FreeNAS Kurulum ve Konfigürasyonu

FreeNAS sistemi NAS yapıları için geliştirilmiş unix türevi bir işletim sistemidir. Kurulum sonrasında Web arayüzü üzerinden yönetilebilen bir NAS platformu olarak karşımıza çıkmaktadır. Kobilerden, enterprise organizasyonlara kadar birçok sistemde kullanılabilir.

 

FreeNAS işletim sistemi, klasörler, kullanıcılar, paylaşımlar ve paylaşım izinleri oluşturabileceğimiz, disk ve klasörler üzerinde kota koyma gibi işlemleri gerçekleştirebileceğimiz, diskleri RAID olarak konfigüre edebileceğimiz bir üründür. Bunların yanı sıra kullandığı disk alanı, performası Free NAS ürününün artı hanesinde yer alıyor.

 

FreeNAS’ın kısa bir tanıtımını yaptıktan sonra sistemin altyapısından da kısaca bahsedelim.

 

File Sharing

 

FreeNAS çok kullanılan network protokollerini desteklemektedir. NFS (Unix file shares), AFP (Apple File Shares), SMB /CIFS, FTP, SSH,ve TFTP, gibi protokolleri kullanmasından dolayı, ortamınızda bulunan farklı mimarilerdeki işletim sistemlerinin (mac, windows, gnu/linux vb…) FreeNAS üzerine erişiminde hiçbir sıkıntı yaşanmayacaktır.

 

Bunun dışında Active Directory ve LDAP desteği, Raid desteği, UFS – ZFS dosya sistemleri de öne çıkan diğer özellikleri olarak değerlendirilebilir.

 

Command Line Interface

 

Open Source bir sistem olan FreeNAS, FreeBSD 8.x tabanında çalışmaktadır. Komut satırı kullanmaktan zevk alan sistemciler, ssh ile FreeNAS’a üzerindeki aygıtları rahatlıkla yönetip, yapılandırabilirler.

 

Snapshots

 

Snapshot özelliği sayesinde veri koruması ve yedeklemesi sağlar. Sistemi üzerinde düzenli olarak oluşturulan snapshotlar ile veri kaybı durumunda, hızla eski verilerin kurtarılmasını sağlar.

 

Zettabyte File System

 

ZFS dosya sistemi Solaris tarafından open source olarak geliştirilmiştir. FreeNAS 8.x versiyonları ZFS version 15’i kullanmaktadır. ZFS dosya sistemi ile veri bütünlüğünü koruyabilir, snapshotları klonlayabilir, bozulan alanları onarabiliriz. Ayrıca ZFS dosya sistemi RAID-Z yapısına da destek vermektedir. ZFS dosya sistemini kullanıyorsanız 6 GB ve üstü RAM kullanmanız performans açısından olumlu sonuç verecektir.

 

10GigE Drivers

 

FreeNAS’a bağlı 10GigE network adaptörümüz olduğunda, bu donanımı kullanarak çok hızlı bir şekilde dosya transferi gerçekleştirebiliriz.

 

Web Graphical User Interface (WebGUI)

 

Kurulumdan sonra FreeNAS 8 üzerinde yer alan tüm servisler web arayüzünden yönetilebilmektedir.

 

FreeNAS ürününden bu kadar bahsettikten sonra kuruluma başlayalım. FreeNAS’ı http://sourceforge.net/projects/freenas/files/FreeNAS-8.0.4/FreeNAS-8.0.4-RELEASE-p3-x86.iso/download adresinden indirebilirsiniz.

 

Bu makalede FreeNAS’ı inceleyip artıları, eksilerini ve yapılandırmaları ile ilgili birçok seçeneği inceleyeceğiz. FreeNAS cd’sini takıp serverımızı başlattıktan sonra kernel’in yüklenip donanım taramasının yapıldığını görüyoruz.

 

 

 

 

Install/Upgarede to hard drive/flash device, etc. Seçeneğini ile kurulumumuzu gerçekleştireceğiz.

