Cookies (Çerezler) Nedir? Nasıl Silinir?

Cookies yani çerezler, web tarayıcınızda depolanan küçük metin dosyalarıdır. Kullanıcı etkinliğini izlemek için kullanılan bu çerezler oldukça zararsızdır.

Yine de bazı kullanıcılar çerezleri silmek ister. Bu noktada işlemi yapmak oldukça kolaydır ve her tarayıcıda çerezleri silmenin basit bir yolu vardır.

Çerezleri silmenin yanı sıra önbelleğinizi, tarayıcı geçmişinizi, saklanan şifrelerinizi ve diğer tarayıcı depolama alanınızı da silebilirsiniz. Bunların hiçbiri çevrimiçi gizliliğinizi korumaz, ancak tarayıcınıza erişimi olan diğer kişilerden bilgilerinizi saklamanıza yardımcı olabilir.

Neden Bilgisayarınızı Temizlemeniz Gerekiyor?

Hem çerezler hem de önbellek sayfalarınızın daha hızlı yüklenmesine yardımcı olurken, aynı zamanda dizüstü bilgisayarınızda oldukça fazla yer kaplar. Çok fazla çereziniz ve önbelleğiniz varsa, bilgisayarınızın üretkenliğine yardımcı olmak yerine onu engelleyebilirsiniz.

Ayrıca, tarama geçmişiniz yakın zamanda tekrar ziyaret etmeyeceğiniz sitelerle doluysa, bilgisayarınızdaki çerezleri silmek mantıklıdır. Bu sayede sadece yerden tasarruf etmekle kalmaz, çerez işleme süresini de hızlandırırsınız.

Çerezler Ne İçin Kullanılır?

Aşağıdaki listede çerezlerin ne için kullanıldığına dair bir liste bulabilirsiniz:

1. Kullanıcı oturumları

Tanımlama bilgileri, web sitesi etkinliğini belirli bir kullanıcıyla ilişkilendirmeye yardımcı olur. Bir oturum çerezi, bir kullanıcı oturumunu o kullanıcı için ilgili veri ve içerikle eşleştiren benzersiz bir dize (harf ve sayı kombinasyonu) içerir.

Bir alışveriş sitesinde hesabınız olduğunu varsayalım. Web sitesinin ana sayfasından hesabınıza giriş yaptığınızda, web sitesinin sunucusu bir oturum tanımlama bilgisi oluşturur ve tanımlama bilgisini kullanıcının tarayıcısına gönderir. Bu çerez, web sitesine kullanıcının hesap içeriğini yüklemesini söyler, böylece ana sayfada kulanıcı adı ile birlikte karşılanırsınız.

Daha sonra kullanıcı bir kot pantolonun gösterildiği bir ürün sayfasına tıkladığında, kullanıcının web tarayıcısı, kot ürün sayfası için web sitesine bir HTTP isteği gönderdiğinde, istekle birlikte kullanıcının oturum çerezini de içerir. Web sitesinde bu çerez bulunduğundan, kullanıcıyı tanır ve yeni sayfa yüklendiğinde tekrar oturum açmanız gerekmez.

2. Kişiselleştirme

Çerezler, bir web sitesinin kullanıcı eylemlerini veya kullanıcı tercihlerini hatırlamasına yardımcı olarak, web sitesinin kullanıcı deneyimini özelleştirmesini sağlar.

Herhangi bir alışveriş web sitesinden çıkış yaparsanız, kullanıcı adınız bir çerezde saklanabilir ve web tarayıcısına gönderilebilir. Bu web sitesi daha sonra tekrar yüklediğinde, web tarayıcısı bu tanımlama bilgisini web sunucusuna gönderir ve ardından kullanıcının en son kullandığı kullanıcı adıyla oturum açmasını ister.

3. İzleme

Bazı çerezler, kullanıcıların hangi web sitelerini ziyaret ettiğini kaydeder. Bu bilgi, tarayıcının bu sunucudan içerik yüklemesi gerektiğinde, tanımlama bilgisini oluşturan sunucuya gönderilir. Üçüncü taraf izleme çerezleri ile bu işlem, tarayıcı bu izleme hizmetini kullanan bir web sitesini her yüklediğinde gerçekleşir.

