Windows Server 2012 Sürümleri ve Lisanslama

 

Microsoft ‘un an itibarıyla en güncel sunucu işletim sitemi Windows Server 2012, özel bulut inşasına verdiği destek ve bu konuda üzerinde yer alan öncü teknolojiler ile bir sunucu işletim sisteminden çok daha fazlasını sunuyor. Basit, ekonomik ve bulut için optimize edilmiş Windows Server 2012 ‘de yer alan geliştirmeler ve yeniliklerin yanı sıra lisanslama modelinde ve sürüm seçeneklerinde de bazı değişiklikler söz konusu. Yeni Windows Server için sürüm ve lisanslama konularında en sık karşılaşılan soruların yanıtlarını bu yazıda bulabilirsiniz.

 

UYARI: Yazıda yer alan bilgiler yayımlandığı tarih itibarı ile güncel olup ilerleyen zaman içerisinde kısmen veya tamamen değişikliğe uğrayabilir. (23.07.2013)

 

Microsoft yazılımlarının lisanslama mantığı aslında basittir ama sahip olma yöntemleri ile birleşince bazen oldukça karmaşıklaşabiliyor. OEM, FPP, Volume, Open, Value Subscription, Agreement gibi model, alt model ve lisanslama programlarının sunduğu farklı sahip olma avantajlarını iyi anlamak gerektiğinden bu seçeneklerden birini tercih etmeden önce satın alma işini yapacağınız yetkili satıcıdan bilgi almak her zaman iyi bir yöntemdir.

 

BİLGİ: Bu yazıda satın alma modellerinden ziyade Windows Server 2012 sürümleri ve lisanslama mantığı hakkında bilgiler yer alır.

 

Windows Server 2012 Sürümleri

 

Windows Server 2012 ile birlikle geçmişte kullanılan bazı sürümler sonlanmış durumda; Enterprise Edition, Web Edition, HPC Edition gibi… Yeni Windows Server için 4 ana sürüm mevcut ki aslında bunlardan sadece ikisi kurumsal yapıları ilgilendiriyor.

 

 

 

 

 

Windows Server 2012 Datacenter

 

Tüm yeni ve geliştirilmiş Windows Server teknolojilerine sahiptir ve işlemci (soket) başına lisanslanır. Teorik olarak sınırsız sayıda kullanıcıya destek verebilir. Sunucu lisansı dışında üzerinde çalışacak servislere göre ayrıca CAL (Client Access License) gereken durumlar vardır. Sunucu sanallaştırmanın yoğun olarak kullanıldığı ortamlar için tavsiye edilir çünkü en önemli avantajı aynı sunucu üzerinde bir fiziksel ve sınırsız sayıda sanal kopya (instance) olarak çalışma hakkına sahip olmasıdır. Sadece Volume Licensing ve OEM olarak temin edilebilir.

 

Windows Server 2012 Standard

 

Tüm yeni ve geliştirilmiş Windows Server teknolojilerine sahiptir (Failover Clustering dahil) ve yine işlemci (soket) başına lisanslanır. Teknik özellikler/yetenekler ve lisanslama modeli açısından Datacenter sürüm ile eşittir. Teorik olarak sınırsız sayıda kullanıcıya destek verebilir. Sunucu lisansı dışında üzerinde çalışacak servislere göre ayrıca CAL (Client Access License) gereken durumlar vardır. Sunucu sanallaştırmanın az olduğu veya sanallaştırılmamış ortamlar için tavsiye edilir çünkü Datacenter sürümüne göre en önemli handikapı aynı sunucu üzerinde bir fiziksel ve en fazla iki sanal kopya (instance) olarak çalışma hakkına sahip olmasıdır. Eğer bu ürün ile sanallaştırmaya devam etmek istiyorsanız, ücretsiz iki sanal işletim sistemi sonrasında kuracağınız her yeni sanal işletim sisteminin kendi lisansına sahip olması gerekir. (Yeni bir Windows Server 2012 Standard alarak +2 sanal kopya kurma hakkı ile veya elinizdeki mevcut Open lisansları kullanarak.) Retail, Volume Licensing ve OEM olarak temin edilebilir.

