Kurumsal Mimari Enterprise Architecture – Temel Konseptler

Alper Yazgan

Bu makale, TOGAF 9 Foundation Seviye 1 için bilinmesi gereken temel bilgileri size tanıtacaktır.

Makalede; Enterprise Architecture, mimari çerçeveler ve TOGAF 9 içeriğinin üst düzey bir görünümünü sağlamak dâhil olmak üzere TOGAF’ ın temel kavramlarına bir giriş sağlanması amaçlanmıştır.

Hangi sorulara cevap verilecek?

Kurumsal (enterprise) nedir?

TOGAF, “kurumsal” ı ortak hedefler kümesine sahip herhangi bir kuruluş topluluğu olarak tanımlar. Örneğin, bir işletme veya bir devlet kurumu, bir şirketler topluluğu, bir şirketin bir bölümü, tek bir departman veya ortak mülkiyetle birbirine bağlanmış coğrafi olarak uzak kuruluşlar zinciri olabilir.

“Kurumsal mimari” bağlamında “kurumsal” terimi, hem tüm bilgi sistemlerini kapsayan tüm bir kuruluşu hem de kuruluş içindeki belirli bir alanı belirtmek için kullanılabilir. Her iki durumda da mimari, işletme içindeki birden çok sistemi ve birden çok işlevsel gruba işaret eder.

Kurumsal mimari (enterprise architecture) nedir?

Kurumsal mimarinin birçok tanımı vardır. Bu tanımların çoğu organizasyona odaklanır. Aşağıda iki tanım verilmiştir:

  1. Firmanın işletim modelinin entegrasyon ve standardizasyon gereksinimlerini yansıtan iş süreçleri ve BT altyapısı için organizasyon mantığıdır.
  2. Bir organizasyonun yapısını ve işleyişini tanımlayan kavramsal bir stratejidir. Kurumsal mimarinin amacı, bir kuruluşun mevcut ve gelecekteki hedeflerine en etkili şekilde nasıl ulaşabileceğini belirlemektir.

İkinci tanım, gerek eğitimlerde gerekse pratikte daha çok kullanılmaktadır.

Kurumsal mimariye neden ihtiyaç var? İşletmeye faydaları nelerdir?

Kurumsal mimarinin diğer amacı, işletmeler genelinde, süreçlerin (hem manuel hem de otomatikleştirilmiş) bölünmüş işlerini, değişime duyarlı ve iş stratejisinin hayata geçmesini destekleyen bütünleşmiş bir ortama optimize etmektir.

Bilginin BT aracılığıyla etkin yönetimi ve kullanımı, iş başarısı için kilit bir faktör ve rekabet avantajı elde etmenin vazgeçilmez bir yoludur. Bir kurumsal mimari, iş ortamının sürekli değişen ihtiyaçlarına yanıt olarak BT sisteminin gelişimi için stratejik bir bağlam sağlayarak bu ihtiyaca cevap verir.

İyi bir kurumsal mimarinin getirdiği avantajlar, aşağıdakiler de dâhil olmak üzere önemli iş avantajları sağlayabilir:

Architecture framework (mimari çerçeve) nedir?

Mimari çerçeve, çok çeşitli farklı mimariler geliştirmek için kullanılabilen temel bir yapı veya yapılar kümesidir. Mimari çerçeve, bir dizi yapı bloğu açısından işletmenin hedef durumunu tasarlamak ve yapı taşlarının nasıl birbirine uyduğunu göstermek için bir yöntem açıklamalıdır. Bir dizi araç içermeli ve ortak bir kelime dağarcığı sağlamalıdır. Ayrıca, yapı taşlarını uygulamak için kullanılabilecek önerilen standartların ve uyumlu ürünlerin bir listesini de içermelidir.

Kurumsal mimari için neden bir çerçeveye ihtiyaç var?

Bir mimari çerçevenin kullanılması, kurumsal mimari geliştirmeyi hızlandıracak ve basitleştirecek, tasarlanan çözümün daha eksiksiz bir şekilde kapsanmasını sağlayacak ve seçilen mimarinin (veri, bilgi veya sistem), işletmenin ihtiyaçlarına yanıt olarak gelecekteki büyümeye izin vermesini sağlayacaktır.

Kurumsal Mimarinin benimsenmesi için düzenleyici etkenler

İşletmelerde kurumsal mimarinin benimsenmesi ve kullanılması için itici güç sayılacak bir dizi yasa ve yönetmelik vardır:

Türkiye’ de henüz böyle bir yasa kabul edilmemiştir. Ülkemizde kurumsal mimarinin yaygınlaşmamasının en önemli sebebi olarak bu eksiklik görülmektedir.

TOGAF, kurumsal mimari için bir çerçeve olarak neden uygundur?

TOGAF, dünyanın önde gelen bazı şirket ve kuruluşlarından 300′ den fazla Mimarlık Forumu üyesi şirketin ortak çabaları sonucunda geliştirilmiştir.