Kullanıcı daha önce tarayıcısına bir izleme tanımlama bilgisi gönderen bir web sitesini ziyaret ettiyse, bu tanımlama bilgisi kullanıcının şu anda kot pantolon için bir ürün sayfasını görüntülediğini kaydedebilir. Kullanıcı, bu izleme hizmetini kullanan bir web sitesini bir sonraki yüklediğinde, kot pantolon reklamları görebilir.

Ancak, çerezleri izlemek için tek kullanım reklam değildir. Birçok analiz hizmeti, kullanıcı etkinliğini anonim olarak kaydetmek için izleme tanımlama bilgilerini de kullanır. 

Çerezleri Kullanmanın Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Avantajlar:

• Kullanımları basittir.
• Boyut olarak hafiftir, bu nedenle daha az bellek kaplar.
• İstemci tarafında sunucu bilgilerini depolar.
• Verilerin sunucuya geri gönderilmesine gerek yoktur.
• Çerezler, bir oturumdan çok daha uzun süre kalır.

Dezavantajları:

• Düz metin olarak istemci tarafında saklandıkları için güvenli değillerdir.
• Saklanabilecek çerez sayısı ve boyutları sınırlıdır.
• Tarayıcıda güvenlik seviyesi çok yüksek ayarlanmışsa çalışmazlar.
• Bazı kişiler tarayıcılarında çerezleri devre dışı bırakabilir.

Cookies Türleri Nelerdir?

Aşağıda çerez türlerinin bir listesini bulabilirsiniz:

1. Oturum çerezleri

Geçici tanımlama bilgileri olarak da bilinen oturum tanımlama bilgileri, web sitelerinin kullanıcıları ve bir web sitesinde gezinirken sağlanan bilgileri tanımasına yardımcı olur. Oturum tanımlama bilgileri, yalnızca bir kullanıcının faaliyetleriyle ilgili bilgileri, web sitesinde oldukları sürece saklar. Web tarayıcısı kapatıldığında çerezler silinir. Bunlar genellikle alışveriş web sitelerinde veya e-ticaret web sitelerinde kullanılır.

2. Kalıcı çerezler

Kalıcı tanımlama bilgileri, web tarayıcısı kapandıktan sonra bile çalışır durumda kalır. Örneğin, kullanıcılarının bir siteyi her kullandıklarında yeniden girmelerine gerek kalmaması için oturum açma ayrıntılarını ve parolaları hatırlayabilirler. Fakat yasaya göre kalıcı çerezlerin 12 ay sonra silinmesi gerekir.

3. Birinci taraf çerezler

Birinci taraf tanımlama bilgileri, doğrudan kullanıcının ziyaret ettiği web sitesi tarafından yüklenir. Bu tanımlama bilgileri, web sitesi sahiplerinin analitik verileri toplamasını, dil ayarlarını hatırlamasını ve iyi bir kullanıcı deneyimi sağlayan diğer yararlı işlevleri gerçekleştirmesini sağlar.

4. Üçüncü taraf çerezleri

Üçüncü taraf çerezler; davranış, demografi veya harcama alışkanlıkları hakkında araştırma yapmak için web kullanıcılarından belirli bilgileri toplamak amacıyla üçüncü taraflarca kurulur. Ürün ve hizmetlerin doğru hedef kitleye pazarlanmasını sağlamak isteyen reklamcılar tarafından yaygın olarak kullanılır.

5. Flaş çerezleri

Flash tanımlama bilgileri, web tarayıcıdan bağımsızdır. Bir kullanıcının bilgisayarında kalıcı olarak saklanmak üzere tasarlanmıştır. Bu tür tanımlama bilgileri, tüm tanımlama bilgileri web tarayıcılarından silindikten sonra bile kullanıcının cihazında kalır.

6. Zombi çerezleri

Zombi çerezleri, bir kullanıcı bunları sildikten sonra otomatik olarak yeniden oluşturulan bir tür flash çerezidir. Bu, tespit edilmesinin veya yönetilmesinin zor olduğu anlamına gelir. Genellikle çevrimiçi oyunlarda kullanıcıların hile yapmasını önlemek için kullanılır, ancak aynı zamanda bir kullanıcının cihazına kötü amaçlı yazılım yüklemek için de kullanıldığı olur.

