İnsanlık tarihinde ilk yapılan ticaretin 15.yüzyılda yapıldığı düşünülüyor. Bildiğimiz anlamda ticaret ise 18. yüzyılda yapılmaya başlandı. İlk madeni para M.Ö. 7. yüzyılda Anadolu’da yaşamış zengin bir halk olan Lidyalılar tarafından darp edildi.
Bu yazının konusu, ticaretin tarihsel gelişimi veya paranın tarihi değil ancak “tarih tekerrürden ibarettir” sözünü bir kez daha doğrulayan amaçların aynı olduğu ancak metotların (yöntemlerin) farklı olarak karşımıza çıkması.
Abraham Maslow tarafından oluşturulan ve Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi olarak bilinen piramite baktığımızda en altta fizyolojik ihtiyaçlar olduğunu görüyoruz. Nefes alma, yemek,su, sağlık, barınma vb..
Biz insanının en temel ihtiyaçlarından biriside beslenme ihtiyacıdır. Eski zamanlardan beri bu en temel ihtiyacı karşılamak için bir çok farklı ticaret yöntemleri geliştirdik. Zaman geldi değiş tokuş yöntemleri kullanıldı. Zaman geldi madeni paralar basıldı sonrasında kağıt paralar dijitalleşme ile kredi kartları ve para transferleri, günümüzde ise blockchain dijital paralar.
Bugünlerde ise herkes NFT hakkında konuşuyor. Bu yazıda aşağıdaki sorulara cevabını bulmaya çalışacağız.
- NFT Nedir?
- NFT Nasıl Çalışır?
- NFT Neler Alınıp Satılabilir?
- NFT Alım/Satım Nasıl Yapılır?
NFT Nedir ?
Benzersiz dijital varlık (NFT Non-Fungible Token). Evet genel olarak böyle tanımlanıyor ama bu ne anlama geliyor. ? Çok fazla teknik terimler içinde boğulmadan anlamaya çalışalım.
Fiziksel veya dijital bir nesneyi alıp, dijital dünyada başka bir eşi olmayan benzersiz bir kimlik ( sertifika ) ile birleştirip benzersiz bir dijital varlık haline getirmek diyebiliriz.
Yukarıda çok fazla teknik bilgi içinde boğulmayacağız demiştim ancak teknik bilgi olmadan da olmaz bu yüzden kısaca teknik tarafından da bahsedelim.
“ NFT, ERC-721 ve ERC-1155 adında iki token standardı üzerinde çalışıyor. “
Peki bu standartlar ne anlama geliyor ?
Bu iki standart hatta ERC-20 token standardı Ethereum blockchain’i üzerindedir. Ancak ERC-20 ile ERC-721 ve ERC-1155 ayıran fark ise ERC-20’nin küçük parçalara ayrılıp çoğaltılabilmesi ERC-721 ve ERC-1155 ise parçalanamaz ve aynı kopyasından bir tane daha olmaz yani “BENZERSİZ” olmasıdır.
Sonuç olarak “ 1 adet Ethereum dijital parası = 1 adet Ethereum dijital parası “ iken aynı şey “ 1 NFT ≠ 1 NFT “ için geçerli değildir. Teknik kısmı burada bitiriyorum.
NFT Nasıl Çalışır?
NFT genel olarak Ethereum token ( ERC-721 ve ERC-1155 ) standartları kullanılarak üretilen tokenler ile fiziksel veya dijital objelerin dijital ortamda sertifikalanması sonrasına NTF platformlarında ( pazarlarında ) veya sadece bir dijital cüzdan ile bu objelerin satılması veya el değiştirilmesi ile devam eden bir süreç olarak tanımlayabiliriz.
Burada bilinmesi gereken şey ürettiğiniz NFT’ler için bir satış platformuna ihtiyacınızın olmaması sadece dijital cüzdanınızın yeterli olması ancak nasıl günümüzde elimizdeki ürünlerin satılması veya değerinde satılması için pazarlaraya ihtiyaç duyuyorsak NFT’ler içinde dijital pazarlara ihtiyacımız vardır.
NFT İle Neler Alınıp Satılabilir?
NTF ile tüm fiziksel veya dijital objeler alınıp satılabilir. Bunlar elinizdeki tablo,evimizin veya arabamızın çekilmiş bir fotoğrafı olabileceği gibi twitter üzerinde daha önceden attınızı bir tweet veya herhangi bir içerikte olabilir. Burada bir limit yok yalınız iki önemli konu var
- Elinizdeki ürüne istediğiniz değeri verecek alıcıyı bulmak
- Elinizdeki ürüne istediğiniz değeri veren alıcıdan paranızı almak
Eğer bu iki şartı sağlayabiliyorsanız sadece NFT değil başka platformlarıda kullanabilirsiniz. Peki o zaman NFT bize ne sağlıyor. ?
Konu özellikle sanat eserlerine geldiğinde işler değişiyor. Sanatçıların ürettikleri her sanat eseri birbirinden benzersizdir aynı şekilde heykeltraşlar, müzisyenler ve diğer sanat dallarında da ortaya çıkan eser içinde bu durum geçerlidir yani benzersizdir. İşte belkide NFT’den en çok faydalanacak kesimde sanatçılar olabilir. Ürettikleri eserleri dijital ortamda da benzersiz hale getirip bundan gelir elde edebilirler. Ancak burada çok önemli bir kriter var o da uygun müşteri ve uygun pazar. Sizin elinizde çok değerli bir sanat eseri olabilir ancak ona uygun bir pazar ve ona uygun müşteri bulamazsanız maddi bir karşılığı olmayacak veya değerini bulamayacaktır. Zaten NFT ortamlarına baktığınızda ayakkabı, araba vb. gibi ürünleri göremezsiniz çünkü zaten şu anda onların alınıp satılabilen bir pazarları ( fiziksel veya dijital ) ve o pazarlarında yeteri kadar müşterisi var.
