Bu makalemizde NAS çözümlerinin en popüler ve ücretsiz olanlarından FreeNAS’ın yeni versiyonu olan V-11.3-U1 üzerinde yapılandırmaları yapıyor olacağız. Malum karantina günlerinde herkes evinde ve kendi HOME-NAS sistemini kurmak isteyenler olabilir diyerek bu yazı dizisini kaleme aldım. FreeNas uzun yıllardır hayatımızda ve sürekli olarak güncellenmektedir son verisyonun da ise harika bir arayüz ile karşımıza çıkmakta şahsen ben çok beğendim. FreeNas’ın kullandığı dosya sistemi ZFS ; Sun Microsystems firması tarafından geliştirilmektedir. ZFS’yi diğer dosya sistemlerinden ayıran en büyük fark, tamamen veri bütünlüğünün korunmasını göz önünde tutularak geliştirilmiş olması ve bu amaçla volüm yönetimi, snapshot, copy-on-write, sürekli data bütünlüğü kontrolü, Raid-Z gibi pek çok mekanizmayı içermesidir.
Storage sistemleri yüksek maliyetler nedeni ile son kullanıcının kolay ulaşabildiği sistemler değildir bu nedenle bende verilerimi evde ağ ortamında güvenle saklamak için FreeNas sistemini tercih ettim. Sizde eski bir bilgisayara içerisine ihtiyacınıza göre harddisk koyarak kendi HOME-NAS sisteminizi oluşturabilirsiniz. FreeNas işletim sistemi 64-bit mimarilerinde ve min. 8 GB ram ile çalışmaktadır.
Fiziksel cihazımı henüz hazırlayamadığım için kurulumu Sanal Makina üzerinden anlatacağım. FreeNas kurulumunu anlatmayacağım basit bir kurulumu var ve forum üzerinde daha önce defalarca anlatılmış makaleler mevcut ben bu makalemde konfigure işlemlerinden bahsedeceğim.
Sözü fazla uzatmadan konfigurasyon aşamalarına geçiyorum.
FreeNAS kurulu olan sanal makine üzerinde bir adet 8 GB’lık sanal disk mevcut bu disk üzerinde FreeNAS işletim sistemi yüklü ve henüz disklerim takılı değil. FreeNas işletim sistemi için gerçek ortamda düşük kapasiteli bir SSD tercih edebilirsiniz. (32 veya 64 GB gibi)
FreeNas makinamı çalıştırdım ve ekranda kurulum sonrası konfigure edilmiş olan ip adresini verdi. Şimdi aynı ağda bulunan başka bir cihaz üzerinden bu ip ile FreeNas GUI arayüzüne erişebilirim.
Kurulum sırasında belirlediğim root şifresini girerek arayüze ulaşıyorum.
Dashboard ekranı karşınızda bu ekrandan güncel sürüm ve cihazın kurulu olduğu makinanın donanım bilgilerini, CPU kullanımı ve Interface’lerden UP durumda olanları görmek mümkün. Sol tarafta tüm konfigürasyonları yapacağımız menüler mevcut. Arayüze sorunsuz ulaştığımıza göre şimdi sanal makinamıza geri dönelim ve sisteme 4 adet disk ekleyelim.
Sanal Makinama sata portundan 10GB kapasiteli 4 adet sanal disk ekledim. Şimdi makinamızı yeniden başlatıp arayüze tekrar erişelim.
Sol taraftaki Storage sekmesinin altındaki Disk sekmesine tıkladığımızda sisteme eklediğimiz disklerin geldiğini görebiliriz. ada0 işletim sistemimizin kurulu olduğu disk diğerleri ise depolama olarak kullanacağımız disklerimiz. Yan tarafında ise disklerimizin seri numaralarını görmek mümkün.
Disklerimizin sorunsuzca sisteme eklendiğini gördüğümüze göre makinamızın genel ayarlarını yaparak devam edebiliriz. System sekmesinin altında bulunan General sekmesine tıklıyoruz ve karşımıza genel ayarlar menüsü geliyor. Bu menüden NAS cihazımıza eriştiğimiz ip adresimizi düzenleyebiliriz, dil ayarlarını değiştirebiliriz, saat dilimi ve klavye dilini ayarlayabiliriz. Dil seçeneklerinde Türkçe olmasına rağmen çalışmıyor (sanal makina üzerinde olduğu için olabilir) bunu belirtmek isterim. Ben ayarlarımı yukardaki gibi yaparak devam ediyorum.