Çerezler Silinebilir veya Engellenebilir Mi?

Çoğu çerez silinebilir veya engellenebilir. Çerezleri silmek için cihazınızda saklandıkları klasörü veya dosyayı bulmanız ve silmeniz gerekir. Oturum çerezleri, web tarayıcınızı kapattığınızda otomatik olarak silinir.

Ayrıca bir web sitesinin çerezlerini de engelleyebilirsiniz. Bunu tarayıcı ayarlarınızı yapılandırarak yapabilirsiniz.

Kötü amaçlı tanımlama bilgilerine karşı koruma sağlayan özel yazılımları da kullanabilirsiniz. Bu uygulamalar, almak istediğiniz çerezlerin içeriğini değiştirmenize veya cihazınızda saklanmasına izin vermenize izin verecek şekilde özelleştirilebilir.

Google Chrome’da Çerezleri Kabul Etmekle İlgili Sorunlar 

Bir web sitesinde çerezleri kabul et butonuna tıkladığınızda, aşağıdaki sorunlardan herhangi birine yol açabilirsiniz: 

Veri Hırsızlığı: Bilgisayar korsanlarının göz atma oturumlarına erişmek için çerezleri ele geçirdiği birkaç durum vardır. Bu, tarama veya kişisel verilerinizin çalınmasına da yol açar.

Yavaş tarama hızı: Tarayıcınızda çerezler biriktirdikçe web sayfalarının yüklenme hızı yavaşlar.

Bilgi Gizliliği: Bir web sitesinde çerezleri kabul ettiğinizde, daha kişiselleştirilmiş reklamlar göstermek için ziyaret ettiğiniz sayfaları veya yaptığınız satın almaları izler.

Yukarıda listelenen sorunlardan herhangi birini önlemek için Google Chrome’da çerezleri silmeyi düşünebilirsiniz. 

Windows’ta Çerezleri Kaldırma

1. Windows’ta Google Chrome’dan Çerezleri Silme

• Ana menüden Diğer araç > Tarama Verilerini Temizle’yi tıklayın.
• Çerezler dahil silmek istediğiniz öğeleri seçin. Etkilenmesini istediğiniz zaman dilimini seçin.
• Tarama Verilerini Temizle’yi tıklayın

Tarayıcı pencerenizi kapattığınızda çerezleri ve diğer oturum verilerini otomatik olarak silmek için Gizli Modu (Ctrl + Shift + N) kullanabilirsiniz.

2. Windows’ta Firefox’ta Çerezleri Silme

• Araç çubuğundan Tercihler’i tıklayın.
• Gelişmiş paneli seçin.
• Ağ sekmesine tıklayın.
• Önbelleğe Alınmış Web İçeriği altında, Şimdi Temizle’yi tıklayın.

3. Windows’ta Internet Explorer 11’de Çerezleri Silme

• Araç çubuğundan Ayarlar’ı seçin.
• Seçenekler’e tıklayın.
• Geçmiş altında Seç’i tıklayın.
• Çerezler onay kutusunu seçin ve ardından Sil’i tıklayın.

InPrivate Tarama’yı Internet Explorer’da da kullanabilirsiniz (Ayarlar > Güvenlik > InPrivate Tarama altında bulunur).

Mac’te Çerezleri Kaldırma

1. Google Chrome’dan Çerezleri Silme (Mac) 

• Araç çubuğundan: Geçmiş > Tam Geçmişi Göster > Tarama Verilerini Temizle
• Çerezler dahil silmek istediğiniz öğeleri seçin. Etkilenmesini istediğiniz zaman dilimini seçin.
• Veriler Temizle’yi tıklayın.

Tarayıcı pencerenizi kapattığınızda çerezleri ve diğer oturum verilerini otomatik olarak silmek için Gizli Modu da kullanabilirsiniz.

2. Firefox’ta Çerezleri Silme (Mac) 

• Araç çubuğundan: Geçmiş > Yakın Geçmişi Temizle
• Etkilenmesini istediğiniz süreyi ve çerezler dahil silmek istediğiniz öğeleri seçin.
• Şimdi Temizle’yi tıklayın.

