Haftanın Özeti! Bu Hafta Teknoloji ve Bilim Dünyasında Neler Oldu? (2 – 9 Şubat)

Teknoloji dünyası bu hafta da birbirinden önemli gelişmelere sahne oldu. Savunma sanayisinden sosyal medyaya, kriz yönetiminden yapay zekâya kadar pek çok alanda yaşanan yenilikler ve tartışmalar, geleceğimizi şekillendirmeye devam ediyor. İşte haftanın en çok konuşulan teknoloji haberleri ve detayları…

Trump Yönetimi Bilimsel Verileri Siliyor, Araştırmacılar Kurtarmaya Çalışıyor

ABD’de Trump yönetimi, kamuya açık bilimsel ve sağlık verilerini hızla silerken, bilim insanları ve dijital kütüphaneciler bu bilgileri korumak için harekete geçti. CDC (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi), tam 60 yıl sonra ilk kez tüm bilimsel yayınlarını durdurdu ve araştırmacıların yeni bulgularını paylaşmasını yasakladı. Ayrıca, “gender” (cinsiyet), “transgender” (trans birey), “pregnant person” (hamile kişi) gibi bazı terimlerin bilimsel makalelerden çıkarılmasını zorunlu kılan bir emir yayımlandı.

Bu durum, yeni kanser tedavileri ve salgın hastalıklar gibi hayati bilgilerin kamuoyuna ulaşmasını engelleyebilir. Sağlık politikası analisti Charles Gaba, CDC’nin silinen sayfalarını Internet Archive üzerinde yedekleyerek verilerin erişilebilir kalmasını sağladı. Trump’ın 29 Ocak’ta yayımladığı “Kadınları Savunma” başlıklı başkanlık emri sonrası, birçok federal web sitesindeki bilimsel verinin hızla kaldırıldığı bildirildi. Dijital uzmanlar, bu süreci “kitap yakmanın dijital versiyonu” olarak tanımlıyor.

Elon Musk’ın DOGE Ekibi, ABD Tarihinin En Büyük Veri İhlalini Gerçekleştirdi

Elon Musk’ın yönettiği Department of Government Efficiency (DOGE) ekibi, ABD’nin en kritik devlet kurumlarının sistemlerine girerek milyonlarca vatandaşın özel bilgilerine erişti. Trump yönetimi döneminde kurulan ekip, ABD Hazine Bakanlığı ve Personel Yönetimi Ofisi (OPM) gibi önemli kurumların verilerine ulaştı. Yetkililer, DOGE’nin güvenlik izinleri konusunda belirsizlikler olduğunu ve bu durumun hukuki sürece yol açabileceğini belirtiyor. Kongre üyeleri, ekibin yetkilerini sorgularken, federal sistemlere yasa dışı erişim sağladıkları gerekçesiyle DOGE’ye soruşturma açılabileceği konuşuluyor.

AB, Yüksek Risk Taşıyan Yapay Zekâ Sistemlerini Yasakladı

Avrupa Birliği, yeni Yapay Zekâ Yasası kapsamında, toplumu manipüle eden, sosyal puanlama yapan ve iş ortamında insanların duygularını analiz eden yapay zekâ sistemlerini yasakladı. 2 Şubat’ta yürürlüğe giren bu düzenlemeye göre, yasayı ihlal eden şirketler 35 milyon euro veya yıllık gelirlerinin %7’si kadar para cezasına çarptırılabilecek. Amazon, Google ve OpenAI gibi 100’den fazla şirket, AB Yapay Zekâ Paktı’nı imzalayarak erken uyum taahhüdü verdi. Ancak, Meta, Apple ve Mistral bu girişime katılmadı.

Tam uyumluluk süreci Ağustos 2025’te başlayacak. Bununla birlikte, bazı özel durumlarda kolluk kuvvetlerinin biyometrik izleme sistemleri kullanmasına izin verilecek. Uzmanlar, bu yeni yapay zekâ düzenlemelerinin, GDPR gibi mevcut veri koruma yasalarıyla nasıl entegre edileceğinin ilerleyen süreçte netleşeceğini belirtiyor.