 

 

 

 

Server üzerinde bulunan disklerden hangisine FreeNAS kurulumunu gerçekleştirilmek istiyorsak o diski seçerek devam ediyoruz.

 

 

 

 

Seçtiğimiz diskteki tüm bilgilerin silineceğini, kurulum yapacağımız disk üzerinde data paylaşımı yapamayacağımızı, bunlara rağmen devam etmek isteyip istemediğimizi soran bu ekranda herşeye rağmen devam etmek istediğimizi belirtiyoruz. J

 

 

 

 

Ve kurulum tamamlandı. Gördüğünüz gibi oldukça basit ve hızlı bir kurulum oldu. Şimdi sistemimizi yeniden başlatıyoruz. Tabii bu arada FreeNAS cd’sini çıkartmayı unutmuyoruz.

 

 

 

 

Ve yeniden başlatma işlemi tamamlandıktan sonra FreeNAS kullanıma hazır olarak karşımızda. Şu anda sistem otomatik olarak dhcp’den ip almış görünüyor ve bize web arayüzünden freenas’a erişmek için kullanacağımız ip bilgisini veriyor. Default olarak kullanıcı adı : admin ve Parola : freenas

 

 

 

 

Kurulum tamamlandıktan sonra FreeNAS’ın dhcp üzerinden otomatik ip aldığını söylemiştik. Şimdi FreeNAS’a Web GUI üzerinden erişim için static ip ataması yapalım.

 

Console Setup kısmının altında yer alan seçeneklerden Configure Network Intefaces ile ip adresini ayarlayacağız.

 

Enter an option from 1-9: kısmında 1 yazıp entera basıyoruz.

 

Ardından Select an interface (q to quit) kısmında ip adresini düzenlemek istediğimiz network adaptörü seçiyoruz.

 

Network adaptörü üzerinde bulunan konfigürasyon bilgilerinin silinmesini isteyip istemediğimizi belirledikten sonra, bu interface için ip yapılandırmasının dhcp aracılığıyla gerçekleştirmek istiyoruz yoksa manuel olarak mı (biz manuel olarak yapacağımız için DHCP seçeneğine : n cevabını veriyoruz)bunu belirledikten sonra network adaptörümüze bir ip veriyor ve ipv6 için yapılandırma istemediğimizi belirtip işlemi tamamlıyoruz.

 

 

 

 

Sıra geldi FreeNAS’a Web arayüzünden bağlanıp default kullanıcı adı ve şifreyi değiştirip, hostname , domain adı, dns ayarlarını yapmaya.

 

Biraz önce network adaptörüme verdiğimiz 192.168.1.10 ip’si ile FreeNAS web arayüzüne bağlanıyoruz. Default kullanıcı adı ve parola ile giriş yapıyoruz.

 

 

 

 

Karşımıza gelen ilk ekranda Hostname, FreeNAS Versiyonu, Platform, System Time, OS Version gibi bilgileri görüyoruz.

 

Account => Users => View All Users bölümünden Change Admin User kısmından default kullanıcı adını, Change Password kısmından ise default parolayı değiştiriyoruz.

 

 

 

 

 

 

Network => Global Configuration kısmından ise hostname, domain, gateway ve nameserver bilgilerini giriyoruz.

 

 

 

 

Şimdi de FreeNAS’ı active directory yapımıza dahil edelim.

 

 

 

 

Bunun için Services kısmına tıklıyoruz ve Active Directory seçeneğinin yanında bulunan anahtar simgesini tıklayıp gerekli bilgileri ilgili alanlara giriyoruz.

 

 

 

 

 

 

FreeNAS’ı domaine dahil ettikten sonra FreeNAS konsolu üzerinde shell aracılığıyla başarılı olup olmadığımızı test edelim.

 

FreeNAS sistemi üzerinde Wbinfo –u komutu ile AD yapımda yer alan kullanıcıların listesini görüntülüyorum.

