İşletim sistemi, bir kullanıcı ile bilgisayar donanımı arasındaki bir arabirimdir. Bir işletim sistemi, bilgisayarınızla ilgili genel deneyiminizi değiştirebilir. Giriş, çıkış ve harici aygıtları yöneterek donanım ve yazılım kaynaklarınızı daha verimli, hızlı ve sorunsuz hale getirebilir. Ayrıca dosya ve bellek yönetimiyle ilgilenir. İşletim sistemi, PC’nizde veya dizüstü bilgisayarınızda gerçekleştirdiğiniz herhangi bir işlevi etkilediğinden, işletim sisteminizi seçerken mümkün olduğunca çok seçeneği göz önünde bulundurmanız gerekir.
Bir İşletim Sisteminin Görevleri Nelerdir?
İşletim sistemleri, bir bilgisayarın veya mobil cihazın çalıştırabileceği tüm program ve uygulamaları içerir ve yönetir. Bu, cihazın yazılım ve donanım işlevlerini yönetmek anlamına gelir. Bir işletim sisteminin işlevleri aşağıdakiler içerir:
Önyükleme: Önyükleme, bilgisayarı açma ve sistemi açma işlemidir.
Bellek yönetimi: Bu özellik, programlar için alan ayırırken bilgisayar uygulamalarını kontrol ve koordine eder.
Yükleme ve yürütme: İşletim sisteminiz bir programı yükler veya başlatır.
Veri güvenliği: İyi bir işletim sistemi, verilerinizi ve bilgisayar programlarını güvende tutan özellikler içerir.
Disk yönetimi: Bu, sabit sürücüler, optik disk sürücüler ve flash sürücüler de dahil olmak üzere bir bilgisayara kurulu tüm sürücüleri yönetir. Disk yönetimi, diskleri bölmek, sürücüleri biçimlendirmek ve daha fazlası için de kullanılabilir.
İşlem yönetimi: İşletim sisteminiz, kaynakları farklı bilgisayar işlemlerine tahsis etmek, işlemlerin bilgi paylaşmasını sağlamak, bunları korumak ve senkronize etmek için tasarlanmıştır.
Aygıt denetimi: İşletim sisteminiz, çıkarılabilir aygıtlar, CD/DVD’ler, veri aktarım aygıtları, USB’ler vb. aygıtlara erişimi açmanıza veya engellemenize olanak tanır.
Yazdırma denetimi: Aygıt denetiminin bir uzantısı olarak, işletim sisteminiz bilgisayara bağlı yazıcıların ve yazdırılması gereken malzemelerin denetimini alır.
Kullanıcı arayüzü: İşletim sisteminin bir kullanıcının bilgi girmesine ve almasına izin veren kısmıdır.
En Popüler İşletim Sistemleri
Dizüstü veya masaüstü bilgisayarınızı çalıştıracak birkaç ana işletim sistemi türü vardır. Mevcut en popüler işletim sistemleri aşağıdaki gibidir:
1. Ubuntu
Ubuntu, Linux tabanlı bir işletim sistemidir. Genellikle bilgisayarlar, akıllı telefonlar ve ağ sunucuları için tasarlanmıştır. Sistem, Canonical adlı İngiltere merkezli bir şirket tarafından geliştirilmiştir. Ubuntu yazılımını oluşturmak için kullanılan tüm ilkeler, açık kaynak yazılım geliştirme ilkelerine dayanmaktadır. Bir masaüstü ve sunucu işletim sistemi olarak son derece güvenilirdir.
Özellikler:
- LibreOffice adlı ofis paketini destekler.
- Masaüstü sürümü, Windows’taki Firefox, Chrome, VLC vb. tüm standart yazılımları destekler.
- Kullanıcının Exchange, Gmail, Hotmail, vb. e-posta’lara erişmesini sağlayan Thunderbird adlı yerleşik bir yazılıma sahiptir.
- Kullanıcıların fotoğrafları görüntülemesi ve düzenlemesi için birçok uygulaması vardır.
- Akıllı arama özelliği ile Ubuntu’da içerik bulmak oldukça kolaydır.
- NVidia grafik kartlarının desteği zayıftır.
- En iyi özelliği, ücretsiz bir işletim sistemi olması ve geniş bir açık kaynak topluluğu tarafından desteklenmesidir.
2. MS-Windows
MS-Windows, Microsoft tarafından tasarlanan bir işletim sistemidir. Çoğu yeni bilgisayarda önceden yüklenmiş olarak gelir ve bu da onu dünyanın en popüler işletim sistemi yapar. Windows, bilgisayarınızdaki her tür görevi tamamlamanıza yardımcı olur. E-posta’larınızı kontrol etmekten dijital fotoğrafları düzenlemeye, internette gezinmekten müzik dinlemeye kadar çok daha fazlasını yapmak için Windows’u kullanabilirsiniz.
Özellikler:
- Kullanıcı arayüzü basittir.
- Biri fare ve klavye için, diğeri ise dokunmatik ekranlar için tasarlanmış iki ayrı kullanıcı arayüzüne sahiptir.
- Çok faktörlü kimlik doğrulama teknolojisi, BIN, PIN, parmak izi tanıma vb. yüksek güvenlik önlemleri vardır.
- “Görev Görünümü” özelliği, kullanıcıların aynı anda birden çok çalışma alanı arasında geçiş yapmasına, açık bir pencereyi bulmasına ve sanal masaüstünde pencereleri yönetmesine yardımcı olur.
- Yüksek kaynak gereksinimleri vardır.
- Açık kaynaklı değildir.