Waymo, 2025’te 10 Şehirde Otonom Araç Testlerine Başlıyor

Waymo, 2025 yılında Las Vegas ve San Diego ile başlayarak toplam 10 şehirde otonom araç testleri yapacağını duyurdu. Alphabet’e ait şirket, bu testleri ticari robotaksi hizmeti başlatmak amacıyla değil, farklı şehirlerdeki hava koşullarına ve sürüş alışkanlıklarına nasıl uyum sağladığını görmek için gerçekleştirecek.

• Las Vegas, yoğun trafiğiyle büyük bir zorluk sunarken,
• San Diego, mevcut operasyon bölgelerine daha benzer sürüş koşulları sağlıyor.

Waymo, her şehre 10’dan az araç gönderecek ve bu araçlar, ilk birkaç ay boyunca manuel olarak sürülecek. Şirket ayrıca, Austin, Atlanta ve Miami’de 2025 yılı içinde robotaksi operasyonları başlatmayı planlıyor. Yapılan testler, otonom sistemlerin farklı şehirlerde nasıl genelleme yapabildiğini anlamak için kritik bir rol oynayacak.

ABD’de 1 Milyon Hastanın Verileri Çalındı

ABD’nin Connecticut eyaletinde faaliyet gösteren Community Health Center (CHC), bilgisayar korsanlarının 1 milyondan fazla hastanın kişisel verilerine eriştiğini doğruladı. CHC, saldırının 14 Ekim 2024’te gerçekleştiğini, ancak sistemlerindeki şüpheli hareketleri 2 Ocak’ta fark ettiklerini açıkladı.

Saldırıda hastaların ad, doğum tarihi, adres, teşhis ve tedavi bilgileri, hatta Sosyal Güvenlik numaraları gibi kritik verilerin ele geçirilmiş olabileceği bildirildi. CHC, saldırıyı birkaç saat içinde durdurduğunu ve şu anda sistemlerinde bir tehdit olmadığını belirtti. Ayrıca, etkilenen hastalara ücretsiz kimlik hırsızlığı koruması ve 1 milyon dolarlık sigorta desteği sunuluyor. ABD’de yapılan araştırmalara göre, son bir yılda sağlık kuruluşlarının %84’ü siber saldırıya uğradı. Bu olay, sağlık sektöründeki veri güvenliği endişelerini bir kez daha gündeme getirdi.

Salesforce, 1.000 Kişiyi İşten Çıkarırken Yapay Zekâ Ekibini Genişletiyor

Salesforce, yeni mali yılın başlangıcında 1.000’den fazla çalışanını işten çıkarırken aynı anda yapay zekâ odaklı satış ekibini genişletmek için yeni işe alımlar yapıyor. Şirket, yeni AI ürünlerini satacak personel arayışına girerken, işten çıkarılan çalışanlara şirket içindeki diğer pozisyonlara başvurma fırsatı sunuyor. Amazon, Microsoft ve Meta gibi büyük teknoloji şirketleri de 2025 başında iş gücünü küçültmeyi planlıyor.

Salesforce’un bu adımı, verimliliği artırma ve kârlılığı koruma hedefinin bir parçası olarak görülüyor. Şirketin hisseleri, duyurunun ardından %1,6 değer kazandı. Analistler, işten çıkarmaların yeni işe alımlarla dengeleneceğini ve şirketin kârlılık odaklı stratejisini sürdüreceğini öngörüyor. Salesforce’un dördüncü çeyrek mali sonuçlarını Şubat sonunda açıklaması bekleniyor.

Kanser Hücreleri Sağlıklı Hale Gelebilir

Güney Kore’deki KAIST araştırmacıları, kanser hücrelerini tekrar sağlıklı hücrelere dönüştürebilen bir moleküler anahtar keşfetti. Bu buluş, kanser tedavisinde devrim yaratabilecek yeni yöntemlerin önünü açabilir. Ekip, normal hücrelerin kanserleşmeden hemen önceki kritik aşamasını belirleyerek, bu süreci tersine çevirmeyi başardı. Kolon kanseri hücreleri üzerinde yapılan deneylerde, hücrelerin sağlıklı özelliklerini yeniden kazandığı gözlemlendi. Bu büyük başarı, kanserin gelişim sürecindeki genetik ağın detaylı incelenmesi sayesinde elde edildi.

