Bir seri Power BI yazısına girişmeden önce, daha önce Power BI ile hiç tanışmamış arkadaşlar için nelerin gerektiğini yazmak istedim!
Power BI, Microsoft’un yaklaşık 3 yıl önce çıkarttığı bulut tabanlı bir iş zekası uygulaması. En temel haliyle 3 farklı uygulama ve servis içeriyor. Birinci ve en temel araç Power BI Desktop. Bu bir Windows uygulaması (Mac için henüz yok) ve veriyle uğraştığımız, veri modelini kurduğumuz, raporları oluşturduğumuz temel uygulama bu. Power BI Desktop uygulamasını kurmanın iki yolu var; ya yukarıda verdiğim linkten indirip kurabilirsiniz veya Windows 10 kullanıyorsanız Microsoft Store’dan kurabilirsiniz. Benim önerim Store’dan kurmanız yönünde olacaktır, güncellemeler için tekrar tekrar uğraşmanıza gerek kalmaz. Power BI ayda en az bir kez güncelleniyor, sadece bug fix vs için değil üstelik bu güncellemeler, her ay -istisnasız her ay- yeni özellikler ekleniyor uygulamaya. Bu yüzden resmi Power BI Blog sitesini takip etmenizi öneriyorum.
İkinci uygulama PowerBI.com servisi! Bu, Microsoft’un yönettiği paylaşımlı bir bulut servisi. PowerBI Desktop ile kurduğumuz modeli ve raporları bu bulut servisinde yayınlıyoruz. Yani raporların yayınlandığı, paylaşıldığı, erişildiği ortam burası. Herhangi bir tarayıcı ile ve kullanıcı bilgilerimizle bu servise login olup raporlarımızı yayınlayabilir, paylaşabilir veya görüntüleyebiliriz.
Üçüncü uygulama ise cep telefonu ve tabletler için -yani mobil cihazlar için- geliştirilmiş uygulamalar. Bu mobil uygulamalar, Power BI Desktop ile hazırlayıp PowerBI.com servisinde yayınladığımız raporlara mobil cihazlardan erişim için. IOS, Android veya Windows için ilgili mağazadan bu uygulamaları kurabilirsiniz.
Bu yukarıdaki uygulamaları ve servisi kullanmaya başlamak için harcamanız gereken para 0 -yazıyla sıfır- TL! Kullanıcı bilgilerinize lisans atamak şartıyla elbette!
Hafıza içi (in-memory) çalışan bir uygulama olan Power BI’ın temel anlamda 3 farklı lisansı var: Free, Pro ve Premium lisans. Bu lisansların satın alınması ve atanması aynı Office 365 lisansları gibi: Yani portal office’te size ait bir alan adınızın ve kullanıcılarınızın olması lazım.
Eğer daha önce hiç kullanmadıysanız, uygulamayı keşfetmek için Pro veya Premium lisansa gerek yok, Free lisans işinizi fazlasıyla görecektir.
Peki lisans tipleri arasında ne gibi farklılıklar var: Öncelikle Free ve Pro’yu karşılaştıralım. Free lisans adı üstünde ücretsiz bir lisans. Bu lisans tipinde teknik anlamda şu veri kaynağına bağlanamazsın, şu formülleri kullanamazsın gibi hiçbir teknik kısıtlama yok! Power BI Desktop’ın tüm özellikleri tamamen açık. Bulut tarafında her free lisans atanmış kullanıcının kendine ait bir çalışma alanı (workspace) oluyor ve bu alanı dilediği gibi kendi başına kullanabilir. Her çalışma alanında toplamda bulunabilecek dosya büyüklüğü 10 GB ile sınırlı. Bu 10 GB yeterli midir değil midir sorusunu hemen cevaplayayım, bu kapasiteye dünyalar sığar!
Free lisansın temel kısıtları raporları buluta bastıktan sonra başlıyor: Örneğin otomatik veri güncelleme sayısı günde 1 defa ile sınırlı (dilediğiniz kadar manuel veri güncelleme yapabilirsiniz ama), raporlarınızı diğer kullanıcılarla paylaşmak istediğinizde buna müsade etmiyor. Daha doğrusu bunun için Pro lisansa ihtiyacınız olduğunu söylüyor ve size 60 günlük Pro deneme lisansı öneriyor (bu da ücretsiz!). Yani free lisansın en büyük kısıtı rapor paylaşımlarında ve yetkilendirmede ortaya çıkıyor. Örnek olarak şunu diyebilirim, eğer çok sayıda kişinin aynı raporlara aynı yetkilendirmeyle ulaşmasında hiçbir sıkıntı yoksa sadece Free lisansla bile işini görebilirsiniz. Herkes aynı kullanıcı bilgisiyle raporlara erişebilir!
