CPU (Central Processing Unit), “Merkezi İşlem Birimi” anlamına gelir ve aynı zamanda bilgisayar sisteminin “işlemci” si veya “merkezi mikroişlemci işlemci” si olarak da bilinir.
CPU, bir bilgisayarın talimatlarını yerine getiren ve bir bilgisayar sisteminin tüm aritmetik, mantıksal ve giriş/çıkış işlemlerini kontrol eden bilgisayar donanımıdır.
Kısacası, bir bilgisayardaki tüm veri işleme işlemleri CPU tarafından kontrol edilir. İster yazılım uygulamalarından ister donanım bileşenlerinden olsun, tüm talimatları alır. Bu nedenle, bilgisayarın çok önemli bir parçasıdır.
CPU, bilgi işlem gücü açısından bir bilgisayar sisteminin en önemli parçasıdır. Bir bilgisayarın hızı ve gücü önemli ölçüde CPU’ya (işlemci) bağlıdır.
Bilgisayarda CPU Nerede Bulunur?
CPU, binlerce transistörden oluşan ince bir katmandan oluşan kare şeklinde bir çiptir. Bbilgisayar kasası içindeki diğer donanım elemanlarına bağlı VRM bölümünün etrafındaki anakart merkezine yerleştirilir.
CPU’lar, mikroskobik transistörlerin milyarlarca sayıda tek bir mikrobilgisayar çipine yerleştirilebilmesi için yapılmıştır.
Bu transistörlerin yardımıyla tüm hesaplamalar yapılır ve işlemci (klavye, fare, mikrofon vb.) çevre birimlerinden girdi alır. İşlemden sonra sonucu çıkış cihazına gönderir.
CPU Neden Önemlidir?
CPU, bilgisayar sisteminde mükemmel performans sergilemek için hayati bir rol oynar ve sistemin tüm cihazlarının çalıştırılmasına yardımcı olur. CPU, sistemin donanım ve yazılımından aldığı tüm komutları kontrol eder, işler ve monitör, yazıcı vb. çıktı cihazları aracılığıyla sonuç üretir. Dolayısıyla CPU’nun (Merkezi İşlem Birimi) bilgisayar sisteminin önemli bir parçası olduğunu söyleyebiliriz.
Bilgisayarda CPU’nun İşlevi Nedir?
CPU’nun bilgisayardaki ana işlevi, çıktı verilerini kullanıcılara sağlamak için tüm matematiksel ve mantıksal hesaplamaları yaparak depolamak ve işlemek, böylece bilgisayar üzerinde çalışmaktır.
CPU’nun işlevini 4 adımda özetlersek:
- Bilgisayar klavye veya fare gibi giriş aygıtları aracılığıyla veri girdiğinde, CPU verileri alır.
- Hesaplamaları ve teknik algoritmayı gerçekleştirerek bu giriş verilerini işler.
- Ardından, işlenen verileri monitör ekranı gibi çıkış aygıtları aracılığıyla sağlar.
- CPU ayrıca işlem verilerini ileride kullanmak üzere bir önbellek biçiminde depolar.
CPU’nun Bileşenleri Nelerdir?
Bir CPU’nun üç ana bileşeni vardır: Kontrol birimi, aritmetik mantık birimi (ALU) ve bellek veya depolama birimi.
Peki bu bileşenler ne işe yarar. Aşağıda sizin için açıkladık:
1. Kontrol Birimi (Control Unit)
Kontrol birimi, bir sistem içindeki veri akışını yönetir. Tüm CPU bileşenlerinin birlikte senkronize ve sorunsuz çalışmasını sağlamaktan sorumludur. Donanımlar arasında meydana gelen tüm iletişimi izler, veri giriş ve çıkışını (I/O) kontrol eder, tüm sinyallerin başarılı bir şekilde teslim edilmesini kontrol eder ve verilerin doğru zamanda uygun yere ulaştığından emin olur.
