Bu bölümde günümüzde sabit disklerde kullanılan popüler bir bağlantı arabirimi olan SATA (Serial Advanced Technological Attachment) teknolojisi hakkında konuşacağız. SATA bir dizi fiziksel kablo standardından ve iletişim protokolünden oluşmaktadır. Görevi sabit diskimiz ve bilgisayarımız arasında veri iletişimi kurmamızı sağlamaktadır. Bir dizi veri iletişim komutları aracılığıyla disk üzerine data girişi ve disk üzerinden data çıkışı sağlar. Günümüze kadar serial, ATA ve SATA olarak çeşitli protokoller ortaya çıkarak gelişti. SATA protokolü dışında ayrıca SATA bağlantı ara yüzleri ve çeşitli standartlarda SATA kabloları mevcuttur.
SATA dışında eskiden mevcut olan, şimdi pek yaygın olmayan eski bir teknoloji olan PATA (Parallel Advanced Technological Attachment) bağlantı birimi mevcuttu. Piyasada yerini SATA ve sonra konuşacağımız diğer bağlantı ara yüzlerine bırakmıştır. PATA teknolojisini hatırlarsanız cihaz isimleri farklı isimler aracılığı ile bilinirdi. IDE bağlantı birimi mevcuttu. Daha sonra piyasada daha iyi bir sürümü (enhanced IDE), sonra ATA arabirimi ortaya çıktı. Tüm bu arabirimler PATA teknolojisi içinde gruplayabiliriz.
PATA arabiriminde 40 pinlik bağlantısı olan uzun bir şerit kablo kullanılırdı. Ayrıca ana diski ve ikinci diski tanımlayabilmek için master, slave tanımlarının yapılmasında jumpers dediğimiz arabirim kullanılırdı. Artık piyasada bu arabirimi görmek mümkün olmadığı için üzerinde çok konuşmayacağım. Dilerseniz aşağıdaki WD firmasının linkinden bu eski arabirim ve protokoller hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
http://www.wdc.com/wdproducts/library/other/2579-001037.pdf
SATA günümüzde piyasada yaygın olarak bulunup, bağlantı arabirimi ve kablo olarak daha küçük ve esnek bir yapıdan oluşmaktadır. Bağlantı hızı olarak ta daha verimli bir çözüm sunmaktadır. Lokal depolama piyasasında SATA bağlantı arabirimi baskın olarak bulunmaktadır.
Ayrıca SATA arabirimi dışında external SATA (eSATA) arabirimi mevcuttur. Expansion bir kart ile bu bağlantı arayüzlerini internal yada external arabirim olarak sistemimize sağlayabiliriz.
Yeni nesil sabit disklerde eSATA teknolojisi ile beraber ayrıca NCQ (Native Command Queuing) (Dahili Komut Sıralama) adı verilen bir teknolojiden faydalanmaktadırlar. 2003 yılında ortaya çıkan bu teknoloji ile sabit disk aldığı I/O disk komutlarını okuyucunun okuma-yazma kafasına göre en yakınındakinden başlayarak en uzağındakine doğru verimli olacak bir şekilde işler.
External ve internal SATA arabirimleri port çoklama desteği de sunmaktadır. Aşağıda external ve internal olarak örnekleri görebilirsiniz. Port çoklama ile beraber 15 farklı SATA cihazını tek bir SATA port üzerinden bağlayabiliriz. Tabii ki cihaz sayısına bağlı olarak veri çıkış hızında performans düşüklüğü yaşamış olacağızdır.
SATA teknolojisi ortaya çıktığı günden itibaren üç farklı versiyonu ortaya çıktı.
İlk jenerasyon SATA teknolojisinde kablo uzunluğu en fazla 1 metre olmaktaydı. 1.2 gigabit/sn. hız oranı sunuyordu. İkinci jenerasyon SATA teknolojisinde kablo uzunluğu değişmedi ama hız oranı 2.4 gigabit/sn. oldu. Üçüncü jenerasyona geçildiğinde ise kablo uzunluğu 2 metreye kadar çıktı ve hız oranı 6 gigabit/sn. yükseldi. Tahmini olarak şu anda 170 megabits/sn. hız oranı yakalayabilmekteyiz.
Ayrıca SATA teknolojisi ile beraber örneğin bilgisayarımıza birden fazla diski daha kolay ve basit bir şekilde bağlama imkanı da yakalamış olduk. Örnek olarak dört disk slotu olan bir PC’de ikili SATA konnektörü bulunan bağlantı kablosu ile birinci slota 1TB bir HD bağlayabiliriz. 2. slota ise performans gerektiren uygulamalarımız için 256GB bir SSD bağlayabiliriz. Yada farklı bir karışımı kendi beklentilerimize göre oluşturabiliriz. Yada 4 tane HDD sistemimize ekleyip RAID benzeri bir “Storage Spaces (Veri deposu)” oluşturabiliriz. Windows 8, 8.1 yada 10 üzerinde bu işlemin nasıl yapıldığına ilişkin Mehmet Parlakyiğit hocanın yazmış olduğu aşağıdaki makaleden faydalanabilirsiniz.
https://www.cozumpark.com/blogs/windows_8/archive/2014/08/02/windows-8-1-storage-spaces.aspx
Umarım sizler için faydalı bir makale hazırlamışımdır. Okuduğunuz için teşekkür ederim.
Diğer makalelerime aşağıdaki linklerden erişebilirsiniz.
Depolamanın Önemi – Tarihçesi – Gelişimi
Mekanik Disk Sürücüsü
Fragmentation (Parçalanma)
Solid State Drives SSD – Katı Hal Diskler
https://www.cozumpark.com/blogs/donanm/archive/2015/08/23/solid-state-drives-ssd-kati-hal-diskler.aspx