 

Windows Server Essentials

 

Eski Small Business Server ‘ın yerine geçen sürümdür. Daha çok küçük işletmeler için uygundur çünkü üzerinde tüm özellikler yer almaz (Hyper-V gibi) ve bazı limitleri vardır. En fazla iki soket işlemciye ve 64GB RAM’e kadar destek verebilir. Erişim konusunda ise 25 kullanıcı, 250 uzak masaüstü bağlantısı ve 50 cihaz ile sınırlıdır. İşlemci başına lisanslama modelinden farklı olarak sunucu başına lisanslanır. Sanallaştırma yeteneği veya ek sanallaştırma avantajı yoktur ancak tek kopya olmak şartı ile sanal olarak çalışabilir. Retail, Volume Licensing ve OEM olarak temin edilebilir.

 

Windows Server Foundation

 

Çok küçük işletmeler ve giriş seviyesi ihtiyaçlar için tavsiye edilir. Üzerinde bazı servis ve özellikler yer almaz. Ailede en fazla limite sahip sürümlerden biridir. Tek soket işlemciye ve 32GB RAM’e kadar destek verir. Erişim konusunda ise 15 kullanıcı ve 20 uzak masaüstü bağlantısı ile sınırlıdır. Essentials sürümü gibi sunucu başına lisanslanır. Sanallaştırma yeteneği veya ek sanallaştırma avantajı yoktur ve sanal olarak çalışamaz çünkü OEM tabanlı bir sürümdür. Sadece OEM olarak temin edilebilir.

 

Anlaşılacağı üzere kurumsal yapılarda ağırlıklı olarak tercih edilecek iki ürün var; Windows Server 2012 Standard ve Datacenter sürümleri.

 

Yukarıdaki 4 ana sürüme ek olarak Windows Storage Server, Microsoft Hyper-V Server, Windows MultiPoint Server gibi bazı özelleştirilmiş sürümler de mevcuttur.

 

Sürümler arasındaki özellik farkları ve limitler için referans alabileceğiniz bir karşılaştırma tablosuna aşağıdaki bağlantı üzerinden erişebilirsiniz.

 

Windows Server 2012 Ürün ve Sürüm Karşılaştırma Tablosu

 

Windows Server 2008 ve Windows Server 2012 Sunucu Lisanslama Modeli

 

* Yaygın olarak tercih edilen Standard, Enterprise ve Datacenter sürümleri için.

 

Windows Server 2012 öncesinde sık tercih edilen sürümlerin lisanslama modeli biraz farklıydı. Örneğin Windows Server 2008 R2 Standard ve Enterprise sürümler fiziksel işlemci sayısından bağımsız olarak sunucu başına lisanslanırken, Datacenter sürüm fiziksel işlemci başına lisanslanıyordu, bir lisans bir işlemciyi kapsıyordu ve en az iki işlemci için lisans satın almak gerekiyordu.

 

Windows Server 2012 ile birlikte Standard Edition ve Datacenter Edition olmak üzere artık iki önemli sürüm var ve her ikisi de işlemci başına lisanslanıyor. Sürümlerin teknik yetenekleri aynı, her lisans sunucu üzerindeki iki fiziksel işlemciyi (soket) kapsıyor, aralarındaki tek fark ise sahip olunan sanal kopya çalıştırma hakkı. Ha bir de fiyat tabii ki 🙂

 

UYARI: Windows Server hizmetlerinden faydalanan kullanıcılar için ayrıca Erişim Lisansı (CAL) gerektiğini unutmayın.

 

Windows Server 2008 Sunucu Lisanslama Modeli

 

Windows Server 2008 R2 sürümlerine kadar geçerli olan sunucu başına lisanslama modelinde (Datacenter sürüm dışında) fiziksel sunucu üzerindeki işlemci sayısı lisanslama açısında önemli değildi. Yaygın olan sürümler arasında sadece Datacenter sürümü geçmişte de işlemci başına lisanslanıyordu.

 

 

 

 

Yukarıdaki 2 soket işlemciye sahip fiziksel sunucuyu Windows Server 2008 R2 sürümleriyle lisanslamak istediğinizde aşağıdaki ürünlerden birine ihtiyacınız vardı.

