NAS ( Network Attached Stroge/Server = Aga bağlı disk/Sunucu ) sistemleri veri depolama, yüksek ulaşılabilirlik ve verinin güvenliği amacı baz alınarak üretilmiş kolay paylaşımlı olmaları ve yüksek ulaşılabilirlik sunabilmeleri amacı ile en yayın bağlantı sistemi olan Network ( Ethernet ( Fast, Giga, Fiber vb.. ) alt yapısına ek ihtiyaç duymaksızın bağlanabilecek şekilde tasarlanmış depolama birimleridir. Temelde amaçları asıl veriyi tutmak değil verinin yedeğinin alınması olan bu sistemler gerek ağ yapılarının hızlanması ( Fast Ethernet 100 Mbit Ortalama 12,8 MB/s, Gigabit Ethernet 1000Mbit 128MB/s, Fiber 1000 ile 10000 Mbit arası ) gerekse kendi içlerinde RAID, Miror ( Başka bir NAS ile ) ve HA ( Yüksek Bulunurluk yine başka bir NAS ile ) çalışabilmeleri sayesinde asıl verinin tutulduğu güvenilir cihazlar haline gelmişlerdir. NAS cihazları sunucu pazarında çok yüksek olan depolama maliyetlerine düşük maliyetli, yüksek kapasiteli ve güvenli çözüm sunmuştur.
Giriş seviyesi NAS cihazları Fast Ethernet ve Gigabit Ethernet alt yapılarında çalışmak için tasarlanmışlardır. Bu yapılarda ağ üzerinden bir birim zamanda gönderilebilecek olan veri kapasitesi tek Ethernet üzerinde 128 MB civarıdır. Bu durumda NAS cihazımızın üzerinde SSD, SCSI ya da benzeri kapasite başına maliyeti çok yüksek olan disk yapıları kullanmaya gerek kalmamaktadır. SSD diskler ile desteklenmiş olan ve RAID 10 yapısında bir NAS cihazı işlemci ( Kuzey köprüsü ve RAM kapasitesi ile doğru orantılıdır. ) ve işletim sistemi gücüne bağlı olarak 1 Gigabyte/s hızlarına ulaşabilmektedir. Fakat burada kaçırılan kısım bu hızlara çıkabilmesine karşın sizin ağ üzerinden Gigabit Ethernet kullanmanız durumunda hali hazırda 128 MB/s den yüksek veri gönderemeyecek olmanızdır. Bu durumda SCSI ve SAS gibi teknolojiler ile depolama birimleri oluşturmak ham maliyeti yüksek hem de gerekli alt yapı ( Fiber Network ) olmadığı sürece kullanılmayacak bir yatırımdır. Günümüz giriş seviyesi NAS cihazları SATAII yapısını kullanmaktadırlar. Sata II yapısı 300 MB/s hızlarında ulaşım sunmaktadır elbette bu RAW datadır ve gerçekte bu hızlara ulaşmak nerede ise iki ansızdır. Fakat yinede olduk ça yüksek hızlara ulaşılabilmektedir. Synology marka NAS cihazlarında bu değer 160 – 180 MB/s civarlarındadır. Peki ağ hızları 128 MB/s hızlarında sabit ise nasıl bunun üstü değerlere çıkılmaktadır.
Ağ sistemleri eskisine oranla oldukça gelişmiş durumdadır. Daha parmaklarımızın sayısını geçmeyecek kadar zaman öncesinde Network sistemleri 10 Mbit Ortalama 1 Mb hızlarına kadar çıkabilecek Half Dublex ( Aynı anda sadece veri gönderebilme ya da alabilme )ve sıralı ( Ağ sistemi üzerinde bir iletişim gerçekleşmekte ise diğer sistemler bu iletişimin bitmesini bekler ve bitmesi ardından iletişim yapar ) iletişim sistemine dayalı mimariler kullanmakta iken günümüzde Gigabit Ethernet ve Full Dublex yapılar kullanılmaktadır. Elbette gigabit Ethernet tek başına hız artırımı için yeterli değildir. Bu durumda ağ sistemleri için Link Aggregation sistemleri sayesinde ağa bağlı cihazlar iki ve daha fazla Ethernet bağlantısını aynı anda kullanarak %75 oranlarında performans artışları sağlayabilmektedir. Elbette buda yeterli olmamaktadır. Sonuçta bir Ethernet ağı üzerinden göndereceğiniz paket 1500 bayt boyutunda olacak ve diğer bir paketin gönderimi bu paketin alıcının eline ulaşmasının ardından gönderilecektir. Buda kuyruk oluşmasına ve duruma göre uzun süreli cevap verememe ya da hantal çalışmaya neden olacaktır. Bu durumda Jumbo Frame ( Sadece gigabit yapılar için ) sistemi devreye girmekte ve bir paketin boyutu alt yapınızın desteklemesi durumunda 9600 ve üstü bayt değerlerine çıkabilmektedir. Bu durumda Ağ üzerinden hizmet veren NAS cihazları 128 MB/s sınırlarını oldukça aşabilmektedir.