Tarayıcı pencerenizi kapattığınızda çerezleri ve diğer oturum verilerini otomatik olarak silmek için bir “Özel Pencere” de kullanabilirsiniz.

3. Safari’de Çerezleri Silme (Mac) 

• Araç çubuğundan: Geçmiş > Geçmişi ve Web Sitesi Verilerini Temizle
• Etkilenmesini istediğiniz zaman dilimini seçin.
• Geçmişi Temizle’yi tıklayın.

Tarayıcı pencerenizi kapattığınızda çerezleri ve diğer oturum verilerini otomatik olarak silmek için bir “Özel Pencere” de kullanabilirsiniz.

Andoid’de Çerezleri Kaldırma

1. Android Tarayıcıda Çerezleri Silme

• Tarayıcıyı başlatmak için “İnternet” simgesini seçin.
• Telefonun menü düğmesine basın.
• “Diğer”i ve ardından “Ayarlar”ı seçin.
• “Gizlilik ve Güvenlik”i seçin.
• Listeyi aşağı kaydırın ve “Tüm çerez verilerini temizle”yi seçin.

2. Android Chrome’da Çerezleri Silme

• Chrome’u başlatın.
• Seçenekler menüsünü açın.
• “Ayarlar”a ve ardından “Site Ayarları”na ilerleyin.
• “Gizlilik”i seçin (“Gelişmiş” altında).
• Bir “Tarama Verilerini Temizle” seçeneği varsa onu seçin. Aksi takdirde seçenekler menü düğmesine (üç nokta) tekrar basarak bulunabilir.
• Artık çerezleri, tarama geçmişini veya internet önbelleğini silmeyi seçebilirsiniz.

Apple iOS’ta Çerezleri Kaldırma

1. Apple iOS Çerezleri Silme (iPhone, iPad)

• Ana ekrandan “Ayarlar” simgesini seçin.
• “Safari”yi seçin.
• Tüm çerezleri silmek için “Çerezleri Temizle” seçeneğini seçin.
• “Temizle”ye dokunun.

2. Apple Safari Çerezleri Silme

• “Ayarlar” veya “Düzenle” menüsünde (Windows) veya Safari menüsünde (MacOS) “Tercihler”i seçin
• “Gizlilik” sekmesini açın ve “Ayrıntılar…” butonuna tıklayın. Tek tek çerezler seçilerek ve “Kaldır” tıklanarak silinebilir veya “Tümünü Kaldır” tıklanarak hepsi silinebilir.

Çerezler Kullanıcı Gizliliğini Nasıl Etkiler?

Tanımlama bilgileri, reklam amaçları da dahil olmak üzere tarama etkinliğini kaydetmek için kullanılabilir. Ancak, birçok kullanıcı çevrimiçi davranışlarının izlenmesini istemez. Kullanıcılar ayrıca izleme hizmetlerinin toplanan verilerle ne yaptığı konusunda görünürlük veya denetimden yoksundur.

Çerez tabanlı izleme belirli bir kullanıcının adına veya cihazına bağlı olmasa bile bazı izleme türleri ile bir kullanıcının göz atma etkinliğinin bir kaydını gerçek kimliğiyle ilişkilendirmek yine de mümkün olabilir. Bu bilgiler, istenmeyen reklamlarla kullanıcıların izlenmesine, takip edilmesine veya taciz edilmesine kadar çeşitli şekillerde kullanılabilir. (Bu, tüm çerez kullanımında geçerli değildir.)

AB’nin eGizlilik Yönergesi gibi bazı gizlilik yasaları, çerezlerin kullanımını ele alır ve yönetir. Bu yönerge uyarınca, web sitesinin çerezleri nasıl kullandığı konusunda kullanıcıları bilgilendirilmeleri ve bu kullanımı için onlardan onay almaları gerekir. AB’nin General Data Protection Regulation – Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR), çerez tanımlayıcıları kişisel veri olarak kabul eder, dolayısıyla kuralları AB’deki çerez kullanımı için de geçerlidir. Ayrıca, çerezler tarafından toplanan tüm kişisel veriler GDPR’nin yetki alanına girer.