Araştırmayı yöneten Prof. Kwang-Hyun Cho, bu keşfin tümör oluşumunun geri çevrilebileceğini gösteren ilk çalışma olduğunu vurguladı. Bilim insanları, gelecekte diğer kanser türleri için de benzer bir tedavi yöntemi geliştirilebileceğini öngörüyor.

İngiltere, Apple’dan Kullanıcıların Şifreli Verilerine Erişim Talep Etti

İngiltere hükümeti, Apple’a dünya çapındaki kullanıcılarının şifreli iCloud yedeklerine erişim sağlayacak bir arka kapı oluşturması için gizli bir emir verdi. Bu talep, Apple’ın kullanıcı gizliliği konusundaki taahhütlerini sarsabilir ve büyük demokrasilerde eşi benzeri görülmemiş bir devlet müdahalesi olarak değerlendiriliyor. Apple, bu talebe uyum sağlamak yerine İngiltere’de şifreli depolama hizmetini tamamen durdurmayı düşünüyor. Ancak bu karar, yalnızca İngiltere değil, ABD ve diğer ülkelerdeki kullanıcıları da etkileyebilir. Talep, 2016 tarihli Gözlem Yetkileri Yasası kapsamında yapıldı ve Apple’ın itiraz hakkı olsa da, süreç devam ederken bile bu yasaya uyması gerekiyor.

ABD’li yetkililerin gelişmeleri yakından takip ettiği ancak henüz resmi bir açıklama yapmadığı bildirildi. Apple’ın, kullanıcılarına artık verilerinin tam anlamıyla güvenli olmadığını açıklaması bile yasaklanmış durumda. Bu hamle, teknoloji şirketleri ile devletler arasındaki gizlilik mücadelesinde kritik bir dönüm noktası olarak görülüyor.

Disney+, 700 Bin Abone Kaybetmesine Rağmen “Moana 2” Gişede Rekor Kırdı

Disney+, 2024’ün son çeyreğinde 700 bin abone kaybetti ve toplam abone sayısı 124,6 milyona düştü. ESPN+ da aynı dönemde 700 bin abone kaybederken, Hulu 1,6 milyon yeni abone kazanarak 53,6 milyon aboneye ulaştı. Ancak Disney’in yayıncılık bölümü, üst üste üçüncü çeyrekte de kârlılığını sürdürdü. Şirket, abone kaybının nedenlerini fiyat artışları ve promosyonların sona ermesi olarak açıkladı.

Bu dönemde “Moana 2” gişede 1 milyar dolardan fazla hasılat yaparak büyük bir başarı elde etti. Disney CEO’su Bob Iger, bu çeyreğin şirket için stratejik büyüme açısından güçlü bir başlangıç olduğunu söyledi. 2025’te Disney+ abone sayısında küçük bir düşüş daha bekleniyor, ancak şirket eğlence ve yayıncılık alanında büyümeye devam edeceğini belirtiyor.

Bill Gates, Kuantum Bilgisayarların Yakında Kullanılabilir Hale Geleceğini Söyledi

Bill Gates, kuantum bilgisayarların beklenenden daha erken, önümüzdeki 3 ila 5 yıl içinde pratik sorunları çözebilecek seviyeye ulaşabileceğini öngörüyor. Gates, Microsoft’un bu yıl dünyanın en güçlü kuantum bilgisayarını tanıtmayı planladığını belirterek, bu alandaki gelişmeleri yakından takip ettiğini söyledi. Nvidia CEO’su Jensen Huang, kuantum bilgisayarların yaygın olarak kullanılmasının 15 ila 30 yıl sürebileceğini savunsa da Gates, bu konuda daha iyimser. Google, Microsoft ve diğer büyük şirketlerin yıllardır kuantum teknolojileri üzerinde çalıştığını hatırlatan Gates, yine de yazılım ve donanım alanında aşılması gereken büyük zorluklar olduğunu vurguladı.