Ardından Storage sekmesinin altındaki Pool seçeneğine tıklıyoruz. Sistem üzerinde tanımlı herhangi bir Pool bulunmuyor sağ taraftan ADD diyerek sisteme bir Pool tanımlıyoruz. Pool’u cihaza bağlı olan disklerin bir araya gelerek oluşturduğu mantıksal yapı olarak tanımlayabiliriz.
Create New Pool diyerek devam ediyoruz.
Ben oluşturacağım Pool’a DEPO adını veriyorum. Sisteme bağlı olan eklediğim disklerin tamamını seçiyorum ve sağ tarafa taşıyorum. (Burada farklı kapasitede olan disklerinizi bir arada tutarak farklı farklı Pool’lar da oluşturabilmek mümkün.)
Şimdi sıra geldi kullanacağım RAID sistemini belirlemeye. FreeNas size sistemde bağlı olan disk sayısına uygun olan RAID seçeneklerini sunuyor. Tabi sizin bunu önceden planlamış olmanız gerekli. Ben burada kısaca RAID sisteminden hatırlatma yapacağım.
RAID 0: Performansını geliştirmek için kullanılır. ‘’Disk bölüştürme’’ olarak da bilinir. RAID 0 kullanımında veri birçok diskin üzerine yazılır. Birden fazla sürücü veriyi okur, işler ve disk girdi / çıktısını geliştirir. En azından iki diske ihtiyaç duyar. Olumsuz tarafı ise hata toleransının olmamasıdır. Eğer disklerden biri bile bozulursa bütün sıralama bozulur. Yüksek ihtimalle veri kaybı olur veya verilerde bozulma artar.
RAID 1: (Mirror Aynalama) Yüksek veri bütünlüğü sağlar ancak düşük kapasite ve yavaş yazma sağlar tüm verilerimiz sistemdeki tüm disklere yazılır. RAID 1 ile veri sorunsuz bir şekilde ve devamlı olarak bir diskten diğerine kopyalanır ve böylece replika ya da ikiz yapı sağlanmış olur. Eğer bir tane disk bozulursa diğeri çalışmaya devam edebilir. Bu hata toleransını kullanmanın en kolay yoludur ve aynı zamanda düşük maliyetlidir. RAID 1’in olumsuz yönü ise performansta düşüşe sebep olmasıdır. RAID 1 yazılım veya donanım aracılığıyla kullanılabilir. RAID 1 donanım uygulaması için en azından iki disk gereklidir. Hatırlanması gereken bir başka nokta da RAID 1’in disk kapasitesini ikiye böldüğüdür. Eğer iki 1 TB’lık sürücüye sahip bir sunucu RAID 1 ile konfigüre edilmişse, toplam depolama kapasitesi 1 TB olacaktır, 2 TB değil.
RAID 5: NAS cihazları için en yaygın olan RAID yapılandırmasıdır. Bu RAID seviyesi RAID 1’den yani ikizlemeden daha iyi bir performans sağlar. RAID 5 ile veri, üç veya daha fazla diske bölüştürülür. Eğer bir disk hata verirse veya arıza vermeye başlarsa, dağıtılmış veri ve eşlik bloğundan otomatik ve sorunsuz bir şekilde tekrar veri yaratılır. Temel olarak, bozulan sürücüyü değiştirene kadar sisteminiz bir diskle bile olsa çalışmaya devam eder.
RAID 6: NAS cihazlarında oldukça yaygın olarak kullanılır. RAID 5 ile neredeyse aynıdır ama RAID 6 daha dayanıklı bir çözümdür. Çünkü RAID 5’e göre birden çok eşlik bloğu kullanır. İki diskiniz dursa da sisteminiz hala çalışmaya devam eder.
| FreeNAS ZFS Dosya Sistemi | Raid Karşılığı |
| STRIPE | RAID-0 |
| MIRROR | RAID-1 |
| RAID-Z | RAID-5 |
| RAID-Z2 | RAID-6 |
Ben tercihimi Raid-z2 olarak yapıyorum ve CREATE diyerek DEPO adını verdiğim Pool’u oluşturuyorum.
Sıra geldi oluşturduğum bu Pool’a bir dataset eklemeye.
Oluşturduğum Pool’un sağ tarafından Add Dataset diyerek devam ediyorum.
Dataset’ime HOME adını veriyorum ve açıklamasına “Ev Paylasim” yazıyorum.
Oluşturduğum Dataset’im Pool alanında ve DEPO Pool’umun hemen altında görünüyor. Şimdi sıra geldi oluşturduğumuz Dataset’i paylaşıma açmaya.