 

 

 

 

Wb-info komutu ile daha detaylı sorgulamalar yapmak için wb-info –help komutunu kullanabilirsiniz.

 

FreeNAS Raid Konfigürasyonu

 

FreeNAS üzerinde default kullanıcı adı ve şifreyi değiştirip, hostname, domain adı, dns ayarlarını yaptıktan sonra Raid konfigürasyonu ile devam edelim. Storage bölümünden Create Volume seçeneğine tıklıyoruz.

 

Volume name kısmında oluşturacağımız Volume için bir ad belirledikten sonra kullanacağımız diskleri seçiyoruz. Benim şu anda 5 tane diskim olduğu ve RAID-Z2 yapılandırması gerçekleştirmeyi düşündüğüm için disklerin hepsini seçiyorum.

 

 

 

 

Disk seçimini yaptıktan sonra RAID seçeneklerini görüyoruz. Mirror ve Stripe’ı zaten biliyorsunuz. Burada gelen RAID-Z seçeneğini açıklayayım.

 

RAID-Z : RAID5’e karşılık geliyor diyebiliriz.

 

RAID-Z2 : RAID6 ‘ya karşılık geliyor. Biz de bu makalede RIAD-Z2 yapılandırmasını gerçekleştireceğiz.

 

Bir not olarak şunu da belirtmek istiyorum. Filesystem type olarak UFS seçerseniz RAID türü olarak RAID3’ü görürsünüz.

 

 

 

 

RAID3: Triple-parity ZFS çözümüdür.

 

 

 

 

Filesystem type olarak ZFS’i ve RAID türü olarak RAID-Z’yi seçip Add Volume butonu ile RAID-Z2 olarak yapılandırılmış Volume’ü oluşturuyoruz.

 

İşlem tamamlandıktan sonra Active Volumes altında yapılandırmamızı görebiliriz. UFS ve ZFS dosya sistemleri için önerilen RAM ve boş disk alanı bilgileri;

 

 

UFS Dosya Sistemi için	ZFS Dosya Sistemi için
2GB Boş Disk Alanı 4GB RAM	4GB Boş Disk Alanı 6GB+ RAM

 

 

 

 

 

RAID-Z2 olarak yapılandırılmış Volume üzerinde yapmamız gereken tek şey disk üzerinde kullanıcılara, okuma, yazma gibi izinleri vermek olacaktır. Bunu makalenin ilerleyen kısımlarında gerçekleştireceğiz.

 

Şimdi ise gelelim FreeNAS üzerinde paylaşım klasörü oluşturmaya. Paylaşım klasörü oluşturmadan önce CIFS servisini aktifleştirmemiz gerekiyor.

 

CIFS servisini yapılandırıp servisi aktif hale getirmek için Services kısmından CIFS Settings seçeneğini tıklıyoruz ve CIFS Settings ekranında aşağıdaki ayarları yapıyoruz.

 

Authentication Model : Kullanıcılarımızın FreeNAS’a bağlanacakları authentication metodunu seçiyoruz. Bu bölümde Anonymous seçeneğini kullanırsak network üzerindeki her kullanıcı hesabının kullanıcı adı ya da parola gerekmeden bu servisten faydalanmasını sağlamış oluruz.

 

NetBIOS name : FreeNAS’ın network üzerindeki adı.

 

Workgroup : Network’teki çalışma grubu

 

Description : FreeNAS için network üzerinde görünecek olan açıklama bilgisi

 

Allow guest access : Network üzerindeki tüm kullanıcıların parola olmadan FreeNAS üzerine bağlantı yapabilmelerini sağlar.

 

 

 

 

 

 

Bu işlemlerin ardından sistemi yeniden başlatıyoruz.

 

Ve şimdi de paylaşım klasörümüzü oluşturalım. Sharing menüsü altında yer alan Windows Shares bölümünden Add Windows Share seçeneğini tıklıyoruz.