3. Mac OS
Apple tarafından geliştirilmiştirilen Mac OS işletim sistemi, ilk olarak şirketin Macintosh kişisel bilgisayar serisini çalıştırmak için 1984 yılında tanıtıldı. Macintosh, grafik kullanıcı arabirimi (GUI) sistemleri çağının habercisiydi ve Microsoft Corporation’a kendi GUI’sini geliştirmesi için ilham verdi.
Özellikler:
- Diğer işletim sistemlerine göre daha basit ve daha temiz bir arayüze sahiptir.
- Diğer iOS cihazlarıyla uyumludur.
- iTunes’in yeni özelliği, kullanıcıların birkaç söz içeren şarkıları aramasına olanak tanır.
- Karanlık mod, masaüstü arayüzünüze gözlerinizi yormayacak iyi bir görünüm kazandırmanızı sağlar.
- MAC uygulama mağazasında birçok uygulama mevcuttur.
- Profilinizi çevrimiçi olarak daha anonim hale getirerek web sitelerinin Mac’inizi izlemesini engeller.
4. Chrome OS
Chrome OS, Google’nin işletim sistemidir. Bu işletim sistemi, temel ihtiyaçlara sahip kullanıcılar için düşük maliyetli bir masaüstü seçeneği sunan Chromebook’lara odaklanır. İşletim sistemini eğitim pazarında yaygın hale getiren Google’nin çevrimiçi üretkenlik uygulamaları ve uygun maliyetlerdir.
Android uygulamalarını çalıştırmaya yönelik son ek özellik, işletim sistemine milyonlarca yeni yazılım seçeneği kazandırdı, ancak bu uygulamalara verilen destek hala oldukça tutarsız.
Özellikler:
- Arayüzü %100 web’dir.
- Otomatik güncellemeleri sayesinden iyi bir güvenlik sunar.
- Sisteminizde hiçbir şey saklanmaz. Chrome OS %100 web tabanlıdır.
- Chrome OS ücretsizdir.
- Android uygulamalarını çalıştırır.
- Birçok Google hizmetiyle entegrasyonu vardır.
- Kullanıcıların müzik çalmasına, görüntüleri izlemesine ve diğer multimedya dosyalarını işlemesine olanak tanıyan bir medya oynatıcıya sahiptir.
- Geliştirilmiş çevrimdışı özelliklere sahiptir.
- Beklenmeyen program ve sistem kapanmaları yaşamanıza neden olabilir.
5. Solaris
Solaris, Sun Microsystems tarafından geliştirilen Unix tabanlı bir işletim sistemidir. Daha sonra Oracle tarafından satın alınmıştır. DTrace, ZFS, Time Slider vb. yenilikçi ve ölçeklenebilir özellikleri ile bilinir. Solaris bir mikro çekirdek tasarımıdır.
Oracle Solaris, birçok kişi tarafından sektördeki en iyi ücretsiz açık kaynaklı işletim sistemlerinden biri olarak bilinir.
Özellikler:
- Her şeyi gerektiği gibi şifreleyerek kullanıcının verilerini korur.
- Web, veri tabanı ve java tabanlı servisler için performans avantajları sunar.
- Kimlik bilgilerinin kötüye kullanılmasını önlemek için denetim sağlar.
- Çalışanlara, yüklenicilere vb. sağlanan sınırlı sistem ayrıcalıkları vardır.
- Solaris, sanal makineleri kilitleyerek ve uyumluluk standartlarını kullanarak bulut dağıtımlarının güvenliğini sağlar.
5. Pardus
Pardus, Debian GNU/Linux tabanlı bir işletim sistemidir. Basit bir kullanıcı arayüzüne sahip olan sistem, TÜBİTAK tarafından geliştirilmiştir. Pardus yazılımını oluşturmak için kullanılan tüm ilkeler, açık kaynak yazılım geliştirme ilkelerine dayanmaktadır. Bir masaüstü ve sunucu işletim sistemi olarak son derece güvenilirdir.
Özellikler:
- Türk menşeilidir. Fakat çoklu dil özelliğine sahiptir.
- Standart virüslerden etkilenmez, güvenilir bir çözümdür.
- Kullanıcı dostu bir arayüzü vardır.
- Pardus ücretsizdir.
- Açık kaynaklı ve GPL lisanslıdır.
En Güvenli İşletim Sistemi Hangisidir?
İnsanların işletim sistemi seçerken farklı öncelikleri vardır. Bazıları için güvenlik birinci sıradadır ve bu yüzden en popüler işletim sisteminin en güvenli olduğunu düşünerek en popülere yönelirler. Ancak en popüler işletim sistemi her zaman en güvenli işletim sistemi değildir.
Peki o zaman en güvenli işletim sistemi hangisidir, diye sorabilirsiniz.
Bu sorunun cevabından önce size önerim siber güvenlik konulu yazımızı incelemeniz.
Linux, şu anda şüphesiz sahip olabileceğiniz en güvenli işletim sistemidir. Kökeni Unix’ten gelen Linux, yıllardır güvenli bir işletim sistemi arayanların tercihi olmuştur. Gücünü açık kaynaklı olmasından ve ihtiyaçlarınıza göre kolayca özelleştirilebilmesinden alır. Windows ve Mac’ten farklı olarak, kendisini güvenliğe adanmış büyük bir topluluğa sahiptir.
Açık kaynak olduğu için Linux’ün nasıl çalıştığını öğrenebilir ve ihtiyaçlarınıza göre kişiselleştirme yapabilirsiniz. Bu da sizin için önemli olan güvenlik ve gizlilik özelliklerini nasıl isterseniz öyle uygulayabileceğiniz anlamına gelir.
Linux’un birçok farklı sürümü mevcuttur, bu nedenle hangisiyle başlayacağınıza karar vermeniz zor olabilir. Fakat öneri isterseniz, yeni başlayanlar için en güvenilir olanı Ubuntu’dur.