2. Aritmetik mantık Birimi (Arithmetic Logic Unit)
ALU, tüm işlemleri gerçekleştirmekten sorumlu CPU bileşenidir. Bir bilgisayarın yaptığı her görev burada tamamlanır. Kelime işlemcinize bir şey yazdığınızda, ALU, bilgisayar ekranınızda ne yaptığınızı görebilmeniz için girişleri ikiliye çevirir. ALU ayrıca iki parça kullanarak matematiksel hesaplamalar yapar. Aritmetik kısmı 1 + 2 = 3 gibi temel matematiksel işlemleri gerçekleştirirken, mantık kısmı 1 < 2 gibi mantıksal karşılaştırmalar yapar.
3. Bellek veya Depolama Birimi (Memory or Storage Unit)
Depolama birimi, şu anda kullandığınız tüm verileri ve programları tutan CPU bileşenidir. Bunu, hesaplamalar yaparken tüm veri girişlerinizi depolayan bir hesap makinesi gibi düşünebilirsiniz.
CPU Türleri Nelerdir?
Başlıca CPU türlerini aşağıda sizin için açıkladık:
1. Tek çekirdekli CPU
Kişisel bilgisayarların çoğunda bulunan ve kullanılan en eski CPU türüdür. Tek çekirdekli CPU aynı anda yalnızca bir komut yürütebilir ve çoklu görevlerde verimli değildir. Birden fazla uygulama yürütülürse performansta belirgin bir düşüş olur. Bir işlem başlatılırsa, ikinci işlem birincisi bitene kadar beklemelidir. Ancak birden fazla işlemle beslenirse, bilgisayarın performansı büyük ölçüde düşer.
2. Çift çekirdekli CPU
İki güçlü çekirdekten oluşan ve çift CPU gibi işlev gören tek bir CPU’dur. Tek çekirdekli CPU’dan farklı olarak, işlemci değişken bir dizi veri akışı içinde geçiş yapar ve daha fazla iş parçacığı yürütülürse, çift çekirdekli CPU çoklu görevi etkin bir şekilde yönetir. Çift çekirdekli CPU, tek çekirdekten daha hızlıdır ancak dört çekirdekli CPU kadar sağlam değildir.
3. Dört çekirdekli CPU
Çift çekirdekli CPU’ya benzer şekilde, iş yükünü çekirdekler arasında böler ve dört çekirdek, etkin çoklu görev sağlar. Diğerlerinden dört kat daha hızlı olan tek bir işlemi ifade etmez. SMT kodu ile üzerinde çalıştırılan uygulamalar ve program olmadığı sürece hızı artırır.
4. Hexa Core CPU
Dört çekirdekli ve çift çekirdekli işlemcilerden daha hızlı çalışan altı çekirdekli CPU, çoklu görevleri yerine getirebilen başka bir çok işlemci türüdür. Günümüzde akıllı telefonlar hexacore işlemcilere sahiptir.
5. Sekiz çekirdekli CPU (Octa-core processors)
Trend olan sekiz çekirdekli işlemciler, farklı etkinlikleri çeşitli türler arasında bölen çift dört çekirdekli işlemci setinden oluşur. Çoğu zaman, minimum güçlü çekirdek setleri, gelişmiş görevler için kullanılır. Herhangi bir acil durum veya gereksinim varsa, hızlı dört çekirdek seti devreye girer. Sekiz çekirdek tam olarak, çift kodlu çekirdek ile mükemmel bir şekilde tanımlanır ve etkin performansı sağlamak için buna göre ayarlanır.
6. On çekirdekli CPU (Deca-core processor)
Çekirdek sayısından da anlayabileceğiniz gibi, on çekirdekli işlemciyle yapılmış herhangi bir cihaza sahip olmak en iyi seçenektir. Deca-core, diğer işlemcilere göre daha hızlıdır ve çoklu görevlerde oldukça başarılıdır. Deca-core işlemciler, gelişmiş özellikleriyle oldukça popülerdir. Akıllı telefonların çoğu artık düşük maliyetli ve asla eskimeyen Deca çekirdekli işlemcilerle sunulur.
On çekirdekli işlemci her ne kadar hızlı olsa da, Intel gibi önde gelen üreticiler, CPU’yu daha gelişmiş ve verimli hale getirmek için çalışıyor. Bu yüzden birkaç yıl içinde daha yüksek performanslı CPU’ları görmeniz mümkün.