Elbette NAS sistemleri dışında aynı düşük maliyet ve ideal hatta NAS lara göre daha yüksek performans değerlerini DAS ( Direct Access Stroge , Doğrudan sunucuya takılan ek depolama birimleri. e-sata, fiber ( optic ve bakır ) sistemleri bağlanan üniteler ) sistemleri ile de sağlayabilirsiniz.
Tabi DAS cihazları daha ideal görünseler de burada işin işine sunucu ve İşletim sistemi maliyetleri girmektedir ve DAS cihazlarından alınabilecek çok küçük değerlerdeki hız artışları için ünite dışı maliyetler devasa boyutlara çıkmaktadır. Bildiğim kadarı ile piyasada bulunan NAS cihazlarının %99 sayılabilecek ve sayacağımız birçok nedenden dolayı Linux, BSD temelli işletim sistemleri kullanmaktadırlar. Windows işletim sistemlerinin uyum sorunları ( NFS gibi sistemleri yeni versiyonlarda desteklese de bu destek NFS ara yüzünü kullanan bir CIFS yapısı gibidir. ), işletim sisteminin versiyonuna göre aynı anda bağlanabilecek kullanıcı limitleri ( Yasal limitler değişik programlar ile kırılabilmektedir fakat yasal değildir. ) ve işletim sisteminin kendi maliyeti nedenleri ile bu tür yapılar için uygun bi sistem değildir. Yinede Windows kullanmak isteyenler olursa piyasa da aslında amacı ücretsiz sanallaştırma sistemi sağlamak olan Hyperv2008 Core sunucu sistemi dosya paylaşım desteği ve AD entegrasyonu sayesinde birkaç ufak adımla ücretsiz bir dosya sunucu haline getirilebilmektedir.
Temelde Linux/BSD yapısının kolayca modifiye edilebilir olması, limitlerinin donanım ve core limitleri haricinde bulunmaması ve yüksek uyumluluğu sayesinde ( Linux işletim sistemi ile bir kol saatini yönetebileceğiniz gibi bir süper bilgisayarı da yönetebilirsiniz )ki burada bahsi geçen uyumluluk ağ paylaşım sistemleridir, daha kullanılası ve maliyeti olmamasından dolayı tercih sebebidir. Bunun dışında disk format sistemi olarak Linux işletim sistemleri çok farklı özelliklerde formatları desteklemektedir. Küçük ama fazla sayıda olan dokümanlarınız için buna özel bir format seçebilirken büyük ama az sayıda olan dosyalarınız için farklı bir formatlı alan oluşturabilir yada her iki sistemi de en iyi şekilde destekleyen başka bir format kullanabilirsiniz. Ayrıca eğer sahip olduğunuz cihaz Synology markası gibi bir model ise ve core kısmı kullanıcıya açılmış ise kendi isteklerini doğrultusunda modifiye etme şansınızda bulunmaktadır.
Elbette amacımız NAS cihazlarının anlatılmasıdır, bu nedenle sistemlere ilişkin daha fazla bilgi almak isteyenler “Veri Depolamanın Temelleri” makale dizini okuyabilirler.
NAS cihazlarının en büyük getirilerinden birisi işe özel üretilmelerinden dolayı güncelleme ve bakım isteklerinin yeni özellik dışında olmamasıdır. Ayrıca bu iş için alınmış bir sunucu sisteminin yıllık elektrik tüketiminden ve bakım ( soğutma, temizlik ) NAS cihazının elektrik tüketimi ve bakım maliyetleri çıkartıldığında birkaç NAS cihazının parasına karşılayabilecek maliyetler çıkmaktadır. NAS cihazları düşük güç tüketimleri ( 12 Diskli bir Synology cihazları için Disklerin Hibernate süresinde 49W tam performans çalışmada 115W kadardır. Düşük diskli modellerde 10W kadar düşmektedir.) az güncelleme gerektirmesi ( Son iki yıl içinde sorun nedeni ile güncelleme sayısı Synology cihazlarında 3 adettir piyasa da bulunan diğer markalar içinde buna muadil değerler söz konusudur. Gerisinde çıkan tüm güncellemeler yapılması mecburi olmayan yeni sistem ve geliştirme güncellemesidir ) bakım maliyetlerinin az olması ( Ortalama bir NAS sunucuda temizlenmesi gereken 2 adet FAN bulunmaktadır ve ses seviyeleri oldukça düşüktür ) İşe özel üretilmelerinden dolayı az güç harcayan ve doğal olarak az ısınan donanımlar kullanıldığından en yüksek performans için soğutma ihtiyaçları oda sıcaklığı seviyesindedir.