Gelin biraz örnekler üzerinden NFT’i daha da netleştirelim.
NFT Örnek -1
Elinizde bir fiziksel obje var. Bu bir sanat eseri, bir tablo, heykel, video kaydı veya ses kaydı olabilir. Siz bunu satmak istiyorsunuz. Bu elinizdeki fiziksel objeyinin resmini çekerek veya sesini kaydederek NFT haline getirdikten sonra alıcısına satıp kullanma veya sahiplik hakkını verebilirsiniz. Bu sayede bu NFT haline çevrilmiş dijital objeyi alan kişi, artık bu NFT dijital varlığını NFT pazarlarında satıp kazanç elde edebilir veya isterse kendine saklayabilir.
NFT Örnek -2
Elinizde yine fiziksel bir ürün olsun. Mesela bir tablo, yine bunu NFT haline getirip satabilir sonrasında da ürünü fiziksel olarak alıcıya yollayabilirsiniz.
NFT Örnek -3
Elinizde yine bir fiziksel ürün olsun. Mesela bir şiir yazdınız ve yine NFT haline çevirip sattınız sonrasında fiziksel ürünü yok ettiniz, yaktınız, imha ettiniz.
NFT Örnek -4
Bu örnektek elinizde ahşap bir masa var ve bu masadan 10 tane yaptınız birbirinin replikası, yine bunları NFT haline getirip tüm replikaları satıp sonrasında yine bu replikaları alıcılara gönderebilir, yok edebilir veya dijital kullanım haklarını verebilirsiniz.
NFT Örnek -5
Bu örnekte Galatasaray Spor Kulübü bir karar aldı ve UEFA kupasını NFT yapmaya karar verdi. NFT yaptıktan sonra bunu parçalara bölerek satmak isteyebilir. NFT haline getirelen UEFA kupasının fiziksel halini müzede herkesin erişimi olmayan bir alana koyup sadece NFT halini satın almış kişilerin görebilmesi için ziyarete açabilir.
NFT Alım/Satım Nasıl Yapılır?
NFT dünyasına girmek için ilk önce bir dijital cüzdana ihtiyacınız var. Ürünlerinizi satmak için NFT pazarlarına ihtiyacınız yok ancak sizin sattınız ürünlerden birilerinin haberdar olması için NFT pazarlarına ihtiyaç var gerçek dünyada olduğu gibi.
Bu gereksinimleri sağladıktan sonra NFT dünyası için hazırsınız demektir.
Popüler NFT pazarlarını şu şekilde sıralayabiliriz.
- OpenSea
- Rarible
- SuperRare
- Foundation
- AtomicMarket
- Myth Market
- BakerySwap
- KnownOrigin
- Enjin Marketplace
- Portion
- Async Art
En Pahalı NFT Satışları
Bugüne kadar NFT dünyasında çok ciddi rakamlara satışlar gerçekleşti bunlardan en dikkat çekicileri ise şöyle:
1. Beeple – “Everydays: The First 5000 Days”
69 Milyon ABD Doları
2. CryptoPunks #7804 ve #3100
7.6 Milyon ABD Doları
3. Beeple- CROSSROAD
6.6 Milyon ABD Doları
4. Twitter CEO’su Jack Dorsey ilk tweeti
2.9 Milyon ABD Doları
5. CryptoPunk #6965
1.55 Milyon ABD Doları
Hadi bizde NFT’de Bir Şeyler Satalım
Twitter üzerinden tweet satmak istiyorum.
Tweet satmak için https://v.cent.co/ sitesini kullanacağım. İlk olarak siteye giriş yapıyorum ve sayfanın sağ üst kısmındaki profil simgesine tıklayıp ve “Setup” diyerek devam ediyorum.
Size burada iki seçenek sunuyor isterseniz twitter hesabını bağlayabilir isterseniz dijital cüzdanınızı. Ben tweetlerimi satmak istediğim için direk twitter hesabımı bağlamak istiyorum.
Bu işlem için sizden “Authorization” istiyor ve devam ediyorum.
Gördüğünüz gibi twitter hesabım başarı ile bağlandı.
Şimdi deneme amaçlı bir tweet atıyorum.
Gördüğünüz gibi twitter üzerinde duyurumu yaptım.
Hala hazır değilim satış yapmak için çünkü tweetimi henüz NFT dünyasına dahil etmedim. Bunun için tekrar v.cent.co sayfasına gidiyorum ve bu sefer tweetin altında görülen “MINT IT”’a tıklıyorum. Bana öncelikle bir eklenti yüklememi söylüyor. Bu eklentinin ismi MetaMask “ https://metamask.io/ “ bu adrese gidip eklentiyi kuruyorum. Bu eklenti Ethereum blok zinciri ile etkileşim kurmak için kullanılan bir yazılım, kripto para cüzdanı.
Eklentiyi kurduktan sonra bana bir cüzdan oluşturmam gerektiğini söylüyor. Yönergeleri takip ederek cüzdanımı oluşturuyorum.
Tüm bu işlemlerden sonra tekrar “MINT IT” dediğimizde NFT haline gelmiş tweetimiz satış için hazır hale geliyor.
Yazımızı burada noktalarken faydalı olmasını dilerim. Sağlıcakla kalın.