başlamış biri bile bu ekrandan mail hesaplarını yönetebilir. “Email accounts” ’a tıkladığımızda karşımıza gelen ekran,

“Create email account” seçeneği ile bir kullanıcı oluşturalım,

Hakan hoca için bir hesap oluşturduk. Add butonu ile bakalım nereye gidiyoruz,

Bakın tertemiz, çok basit ve mükemmel şekilde çalışıyor. Bir öncek ekrana dönmek için sağ en altta seçeneklerden ortadaki “main menu” seçeneği tıklayıp bir üst menüye çıkış mümkün.

Şimdi birde Hakan hocanın mailbox’ına login olalım ve orayıda inceleyelim. Bunun için aşağıdaki adresi browser’a yazalım be görelim

https://sunucuipadresiniz/webmail

Login olduktan sonraki ekran çok tanıdık gelecek sizlere,

Evet evet, gmail ekranına çok benziyor değilmi? Söylenti ne kadar doğru bilmiyorum ama gmail modifiye edilmiş bir Qmail kullanmaktaimiş. ?

Bir mail yazalım hakan hocaya, yazdık ve send ettik,

Gelen mail aşağıdaki gibi posta kutusunda görünecek,

Maile tıkladığımızda ise,

Gelen mailin içeriğini görebilirsiniz. Tertemiz, canavar gibi, ve en hızlı mail server içinde antivirüsü ve antispam yazılımları ile birlikte sorunsuz kullanacağınız bir mail serveriniz var artık. Biz bu mail serveri firmaya kurduktan sonra tam 10 yıl çalıştı. Toplamda 1500 kadar kullanıcı vardı ve çalıştığı süre içinde tık demedi. 10 yıl boyunca sadece sistemi güncelledik ve bazı özel şeyler değiştirdik. Mesela web arayüzündeki resmi firmanın logosu yapmıştık. Kullanıcılar domain ismini yazmak zorunda kalmadan sadece kullanıcı adı ile login olsunlar istenmişti yapmıştık. Sizde eğer tamamen ücretsiz bir mail server istiyorsanız Qmailtoaster’i kurarak gönül rahatlığıyla kullanabilirsiniz.