Share Sekmesinin altından Windows Shares (SMB) sekmesine tıklıyoruz ve sağ taraftan ADD diyerek devam ediyoruz. (FreeNas üzerinde diğer iletim sistemlerine de paylaşım yapmak mümkün solda menüde seçenekler mevcut)
Yukarıdan Pool’umuzda bulunan ve daha önce oluşturduğumuz HOME datasetimizi seçiyoruz ve paylaşımımıza isim ve açıklama vererek devam ediyoruz. (Ben paylaşım adı olarak yine HOME kullandım ve açıklamaya “Ev Paylasim Klasörü” yazdım.)
Paylaşımı kaydetmeden önce “Configure ACL” uyarısı veriyor yani bu paylaşım klasörünün erişim izinlerini tanımlamak ister misiniz diye soruyor şimdi yapmayacağımız için CANCEL diyoruz ve SAVE diyerek paylaşım klasörümüzü oluşturup devam ediyoruz.
Artık klasörümüz paylaşımda şimdi sıra geldi bu klasöre erişecek grup ve kişileri tanımlamaya.
Account sekmesinin altından Groups sekmesine tıklıyoruz ve sağ taraftan ADD diyerek yeni bir grup oluşturuyoruz.
Grup adını “Aile” olarak yazıyorum ve SAVE diyerek kaydediyorum.
“Aile” adını verdiğim grubum gruplar sekmesinde görünmekte.
Sol taraftan Group sekmesinin altındaki User sekmesine tıklıyorum ve sağ taraftan ADD diyerek yeni bir kullanıcı oluşturmak için devam ediyorum.
Kullanıcımın adını ve şifresini belirleyerek sayfanın aşağısında bulunan kısma devam ediyorum.
Kullanıcımın yetkilerini sadece bağlı olduğu grup ile bağdaştırıyorum ve diğerini kaldırıyorum. Shell bağlantı seçeneğini de no-login olarak seçiyorum ve SAVE diyerek kullanıcımı ekliyorum.
Şimdi sıra geldi oluşturduğum gruba kullanıcımı dahil etmeye.
Gruplardan oluşturduğum Aile grubunun sağ tarafındaki üç noktaya tıklıyorum ve Members diyerek devam ediyorum.
Oluşturduğum “suleyman” isimli kullanıcımı işaretliyor ve sağ tarafa gönderiyorum.
SAVE diyerek kullanıcımı Aile grubuna kaydediyorum.
Artık paylaştığım klasörümün erişim yetkilerini ayarlayabilirim. Bunun için Share sekmesinin altından Windows Shares sekmesine tıklıyorum ve oluşturduğum Home isimli paylaşımın sağ tarafındaki Edit ACL ‘ye tıklayarak davam ediyorum.
Group kısmında oluşturduğum Aile grubunu seçiyorum. Default ACL Options kısmında RESTRICTED diyerek sayfanın aşağısındaki ayarlara devam ediyorum. (Not: Default ACL Options kısmında OPEN seçeneği de mevcut eğer OPEN olarak seçersek paylaşıma koyduğumuz klasörümüze Aile grubuna dahil olan tüm kullanıcılar erişebilir ortak klasör gibi düşünebiliriz)
Advanced kısmından Apply Permission diyoruz ve CONTINUE ve SAVE diyerek paylaşımdaki klasörümüzün ACL ayarlarını tamamlıyoruz.
Artık NAS cihazımızdaki paylaşıma açtığımız klasörümüze ağ üzerinden erişebiliriz.
NAS cihazımınız ip adresini yazıyoruz.
Gelen şifre ekranında oluşturduğum ve Aile Grubuna dahil ettiğim kullanıcı adı ve şifresini girerek devam ediyoruz.
Paylaşıma açtığımız HOME klasörümüz karşımızda. Deneme amacı ile içerisine girip yeni bir klasör oluşturuyorum.
Sorunsuz çalışıyor.
Bu makalemizde FreeNas yazılımının yeni sürümünü HOME-NAS sistemi olarak yapılandırdık. Yakın zamanda toplayacağım bir mini-itx sistem ile kendi HOME-NAS sistemimi hayata geçireceğim. Sizde eski bir bilgisayarınızı kullanarak ya da çok fazla paralar harcamadan mini-itx bir sistem toplayarak kendi HOME-NAS sisteminizi kurabilirsiniz ve verilerinizi güvenle saklayabilirsiniz.
Başka bir makalede görüşmek üzere hoşçakalın…