NAS cihazları günümüzde Linux/BSD işletim sistemlerinin sayesinde artık sadece veri depolama sistemleri olan NFS, CIFS,FTP,ISCSI gibi sistemlerin yanında WEB sunucu, Mail Sunucu, Medya Sunucu gibi birçok farklı sistem içinde kullanılabilir duruma geldiler ve yeniden isimlendirme ya da NAS dışı yeni bir gurup ismi alma durumundalar. Kısaltma aynı olsa da NAS cihazları artık Network Atacched Server olarak anılmalılar. Piyasada bulunan Synology marka ve muadil birçok marka cihazların desteklediği bazı özellikler alttaki gibidir.
Görüldüğü gibi NAS cihazları artık sadece veri depolama ya da veri yedekleme işlemleri için kullanılmaktadır. NAS cihazları bunun ötesine geçmiş ve Network Attach Server olmuşlardır. Elbette bir cihazlar bu özelliklerini Windows ve MAC sistemleri ile de sorunsuz ve uyumlu şekilde kullanabilmektedir. Synology cihazlarının ve muadil birçok genel özelliği ise alttaki gibidir.
NAS cihazlarının bir getirisi de tüm sistemlerinin Web ara yüzleri ile kontrol edilebiliyor olması sayesinde her yerden ulaşılabilir kontrol, ayar ve konfigürasyon yapılabiliyor olmasıdır.
NAS cihazları sistemlerinin birçoğunu otomatik olarak çalıştırmakta ya da otomatik işlemler yapabilen bir çok ek yazılımı beraberlerinde ücretsiz olarak vermektedir. Gerek üçüncü parti ücretli / ücretsiz yazılımlar ( Acronis Home/Server, ClonZilla ), gerek sistemlerin kendi yedekleme sistemleri ( NTBackup,SQl Backup,Time Machine ) ya da firma tarafından sağlanan ücretsiz yedekleme yazılımı kullanılabilmektedir.
Data Replicator yazılımı CIFS sistemi üzerinden Zamanlı, Gerçek Zamanlı yedeklemeler alabilir geri dönebilir alınan yedeklerin kullanıcı bazlı olarak güvenliğini sağlayabilir ayrıca yedeklenen verilerde yedekleme esnasında dosya uzantısı bazında filtreleme sistemleri uygulayabilir geri ye dönük yedekleme seçeneklerinden yararlanabilir artırımlı yedeklemeler yapabilirsiniz. Yapılan bu yedeklemeler ve yedeklenen dosyalarla ilgili olarak mail aracılığı ile bir web sayfası şeklinde raporlar alabilirsiniz.
NAS cihazları sundukları geniş dosya paylaşım sistemleri sayesinde Sanallaştırma sistemleri ( Microsoft, VmWare, Crtix vb… ) için vazgeçilmez duruma gelmiştir. Maliyetlerinin düşük olmasına karşın ideal performans sunabilmeleri ve kapasite sorunları olmaması ( 24 Diskli bir Synology cihazında kapasite değeri 24*3TB= 72 TB kapasitesine çıkabilir ) nedeni ile vaz geçilmez duruma gelmiştir. ISCSI sistemi sayesinde Sunucu sistemlerinde yüksek maliyetli disk sistemleri yerine kullanılmaktadırlar. ISCSI sistemi sayesinde üzerlerine SQL yükleyebilir, Sanal sunucular kurabilir ya da VHD lerinizi direk bu sistemler üzerinde tutabilirsiniz.
NAS Cihazlarının kullanım alanları;
1. Ağ temelli yedekleme ( NFS,CIFS,FTP,WEB Dav).
2. Sunucu yedekleme, Sunucu sistemleri için ISCSI ve diğer yollar ile kapasite sağlama.
3. Web Sunucu, FTP Sunucu, Mail sunucu sistemleri.
4. Cloud yapılarında yerel ve dağıtık depo alanı olarak kullanılma.
5. Windows AD ( Windows ACL tanıma ve yönetebilme ) sunucuları için ağ paylaşım kapasite alanları oluşturma.
6. NVR ve DVR cihazları için kapasite alanı oluşturma.
7. NVR olarak kullanma ( Bu özellik her NAS için geçerli değildir. Marka bazında değişiklik gösterebilir. )
8. Windows DFS sistemlerine alternatif olarak dağıtık yapıda yedekli çalışabilme.
9. Network medya server ( DLNA/UPNP ).
Elbette bunlar sayılacak onlarca özellikten sadece birkaçı.
Umarım faydalı bir makale olmuştur. Bir sonraki makalemizde görüşmek dileği ile esen kalın.