Öte yandan, Meta CEO’su Mark Zuckerberg, kuantum bilgisayarların günlük hayatta yaygınlaşmasının daha uzun süreceğini belirterek, beklentilerin abartılmaması gerektiğini söyledi. Kuantum bilişime yönelik yatırımcı ilgisi dalgalanırken, D-Wave Quantum ve Rigetti Computing gibi şirketlerin hisseleri yılbaşından bu yana sırasıyla %36 ve %22,5 değer kaybetti.

Kirli Hava, Dikkat Dağınıklığına Neden Oluyor

Yeni bir araştırma, kısa süreli hava kirliliği maruziyetinin günlük görevlerde odaklanma yeteneğini olumsuz etkilediğini ortaya koydu. University of Birmingham tarafından yapılan çalışmada, 26 katılımcının temiz hava veya yüksek seviyede partikül madde (PM) soluduktan sonra bilişsel testlere tabi tutulduğu belirtildi.

Sonuçlar, yüksek PM seviyelerine maruz kalan kişilerin seçici dikkat ve duygusal tanıma yeteneklerinin azaldığını gösterdi. Bu durumun günlük hayatta konsantrasyonu ve sosyal davranışları etkileyebileceği belirtiliyor. Örneğin, alışveriş yaparken daha fazla dikkat dağınıklığı yaşanabilir veya insanların yüz ifadeleri yanlış yorumlanabilir. Araştırmacılar, çalışma belleğinin etkilenmediğini ancak kısa süreli hava kirliliğinin duygusal tanıma performansını düşürdüğünü belirtiyor.

ABD Donanması, HELIOS Lazer Silahını Destroyerde Test Etti

ABD Donanması, USS Preble adlı Arleigh Burke sınıfı destroyerde HELIOS lazer silahının başarılı bir testini gerçekleştirdi. Pentagon’un raporunda paylaşılan bir fotoğrafta, lazer silahının bir insansız hava aracını (İHA) hedef aldığı görülüyor. Testin tam tarihi ve yeri gizli tutulsa da 2024 mali yılı içinde yapıldığı doğrulandı.

Lockheed Martin tarafından geliştirilen HELIOS, 60 kilovat gücünde ve hem fiziksel olarak hedefleri yok edebiliyor (hard kill) hem de elektronik sistemleri devre dışı bırakabiliyor (soft kill). Lazerin menzili 8 kilometre olarak belirtilirken, ilerleyen süreçte 120 kilovata kadar güç artırımı planlanıyor. HELIOS, düşük maliyetli, hızlı ve hassas bir savunma sistemi olarak ABD Donanması’nın modern tehditlere karşı gücünü artırıyor.

ABD’de DeepSeek Yasaklanma Tehlikesiyle Karşı Karşıya

Çin merkezli yapay zekâ uygulaması DeepSeek, Apple App Store’da ChatGPT’yi geride bırakarak bir numaraya yükseldi. Ancak ABD’de ulusal güvenlik endişeleri nedeniyle birçok kurum uygulamayı yasakladı. NASA, ABD Donanması ve Texas eyaleti, DeepSeek’in kullanımını hızla kısıtlarken, uzmanlar uygulamanın Çin hükümetiyle veri paylaşımı yapabileceğini ve güvenlik açıkları taşıdığını belirtiyor. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi danışmanları, DeepSeek’in kullanıcı verilerini izleyerek endüstriyel casusluk ve dezenformasyon yaymak için kullanılabileceğini vurguluyor. Beyaz Saray, TikTok’a getirilen yasağın DeepSeek için de geçerli olup olmayacağını değerlendiriyor. Uzmanlar, Çin’in ABD pazarında etkili olmasının engellenmesi gerektiğini savunuyor.