 

 

 

 

Name bölümünde paylaşım klasörümüzün network üzerinde görüntülenecek ismini belirliyoruz.

 

Comment kısmında ise oluşturacağımız paylaşım için bir açıklama giriyoruz.

 

Path kısmında ise daha önce oluşturduğumuz Volume ismini seçiyoruz.

 

Oluşturduğumuz paylaşım klasörüne network üzerinden erişmeye çalıştığımızda herhangi bir sorunla karşılaşmazsak işlem başarıyla tamamlanmış demektir.

 

 

 

 

Departmanlar ismiyle oluşturduğumuz paylaşıma başarılı bir şekilde erişim sağladıktan sonra paylaşım klasörü üzerinde herhangi bir değişiklik yapmak için yetkimiz olmadığını görüyoruz.

 

 

 

 

Şimdi de paylaşımımız için izinleri düzenleyelim.

 

 

 

 

Storage bölümü altında yer alan Volumes kısmından, biraz önce oluşturduğumuz diskin üzerinde Change Permissions’ı tıklıyoruz. Change Permissions ekranında izinleri yukarıdaki gibi düzenleyerek, departmanlar klasörü üzerinde izinleri düzenleyebilmek için gerekli yetkiyi kendimize veriyoruz J Tabii güvenlik açısından herkesin erişimine full yetki vermek doğru olmayacaktır. Bu sadece nasıl yapılır makalesi olduğu için örneklendirme amacıyla biz böyle bir düzenleme gerçekleştirdik.

 

Yaptığım testler ve uzun süredir kişisel olarak kullanımım sonucunda, FreeNAS için son derece stabil ve sorunsuz çalışan bir sistem diyebilirim. Sistemde kilitlenmeler, yavaşlamalar gibi durumlarla karşılaşmadım. Sıkıntı olarak nitelendirilebilecek tek durum sistemin update mekanizmasının olmayışı. Yani yeni bir sürüm çıktığında sistemi upgrade edemiyorsunuz, temiz kurulum şart. Geliştirme çalışmaları devam eden bir ürün olduğu için ilerleyen zamanlarda bu sıkıntının da ortadan kalkacağını düşünüyorum.

 

Ayrıca diğer NAS çözümlerine karşı da oldukça ucuz bir çözüm olduğunu da rahatlıkla söyleyebiliriz.

 

Bütün bu işlemlerin sonunda en çok karşılaştığım iki soru ve cevabıyla bu makaleyi tamamlamak istiyorum.

 

Soru : Elimizde açılmayan yani çökmüş freenas yüklü bir disk var ve içerisindeki veriler bizim için çok önemli bu verileri nasıl kurtarabilirim ? Windows ve Linux ile diske erişemiyoruz.

 

Cevap : Diske erişmek için temiz bir freenas kurulumu yapın ve kurduğunuz freenas üzerinde storage bölümünden autoimport seçeneğini kullanarak bilgileri kurtarmak istediğiniz diski import edin. Eğer diski import edebilir fakat içine erişemezseniz kurmuş olduğunuz freenas üzerinde ssh’i aktifleştirin ve winscp ile ssh üzerinden freenas’a bağlanın, mnt klasörünün altında disk içerisinde yer alan dosyaları görüntüleyebilir ve böylece kurtarabilirsiniz.

 

Soru : Freenas’ta,x kullanıcısı x dosyalarına, y kullanıcısı y dosyalarına ulaşsın şeklinde düzenlemeyi nasıl yapabiliriz, çok yöntem denedik ama olmadı.

 

Cevap : CIFS’i aktifleştirirken Authentication method olarak anonymous değil local users seçeceksiniz. Ardından yapmanız gereken kullanıcıları freenas üzerinde tanımlayıp, makalenin son bölümünde root için verdiğim izni kendi kullanıcılarınız için ilgili bölümde tanımlamak olacaktır.

 

Umarım yararlı olmuştur.