TOGAF’ ın kullanılması, tutarlı, paydaşların ihtiyaçlarını yansıtan, en iyi uygulamaları kullanan ve hem mevcut gereksinimlere hem de işletmenin gelecekteki algılanan ihtiyaçlarına gereken önemi veren kurumsal mimariyle sonuçlanır.

Bir kurumsal mimariyi geliştirmek ve sürdürmek, organizasyondaki birçok paydaşı ve karar sürecini içeren teknik olarak karmaşık bir süreçtir. TOGAF, mimari geliştirme sürecinin standartlaştırılmasında ve risk azaltılmasında önemli bir rol oynar.

TOGAF, işletmeye değer katmak için bir best practice çerçevesi sağlar ve kuruluşun kendi iş sorunlarını ve ihtiyaçlarını ele alan uygulanabilir ve ekonomik çözümler oluşturmasını sağlar.

TOGAF neleri içerir?

TOGAF, bir kuruluş içindeki bir mimari yeteneğin (Capability)  yapısını ve içeriğini yansıtır. TOGAF, dört mimari alanın gelişimini kapsar. Bunlar genel olarak genel bir kurumsal mimarinin alt kümeleri olarak kabul edilirler ve bunların tümü TOGAF’ ı desteklemek üzere tasarlanmıştır. Mimari alanlar aşağıdaki gibidir:

Business Architecture                  : İş stratejisi, yönetişim, organizasyon ve temel iş süreçleri.

Data Architecture                           : Bir kuruluşun mantıksal ve fiziksel veri varlıklarının ve veri yönetimi kaynaklarının yapısı.

Application Architecture            : Dağıtılacak uygulama sistemleri, bunların etkileşimleri ve kuruluşun temel iş süreçleriyle olan ilişkileri için bir plan.

Technology Architecture            : İş, veri ve uygulama hizmetlerinin dağıtımını desteklemek için gereken yazılım ve donanım yetenekleri. Bu alan; BT altyapısını, ara katman yazılımlarını, ağları, iletişimleri, süreçleri ve standartları içerir.

ADM (Architecture Development Method) – Mimari Geliştirme Yöntemi

ADM, iş gereksinimlerini karşılayan kuruluşa özgü bir kurumsal mimarinin türetilmesi için bir süreci tanımlar. ADM, TOGAF’ ın ana bileşenidir ve mimarlara aşağıdaki düzeylerde rehberlik sağlar:

ADM Yönergeleri ve Teknikleri

ADM Yönergeleri ve Teknikleri, ADM’ in uygulanmasını desteklemek için bir dizi kılavuz ve teknik sağlar.

Yönergeler, ADM’ in farklı süreç stilleri (örn. yinelemenin kullanımı) ve ayrıca belirli uzmanlık mimarileri (güvenlik gibi) dâhil olmak üzere bir dizi kullanım senaryosuyla başa çıkacak şekilde uyarlanmasını ele almaktadır.

Teknikler, ADM içindeki belirli görevleri destekler (ilkelerin tanımlanması, iş senaryoları, boşluk analizi, geçiş planlaması, risk yönetimi vb.).

AFC (Architecture Framework Content) – Mimari İçerik Çerçevesi

Mimari İçerik Çerçevesi, teslim edilecekler, teslim edilecekler içindeki çıktılar ve teslim edilebilirlerin temsil ettiği Mimari Yapı Taşları (Architecture Building Blocks, ABB) dâhil olmak üzere ayrıntılı bir mimari çalışma modeli sağlar.

The Enterprise Continuum – Kurumsal Süreç

Enterprise Continuum, sanal bir havuzun yapılandırılması için bir model sağlar ve mimari ve çözüm sonuçlarını sınıflandırmak için yöntemler sağlar. Farklı yapı türlerinin nasıl geliştiğini ve bunların nasıl yeniden kullanılabileceğini gösterir.

Kurumsal süreçler, kuruluş içinde ve genel olarak sektörde var olan ve kuruluşun mimarilerinin geliştirilmesinde kullanmak için topladığı mimarilere ve çözümlere (modeller, nesneler, mimari tanımlamalar vb.) dayanmaktadır.

Sonuç

Bu makalenin amacı, kurumsal mimari ve TOGAF’ ın temel kavramlarını tanıtmaktı. Makale, aşağıdaki sorulara cevap vermeyi amaçladı:

TOGAF bir mimari çerçevedir. Kuruluşunuz için doğru mimariyi tasarlamanızı, değerlendirmenizi ve inşa etmenizi sağlar. Bir mimari çerçeve, çok çeşitli farklı mimariler geliştirmek için kullanılabilecek bir araç setidir.

TOGAF 9′ un bileşenleri aşağıdaki gibidir:

Referanslar

TOGAF 9 Part I: Introduction, Chapter 1 (Introduction) and Chapter 2 (Core Concepts).

TOGAF® 9 Foundation Study Guide, 2nd Edition

Exit mobile version