Samsung Başkanı Jay Y. Lee, 2015 Birleşme Davasında Beraat Etti

Seul Temyiz Mahkemesi, Samsung Electronics Başkanı Jay Y. Lee’yi, 2015 yılında Cheil Industries ve Samsung C&T birleşmesiyle ilgili açılan davada tüm suçlamalardan beraat ettirdi. Mahkeme, Lee’nin Samsung üzerindeki kontrolünü güçlendirmek için birleşmeyi yönlendirdiği iddiasını reddederek, bu sürecin yasal prosedürlere uygun yürütüldüğünü belirtti. 2020’de açılan davada Lee ve bazı eski Samsung yöneticileri, hisse manipülasyonu ve muhasebe usulsüzlüğüyle suçlanmıştı. Ancak, 2023 yılında alt mahkeme beraat kararı vermişti.

Savcılar, Lee için 5 yıl hapis ve 500 milyon KRW (yaklaşık 375.000$) para cezası talep etmişti, ancak temyiz başvurusu reddedildi. Şimdi gözler, savcılığın bu kararı Güney Kore Yüksek Mahkemesi’ne taşıyıp taşımayacağına çevrildi.

Tesla’nın Avrupa’daki Satışları Sert Düşüş Yaşamaya Devam Ediyor

Tesla’nın (TSLA) Ocak ayındaki satışları Avrupa genelinde düşüş yaşadı. Fransa’da satışlar %63 azalarak sadece 1.141 araca geriledi. Almanya’da ise Tesla satışları %41 düştü, ancak genel olarak elektrikli araç pazarındaki düşüş %27 seviyesinde kaldı. Uzmanlar, Tesla’nın Avrupa’daki zor durumunu şu faktörlere bağlıyor:

• Elon Musk’ın siyasi açıklamaları ve aşırı sağcı Almanya partisi “Alternative for Germany”e verdiği destek
• Model yelpazesinin eskimesi ve yeni tasarımların gecikmesi
• Devlet teşviklerinin azalması, yani elektrikli araçlara sağlanan sübvansiyonların geri çekilmesi

Tesla’nın 2024 dördüncü çeyrek finansal sonuçları da beklentileri karşılamadı. Hisseleri %10,85 düşüş riskiyle karşı karşıya ve analistler, yatırımcılara “Tut” notu vererek dikkatli olmalarını öneriyor.

Dünyanın İlk Ölçeklenebilir ve Bağlantılı Fotonik Kuantum Bilgisayarı Tanıtıldı

Kanadalı Xanadu Quantum Technologies Inc. mühendisleri, foton tabanlı ilk ölçeklenebilir ve modüler kuantum bilgisayar prototipini geliştirdiklerini duyurdu. Nature dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, bu cihazın modüler tasarımı, kapasitesinin ve boyutunun kolayca artırılmasını sağlıyor.

Sistem, Aurora adıyla tanıtıldı ve tamamen fotonik bileşenler kullanıldığı için oda sıcaklığında çalışabiliyor, yani soğutma gerektirmiyor. Prototip, dört kuantum sunucu rafı ve 84 sıkıştırıcı kullanılarak 12 fiziksel kübit elde etti. Bu sistem, foton temelli kübitlerin oluşturulması, depolanması ve entegre edilmesi gibi işlemleri gerçekleştiren beş ana alt sistemden oluşuyor. Aurora’nın fiber kablolarla birbirine bağlanabilmesi, gelecekte çok daha güçlü kuantum bilgisayarların oluşturulmasına olanak tanıyabilir.

OpenAI, ABD Ulusal Laboratuvarlarıyla Nükleer Güvenlik İçin Beraber Çalışacak

OpenAI, ABD Enerji Bakanlığı’na bağlı Ulusal Laboratuvarlar ile nükleer güvenlik ve bilimsel araştırmalar için yapay zekâ modelleri geliştirmek üzere iş birliği yapacağını duyurdu. Microsoft’un da desteklediği bu proje kapsamında, OpenAI’nin modeli Los Alamos Ulusal Laboratuvarı’ndaki süper bilgisayara entegre edilecek. Ayrıca, Lawrence Livermore ve Sandia laboratuvarlarında çeşitli araştırmalarda kullanılacak.

