ITIL Sözlüğü – Günlük Hayatta BT Terimlerini Doğru ve Yerinde Kullanıyor Muyuz?

Sevgili ITIL meraklıları, sizlerle bu makalede günlük hayatta farkında olmadan kullanılan IT terimlerinin anlamlarını, fonksiyonlarını ve bir bakıma ne işe yaradıklarını paylaşmaya çalışacağım.

IT çalışanlarının dillerine pelesenk olmuş bazı kelimelerin anlamlarını tam olarak bilmek, farkına varmadan yanlış kullandığımız/kullanacağımız terimleri bundan böyle doğru kullanmamıza olanak tanıyabilir, kimbilir… ITIL sözlüğü, sizlere bu anlamda bir rehber görevi görecektir. Hadi başlayalım.

Acceptance Criteria

Bir hizmet veya hizmet bileşeninin, ana paydaşlar tarafından kabul edilebilir olması için karşılaması gereken minimum gereksinimlerin listesidir.

Architecture Management Practice

Bir kuruluşu oluşturan tüm farklı unsurları ve bu unsurların birbiriyle nasıl ilişkilendiğini anlama pratiğidir.

Asset Register

Sahiplik ve finansal değer gibi önemli özellikleri yakalayan bir veritabanı veya varlık listesidir.

Availability Management Practice

Hizmetlerin, müşterilerin ve kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılamak için kararlaştırılmış kullanılabilirlik düzeyleri sunmasını sağlama uygulamasıdır.

Baseline

İlerlemenin veya değişikliğin değerlendirilebileceği bir başlangıç noktası görevi gören bir rapor veya metriktir.

Business Analysis Practice

Bir işletmeyi veya bir işletmenin bir unsurlarını analiz etme, ihtiyaçlarını tanımlama ve bu ihtiyaçları karşılamak ve/veya bir iş problemini çözmek ve paydaşlar için değer yaratmak için çözümler önermek.

Business Case

Maliyetler, faydalar, seçenekler, riskler ve konular hakkında bilgi sağlayan organizasyonel kaynakların harcanmasının gerekçesidir.

Business Impact Analysis (BIA)

Hizmet sürekliliği yönetimi uygulamasında hayati ticari fonksiyonları ve bunların bağımlılıklarını tanımlayan önemli bir faaliyettir.

Capacity and Performance Management Practice

Hizmetlerin kabul edilmiş ve beklenen performans seviyelerine ulaşmasını sağlama, mevcut ve gelecekteki talebi maliyet etkin bir şekilde karşılama uygulamasıdır.

Capacity Planning

Hizmet talebini karşılamak için kaynakları yöneten bir plan oluşturma faaliyeti.

Change

Hizmetler üzerinde doğrudan veya dolaylı etkisi olabilecek herhangi bir şeyin eklenmesi, değiştirilmesi veya kaldırılması.

Change Authority

Değişikliğe izin vermekten sorumlu kişi veya grup.

Change Control Practice

Başarılı hizmet ve ürün değişikliklerinin sayısını en üst düzeye çıkarmak için risklerin uygun şekilde değerlendirilmesini, devam etmek için değişikliklere izin verilmesi ve değişen bir programın yönetilmesi uygulaması.

Change Model

Belirli bir tür değişikliğin yönetimine dair tekrarlanabilir bir yaklaşım.

Change Schedule

Planlı ve geçmiş değişiklikleri gösteren bir takvim.

Configuration

Bir ürün veya hizmet sunmak için birlikte çalışan yapılandırma öğelerinin (CI) veya diğer kaynakların düzenlenmesi. Bir veya daha fazla CI için parametre ayarlarını tanımlamak için de kullanılabilir.

Configuration Item (CI)

Bir IT hizmeti sunmak için yönetilmesi gereken herhangi bir bileşen.