Ama bir rapor setiniz var, bunları sadece yönetim görsün, hatta yönetimde de -diyelim- genel müdür her şeyi görsün ama satış müdürü sadece satış raporlarını görsün gibi bir ihtiyaç varsa o zaman ilgili her bir kullanıcı için Pro lisansına ihtiyacınız var. Pro lisansın güncel bedeli aylık kullanıcı başına 10$ ! Çok değil 2-3 sene öncesinin benzer uygulamalardaki lisans maliyetleriyle karşılaştırılınca şaka gibi! Hatta diğer çoğu uygulamaların maliyetleriyle karşılaştırılınca bugün bile sudan ucuz seviyesinde!
Pro lisansta kullanıcı yetkilendirmesi yapabiliyoruz, raporları dilediğimiz kullanıcılarla paylaşabiliyoruz, ortak çalışma alanları oluşturabiliyoruz. Bu lisans tipinde otomatik veri güncelleme sayısı günde maksimum 8 defa ile sınırlı, dilediğimiz kadar manuel tetikleme yapabiliriz gene. Bu rakamda çoğu şirketin ihtiyacını fazlasıyla görecektir.
Hatta ilk yazı için çok detayına girmeye gerek yok ama gerçek zamanlı raporlama bile yapabiliriz.
Eğer buluta çıkmakla ilgili kanuni herhangi bir engeliniz yoksa veya yüzlerce rapor kullanıcısı yoksa şirketinizde Pro lisans çok büyük ihtimalle size fazlasıyla yetecektir.
Premium lisansa gelince, bu lisansın iki amacı var. Birincisi kullanıcı sayısının çokluğu olabilir. Eğer şirkette raporları hazırlayan + erişen kullanıcı sayısı 500 ve üzeri rakamlarsa 500 x10$/ay sağlam bir ücret! Eğer 1000 kullanıcı varsa daha da sağlam bir ücret! Premimum lisansın ilk derde deva olduğu konu bu, size bir “kapasite” satıyor aylık (veya yıllık) bedelle, ama o kapasiteyi kaç kişiyle kullandığınıza karışmıyor. Satın aldığınız kapasite yeterli geldiği sürece ister 1000 kullanıcı ile kullanın ister 2000! Karışmıyor. Sadece rapor geliştiricilerin sayısı kadar Pro lisansına ihtiyacınız var, raporları görüntüleyecek kişiler içinse başka bir lisansa gerek yok. Satın aldığınız Premium kapasiteye dilediğiniz sayıda kullanıcı atayabiliyorsunuz.
Premium lisans ücreti satın aldığınız kapasiteye göre değişiyor. Artı, bu lisans tipinde ekstra bir takım detaylar da var şimdi girmenin çok gerek olmadığı, ama en önemli şey satın alınan kapasiteye göre fiyatın değişmesi. Pro lisansa göre örnek karşılaştırma ve fiyatlandırma için buraya göz atabilirsiniz.
Premium lisansın çözdüğü ikinci bir konu ise buluta çıkmayla ilgili regülasyona tabii olan şirketler. Premium lisans satın aldığınızda, bulut tarafında bir kapasite satın aldığınız gibi aynı zamanda Power BI On-prem Report Server kullanma hakkını da kazanıyorsunuz. Adından da anlaşılacağı üzere, PowerBI.com bulut servisinin on-prem versiyonu. Yani lokalde bir makinaya bu uygulamayı kurup hiç buluta çıkmadan Power BI’ın kabiliyetlerini kullanabilirsiniz.
Premium lisansın Pro’dan farklı olarak ekstra başka kabiliyetleri de var. Microsoft Azure’daki makine öğrenimine ilişkin servislerini bu lisans tipiyle entegre ediyor. Henüz çok yoğun bir entegrasyon yok ama ileriki günlerde bu entegrasyonun güçleneceği şimdiden belli.
Bir not da, Microsoft’un Power BI’ı nerede konumlandırdığına ilişkin söyleyeyim. Microsoft bir süre önce tüm iş zekası / iş analitiği uygulamaların en tepesine Power BI’ı yerleştirdi. Hatta SQL Server Analysis Service’i bile bunun altında konumlandıracağını duyurdu. Bir küçük not daha, Microsoft çok uzun süredir önceki iş zekası teknolojisi olan MDX’e (multidimensional modelleme) yatırım yapmıyor ve tamamen Tabular modele yönlenmiş durumda. Tabular model her ne kadar konseptler yakın olsa da teknoloji olarak MDX’ten farklı ve gidişat bu yönde.
Eğer Microsoft BI üzerine kariyer yapma gibi bir planınız varsa, Power BI’a, DAX diline, Power Query’e yatırım yapmanızda fayda var!
Son bir not da Power BI ile nasıl raporlar hazırlanabileceği üzerine olsun, farklı kişilerin farklı konularda hazırladıkları raporlara bakmak isterseniz Power BI Data Gallery sitesini inceleyebilirsiniz.