OpenAI, yapay zekânın nükleer savaş riskini azaltma ve nükleer materyallerin güvenliğini sağlama gibi kritik konularda destek vereceğini açıkladı. Şirket, bu çalışmaların yalnızca güvenlik izinlerine sahip uzmanlarla yürütüleceğini belirtti. OpenAI, bu iş birliğinin yapay zekânın bilimi ilerletme, ulusal güvenliği güçlendirme ve devlet projelerine katkı sağlama açısından yeni bir dönemin başlangıcı olduğunu vurguladı.

Teksas, DeepSeek ve RedNote’u Kamu Kurumu Cihazlarında Yasakladı

Teksas Valisi Greg Abbott, Çin merkezli yapay zekâ platformu DeepSeek ile sosyal medya uygulamaları RedNote (Xiaohongshu) ve Lemon8’i devlet çalışanlarının kullandığı cihazlarda yasakladı. Vali Abbott, bu uygulamaların Çin hükümetinin veri toplama faaliyetleri için kullanılabileceğini öne sürerek, kritik altyapıya sızma riskine karşı önlem aldıklarını belirtti. DeepSeek, OpenAI’ye rakip bir yapay zekâ modeli olarak hızla popülerleşirken, RedNote özellikle TikTok’un yasaklanması ihtimali nedeniyle alternatif bir platform haline gelmişti.

Teksas, daha önce TikTok’u da devlet cihazlarından yasaklayan eyaletler arasına katılmıştı. Bu karar, ABD’nin Çin merkezli dijital platformlara karşı artan güvenlik endişelerinin bir parçası olarak değerlendiriliyor.

Anthropic, İş Başvurularında Yapay Zekâ Kullanımını Yasakladı

Yapay zekâ alanında öncü şirketlerden Anthropic, iş başvurularında ChatGPT gibi yapay zekâ araçlarının kullanılmasını yasakladı. Şirket, adaylardan başvuru metinlerini tamamen kendi kelimeleriyle yazmalarını istiyor. Anthropic, bu kararın adayların iletişim becerilerini ve özgün düşüncelerini daha iyi değerlendirmek amacıyla alındığını belirtti. Yazılım mühendisliği, finans ve iletişim gibi alanlarda zorunlu hale gelen yasak, bazı teknik pozisyonlar için geçerli olmayabiliyor. Ancak, yapay zekâ sistemlerinin giderek daha gelişmiş hale gelmesi, bu tür yasakların ne kadar etkili olacağı konusunda soru işaretleri yaratıyor.

Qualcomm Hisseleri, Akıllı Telefon Talebindeki Düşüş Endişesiyle Gerilemeye Başladı

Dünyanın en büyük akıllı telefon işlemcisi üreticilerinden Qualcomm, telefon pazarındaki büyümenin yavaşlayacağı endişesiyle hisselerinde %4 kayıp yaşadı. Şirket, Mart ayında sona erecek çeyrek için 10,3 ila 11,2 milyar dolar gelir beklediğini duyurdu. Ancak, 1,25-1,45 milyar dolarlık lisans geliri tahmini beklentilerin altında kaldı.

Qualcomm’un finans direktörü Akash Palkhiwala, 2025’te pazarın durağan kalacağını veya düşük tek haneli büyüme göstereceğini belirtti. Bu sırada Huawei, Qualcomm ile lisans anlaşmasını yeniden müzakere ediyor. Apple, Qualcomm modemlerini kendi çipleriyle değiştirmeye hazırlanırken, Samsung’un daha fazla modelde Qualcomm çiplerini kullanması olumlu bir gelişme olarak değerlendiriliyor. İlk çeyrekte gelir %17 artarak 11,7 milyar dolara ulaşsa da, sektör genelindeki belirsizlikler yatırımcıları tedirgin etmeye devam ediyor.

Teknoloji dünyasındaki yenilikleri takip etmek, değişen dünyaya ayak uydurmak için büyük önem taşıyor. Bir sonraki haftanın öne çıkan teknoloji haberlerini takip etmek için cozumpark.com adresinde yerinizi alabilirsiniz.