 

1 Adet Windows Server 2008 R2 Standard (sunucu başına) 
1 Adet Windows Server 2008 R2 Enterprise (sunucu başına) 
2 Adet Windows Server 2008 R2 Datacenter (bir lisans bir işlemciye kadar)

 

Aynı ürünler için bir de aşağıdaki 4 soket işlemciye sahip sunucuyu ele alalım.

 

 

 

 

Yukarıdaki 4 soket işlemciye sahip fiziksel sunucuyu Windows Server 2008 R2 sürümleriyle lisanslamak istediğinizde aşağıdaki seçeneklerden birine ihtiyacınız vardı.

 

1 Adet Windows Server 2008 R2 Standard 
1 Adet Windows Server 2008 R2 Enterprise 
4 Adet Windows Server 2008 R2 Datacenter (bir lisans bir işlemciye kadar)

 

Windows Server 2012 Sunucu Lisanslama Modeli

 

Windows Server 2012 ile birlikte yaygın olan sürüm sayısı Standard ve Datacenter olmak üzere ikiye indi, sürümler teknik özellikler açısından eşitlendi ve artık her ikisi de işlemci başına lisanslanıyor. İşlemciler üzerindeki çekirdek sayısı için bir limit yok. Hyper-threading gibi yazılımsal olarak çekirdek çoklayıcı teknolojiler de bağlayıcı değil.

 

 

 

 

Yukarıdaki 2 soket işlemciye sahip fiziksel sunucuyu yaygın olarak kullanılan Windows Server 2012 sürümleriyle lisanslamak istediğinizde aşağıdaki ürünlerden birine ihtiyacınız var.

 

1 Adet Windows Server 2012 Standard (bir lisans 2 işlemciye kadar) 
1 Adet Windows Server 2012 Datacenter (bir lisans 2 işlemciye kadar)

 

Aynı ürünler için bir de aşağıdaki 4 soket işlemciye sahip sunucuyu ele alalım.

 

 

 

 

Yukarıdaki 4 soket işlemciye sahip fiziksel sunucuyu Windows Server 2012 sürümleriyle lisanslamak istediğinizde aşağıdaki seçeneklerden birine ihtiyacınız var.

 

2 Adet Windows Server 2012 Standard (bir lisans 2 işlemciye kadar) 
2 Adet Windows Server 2012 Datacenter (bir lisans 2 işlemciye kadar)

 

Windows Server 2008 R2 ‘den Windows Server 2012 ‘ye Lisans Dönüşümü

 

Özellikle kurumsal müşteriler Windows Server satın alırken yazılım güvencesi (software assurance) olarak adlandırılan bir ek lisans tercih ederler. Yazılım güvencesi ile, güvence süresi boyunca (genelde 2 veya 3 yıldır) ilgili ürün için çıkan yeni sürümleri ücretsiz olarak kullanma hakkına sahip olursunuz. Örneğin geçen sene başında piyasadaki en güncel sürüm olan Windows Server 2008 R2 Standard ürününden yazılım güvencesi ile birlikte 2 adet satın aldığınızı kabul edelim. Bu durumda bu gün 2 adet Windows Server 2012 Standard sürümünü tekrar satın almadan kullanma hakkına sahip oluyorsunuz. (Eski sürümü kaldırmak veya yükseltmek şartıyla.)

 

Yazılım güvenceli Windows Server 2008 R2 müşterileri, Windows Server 2012 dönüşüm oranları için aşağıdaki tabloyu referans alabilirler.

 

 

 

 

Yukarıdaki tabloya göre;

 

Yazılım güvencesi ile satın alınmış her 2 adet Windows Server 2008 R2 Datacenter lisansı 2:1 dönüşüm oranı ile 1 adet Windows Server 2012 Datacenter olarak kullanılabiliyor.

 

Yazılım güvencesi ile satın alınmış her bir Windows Server 2008 R2 Standard ise 1:1 dönüşüm oranı ile yine bir adet Windows Server 2012 Standard olarak kullanılabiliyor.

 

Windows Server 2008 R2 zamanında var olan ancak bugün sonlanan ve Windows Server 2012 ailesinde sürüm olarak bire bir karşılığı olmayan ürünler ise Windows Server 2012 Standard sürüme dönüşüyor. Teknolojiler ise desteklenmeye devam ediyor.