Configuration Management Database (CMDB)

Yapılandırma kayıtlarını yaşam döngüleri boyunca depolamak için kullanılan bir veritabanı. CMDB, ayrıca yapılandırma kayıtları arasındaki ilişkileri de korur.

Configuration Management System (CMS)

Hizmet yapılandırma yönetimini desteklemek için kullanılan bir dizi araç, veri ve bilgi.

Configuration Record

Bir yapılandırma öğesinin (CI) ayrıntılarını içeren bir kayıt. Her yapılandırma kaydı tek bir CI’nin yaşam döngüsünü belgeler. Yapılandırma kayıtları bir yapılandırma yönetimi veritabanında saklanır.

Continual Improvement Practice

Ürün ve hizmetlerin etkin yönetiminde yer alan tüm unsurların sürekli tanımlanması ve iyileştirilmesi yoluyla bir kuruluşun uygulamalarını ve hizmetlerini değişen iş ihtiyaçları ile hizalama uygulaması.

Control

Bir riski yönetmenin, bir iş hedefine ulaşılmasını veya bir sürecin takip edilmesinin sağlanması.

Critical Success Factor (CSF)

Amaçlanan sonuçların elde edilmesi için gerekli bir önkoşul.

Design Thinking

Ürün ve hizmet tasarımcıları tarafından karmaşık sorunları çözmek ve bir kuruluşun ve müşterilerinin ihtiyaçlarını karşılayan pratik ve yaratıcı çözümler bulmak için kullanılan pratik ve insan merkezli bir yaklaşım.

Disaster Recovery Plan

Hizmet yönetiminin dört boyutu göz önünde bulundurularak, bir kuruluşun bir felaketten nasıl kurtulacağı ve bir afet öncesi duruma nasıl geri döneceği ile ilgili bir dizi açıkça tanımlanmış plan.

Emergency Change

En kısa zamanda uygulanması gereken bir değişiklik.

Error

Olaylara neden olabilecek bir kusur veya güvenlik açığı.

Event

Bir hizmetin veya başka bir yapılandırma öğesinin yönetimi için önemi olan herhangi bir durum değişikliği.

Four Dimensions of Service Management

Müşteriler ve diğer paydaşlar için ürün ve hizmetler biçiminde değerin etkili ve verimli bir şekilde kolaylaştırılması için kritik öneme sahip dört perspektif.

Incident

Bir hizmette planlanmamış bir kesinti veya hizmet kalitesinde azalma.

Feedback Loop

Bir sistemin bir bölümünün çıktılarının, sistemin aynı bölümüne girdi olarak kullanıldığı bir teknik.

ITIL Guiding Principles

Hedefleri, stratejileri, iş türü veya yönetim yapısındaki değişikliklerden bağımsız olarak bir kuruluşa her koşulda rehberlik edebilecek öneriler.

ITIL Service Value Chain

Hizmet sağlayıcılar için, ürün ve hizmetleri etkin bir şekilde yönetmek amacıyla gereken tüm önemli faaliyetleri kapsayan bir işletim modeli.

Known Error

Analiz edilmiş ancak çözülmemiş bir sorun.

Major Incident

Anında koordine bir çözüm gerektiren ve önemli iş etkisi olan bir olay.

Mean Time Between Failures (MTBF)

Bir hizmetin veya diğer yapılandırma öğelerinin ne sıklıkta başarısız olduğuna ilişkin bir ölçüm.

Mean Time to Restore Service (MTRS)

Bir hatanın ardından bir hizmetin ne kadar hızlı geri yüklendiğine ilişkin bir metrik.

Minimum Viable Product (MVP)

Müşterileri memnun etmek ve gelecekteki ürün geliştirme için geri bildirim sağlamak için yeterli özelliklere sahip bir ürün.

Organizational Change Management Practice

Bir organizasyondaki değişikliklerin sorunsuz ve başarılı bir şekilde uygulanmasını ve değişikliklerin insani yönlerini yöneterek kalıcı faydaların sağlanması uygulaması.