 

Windows Server 2012 Sanal Kopya (instance) Hakları

 

Çalışan her bir Windows Server kopyasına instance (örnek) diyoruz. Bir instance, sunucu üzerinde fiziksel veya sanal olarak çalışıyor olabilir. Windows Server 2012 Standard veya Datacenter sürümlerini fiziksel kopya şeklinde çalıştırabileceğiniz gibi çeşitli platformlar üzerinde sanal kopyalar şeklinde de çalıştırabilirsiniz. Windows Server 2012 Standard ve Datacenter arasındaki en önemli fark, sürümlerin sunduğu sanal kopya çalışma hakkıdır. İki işlemcili bir sunucu üzerinde Windows Server 2012 Standard 2 adet, Windows Server 2012 Datacenter ise teoride sınırsız sayıda sanal kopya kurma hakkı sunar.

 

Bir Windows Server 2012 Standard işletim sistemini iki işlemcili bir sunucuya kurduktan sonra aynı sunucu üzerinde Hyper-V rolünü aktif ederek iki adet daha sanal kopya kurma hakkı elde edebilirsiniz. Bu modele “bir fiziksel iki sanal” diyoruz 🙂 Veya hiç fiziksel sunucu kurmadan ve kurma hakkından feragat ederek, Vmware ESX/ESXi, XenServer, RedHat gibi SVVP üyesi herhangi bir sanallaştırma platformu üzerinde de iki adet sanal Windows Server 2012 Standard kurup çalıştırabilirsiniz. Tüm bu senaryolarda yine lisans başına iki adet işlemci lisanslama mantığı geçerlidir.

 

Bir Windows Server 2012 Datacenter işletim sistemini iki işlemcili bir sunucuya kurduktan sonra aynı sunucu üzerinde Hyper-V rolünü aktif ederek teoride sınırsız sayıda sanal kopya kurma hakkı elde edebilirsiniz. Bu modele de “bir fiziksel sınırsız sanal” diyoruz 🙂 Veya yine hiç fiziksel sunucu kurmadan ve kurma hakkından feragat ederek, Vmware ESX/ESXi, XenServer, RedHat gibi SVVP üyesi herhangi bir sanallaştırma platformu üzerinde sınırsız sayıda sanal Windows Server 2012 Datacenter kurup çalıştırmak mümkün. Bu senaryolarda da iki adet işlemci lisanslama mantığı geçerlidir.

 

Windows Server 2012 sürümlerinin Hyper-V, ESX gibi sunucu sanallaştırma platformları üzerinde lisanslanması ile ilgili bir başka yazı hazırladığım için burada daha fazla detaya girmiyorum.

 

Windows Server 2012 Kullanıcı/Aygıt Erişim Lisansları (CAL)

Önceki Windows Server sürümlerinde olduğu gibi 2012 sürümleri için de kullanıcı veya aygıt başına erişim lisansı (CAL) gereksinimi devam ediyor. Windows Server sunucu lisansı, sunucu üzerine kurulan fiziksel veya sanal işletim sistemi kopyasını (instance) kapsayan bir lisanstır. Bu işletim sistemi üzerinden verilen bazı servisler için ayrıca kullanıcı veya aygıt başına Erişim Lisansı (Client Access License) satın almak gerekebilir. Yine erişim lisanslarını farklı bir yazıda ele almayı düşündüğüm için burada detaylandırmıyorum ancak şu altın kuralı aklınızdan çıkartmayın: Windows Server ‘dan hizmet alan bir kullanıcı veya aygıt kimlik doğrulayarak kaynaklara erişiyorsa, o kullanıcı veya aygıt için 1 adet Windows Server CAL gerekir. Bazı senaryolarda ise Windows Server CAL ‘a ek olarak bir de ilgili servis için özel bir CAL ihtiyacı oluşur. (RDS gibi, RMS gibi…)

 

Önemli bir değişiklik olmazsa, kararlı sürümü son çeyrekte gelecek olan Windows Server 2012 R2 ‘de de aynı lisanslama koşullarının geçerli olacağının altını çizelim.