Portfolio Management Practice

Bir kuruluşun stratejisini finansman ve kaynak kısıtlamaları dahilinde yürütmek için doğru program, proje, ürün ve hizmet karışımına sahip olmasını sağlama uygulaması.

Problem

Bir veya daha fazla olayın nedeni veya potansiyel nedeni.

Quick Win

Nispeten düşük maliyet ve çaba ile kısa sürede yatırımın geri dönüşünü sağlaması beklenen bir gelişme/çalışma.

Recovery Point Objective (RPO)

Bir faaliyet tarafından kullanılan bilgilerin yeniden başlatılması için yeniden etkinleştirilmesi gereken nokta.

Recovery Time Objective (RTO)

Hizmet aksaması sonrasında hizmet kesintisinin ardından kabul edilebilir en uzun süre.

Service

Müşteri, belirli maliyetleri ve riskleri yönetmek zorunda kalmadan, müşterilerin elde etmek istediği sonuçları kolaylaştırarak değer yaratmayı mümkün kılma aracı.

Service Catalogue

Belirli bir hedef kitleyle ilgili bir hizmet sağlayıcısının tüm hizmetleri ve hizmet teklifleri hakkında yapılandırılmış bilgileri.

Service Consumption

Bir kuruluş tarafından hizmet tüketmek için yapılan faaliyetler. Hizmeti kullanmak için gereken tüketici kaynaklarının yönetimini, kullanıcılar tarafından gerçekleştirilen hizmet işlemlerini ve (gerekiyorsa) ürünlerinin alınmasını (edinilmesini) içerir.

Service Offering

Hedef tüketici grubunun ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanmış bir veya daha fazla hizmetin resmi açıklaması. Bir hizmet açıklaması, ürünleri, kaynaklara erişimi ve hizmet işlemlerini içerebilir.

Service Value Chain

Değer yaratmayı kolaylaştırmak için bir kuruluşun tüm bileşenlerinin ve faaliyetlerinin birlikte nasıl çalıştığını gösteren bir model.

Systems Thinking

Bir sistemin kurucu parçalarının zaman içinde ve diğer sistemler bağlamında çalışma, ilişki kurma ve etkileşim kurma biçimlerine odaklanan bütüncül bir yaklaşım.

Utility

Belirli bir ihtiyacı karşılamak için bir ürün veya hizmet tarafından sunulan işlevsellik. Yardımcı program “hizmetin ne yaptığı” olarak özetlenebilir ve bir hizmetin “amaca uygun” olup olmadığını belirlemek için kullanılabilir. Fayda sağlamak için bir hizmet ya tüketicinin performansını desteklemeli ya da tüketiciden gelen kısıtlamaları kaldırmalıdır. Birçok hizmet her ikisini de yapar.

Value

Bir şeyin algılanan faydaları, kullanışlılığı ve önemi.

Warranty

Bir ürün veya hizmetin kabul edilen gereksinimleri karşılayacağına dair güvence. Garanti, ‘hizmetin nasıl performans gösterdiğini’ olarak özetlenebilir ve bir hizmetin ‘kullanıma uygun olup olmadığını’ belirlemek için kullanılabilir. Garanti genellikle servis tüketicilerinin ihtiyaçlarına uygun servis seviyeleri ile ilgilidir. Bu, resmi bir anlaşmaya dayanabilir veya bir pazarlama mesajı veya marka imajı olabilir. Bir garanti genellikle hizmetin kullanılabilirliği, kapasitesi, güvenlik düzeyleri ve süreklilik gibi alanlara yöneliktir. Bir hizmetin kabul edilebilir bir güvence sağladığı söylenebilir veya tanımlanan ve kabul edilen tüm koşullar yerine getirilirse ‘garanti’ olabilir.

— Umarım yukarıda tanımı yapılan ITIL’ a ait bazı terimler, günlük yaşamınızda işinizi kolaylaştırır.