Açık Kaynak İşletim Sistemi Nedir?

İşletim Sistemi Nedir ?

İşletim sistemi, temel olarak donanım kaynaklarının kullanılmasını ve yönetilmesini sağlayan, uygulamalar için servis ve hizmet sunan yazılımlardır.

Açık Kaynak Kodlu İşletim Sistemi Nedir ?

Açık kaynak kodlu yazılımlar kullanılarak oluşturulmuş işletim sistemlerine açık kaynak kodlu işletim sistemi nedir. Açık kaynak kodlu işletim sistemleri GPL lisansı ile lisanslanır. Detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Kapalı Kaynak Kodlu İşletim Sistemi Nedir ?

Açık kaynak kodlu işletim sistemlerinin aksine, bu işletim sistemlerinin kaynak kodu kapalıdır ve işletim sistemini üreticisi paylaşmadıkça kaynak koda erişim imkanı olmaz. Genellikle bir lisans ücreti karşılığı verilir. Örnek Microsoft, Apple.

Özgür İşletim Sistemi Nedir ?

Bir işletim sistemi veya yazılımın özgür olabilmesi için aşağıdaki kriterleri tam olarak karşılaması gerekiyor.

0. Programın çalıştırılabilmesi

1. Programın değiştirilebilmesi ( Her kullanıcının program üzerinde ayrı ayrı kontrol sahibi olması)

2. Kopyasının istenildiği zaman dağıtılabilmesi

3. Kendi modifiye ettiğimiz programı istediğimiz gibi dağıtabilme, değiştirebilme özgürlüğü. Kullanıcılar kendi istek ve taleplerine göre programı paylaşabilirler.

Özgür yazılım hareketini başlatan  Richard Stallman, açık kaynak kod ile Özgür yazılım arasındaki farkı şöyle açıklıyor.

“Her iki kavramda hemen hemen aynı kategoride yer alan yazılımları tasvir ediyor olsa da, esasen farklı değerleri temsil ediyorlar. Açık kaynak (open source) bir geliştirme metodolojisi iken, özgür yazılım (free software) ise sosyal bir harekettir.”

Özgür işletim sistemini bu bilgiler ışığında tarif ederek, yukarıdaki dört maddenin tamamını kapsayan ve tüm bileşenlerini tamamen kaynak kodu açık yazılımlar ile oluşturulmuş bir işletim sistemi.

Bu iki kavramı açıklamak için şöyle bir örnek verebiliriz.

Ubuntu açık kaynak kodlu bir işletim sistemi ilken Trisquel özgür bir işletim sistemidir.

Nedeni ise Ubuntu üzerinde mp3 uzantılı ses dosyalarını dinlemek için kaynak kodu  kapalı kütüphaneleri içermekte ancak Trisquel üzerinde böyle bir kütüphane bulunmamaktadır. Trisquel ile mp3 dinlemek için özgür yazılım şartlarına uygun kütüphaneler kullanmanız gerekmekte.

Pardus

Ülkemizin yerli işletim sistemini dir. Proje 2003 yılında TÜBİTAK ve BİLGEM tarafından başlatılmıştır. Projenin hayata geçmesi 2004 ve ilk sürümün yayınlanması 2005 yılında olmuştur.

Pardus zaman geçtikte geliştirilmiş ve 2013 yılında Debian GNU/Linux tabanlı geliştirilmeye karar verilmiştir. Debian seçilmesindeki en büyük nedenler kararlı (stabil)) olması, tamamen özgür yazılımlardan oluşması gibi nedenler sayılabilir. Pardus’un son sürümü Pardus 19.4-1 XFCE’dir. Detaylı bilgiyi buradan alabilirsiniz. 

Ubuntu

Ubuntu belkide dünyada en çok kullanılan GNU/Linux işletim sistemlerindendir. Yaklaşık 40 milyon kullanıcısı bulunmaktadır. İlk kararlı sürüm 2004 yılında yayınlanmıştır ve Pardus’da olduğu gibi Debian tabanlıdır.

Ubuntu, Canonical Ltd. ve Ubuntu topluluğu tarafından desteklenmekte ve geliştirilmektedir. Ubuntu her 6 ayda yeni bir sürüm yayınlamaktadır. Geniş driver ve uygulama desteği, kullanım kolaylığı gibi özellikler kullanıcılar tarafından tercih edilmesinin başlıca nedenleridir.

Ubuntunun son sürümü Ubuntu 20.10 “Groovy Gorilla”’dır. Detaylı bilgiyi buradan alabilirsiniz. 

Centos

Centos, Red Hat tarafından geliştirilmektedir.  Red Hat Enterprise Linux kaynak kodları üzerine geliştirmiş olan Centos , Red Hat son aldığı karar ile Centos kullanıcılarını üzdü. Red Hat, artık Centos’un stabil bir sürümünü geliştirmeyeceğini açıkladı.

CentOS Linux ve CentOS Stream olarak iki sürümü vardır.

CentOS Linux – Kararlı paketlerden oluşmaktadır.

CentOS Stream – Daha çok test aşamasındaki paketlerden oluşmaktadır.

Detaylı bilgiyi buradan alabilirsiniz

FreeBSD

FreeBSD en özel işletim sistemlerinden biridir. FreeBSD’i bu kadar özel yapan şey stabilitedir. FreeBSD, Unix türevidir ve BSD temel alınmıştır. Geliştirilmeye devam etmektedir. Son kararlı sürüm FreeBSD 12.2’dir. Detaylı bilgiyi buradan alabilirsiniz

Debian 

Debian, bir çok dağıtımın temelini oluşturmaktadır. Bunlardan bazı şöyledir  Elive, Knoppix, Linux Mint, Mepis, Pardus, Parsix, Ubuntu ve Xandros. 

Debian, özgür işletim sistemi tarihinde önemli bir mihenk taşıdır. Kendine özgü paket yöneticisi “DPKG” ve kendine ait olan “.DEB” paketleri vardır. Son kararlı sürüm 10.7’dir.

Detaylı bilgiyi buradan alabilirsiniz.

Red Hat

Red Hat tarafından geliştirmekte hem de Fedora geliştiricileri tarafından desteklenmektedir. Red Hat,  Red Hat Enterprise için test ortamı görevi görmektedir. Red Hat, kararlı yapısı ve güvenli nitelendirilmektedir. Bir çok sunucu alt yapısında tercih edilmektedir. RPM paket yapısı linux dünyasına yaptığı önemli katkılardan birisidir. Bir çok linux dağıtımı RPM paket yöneticisini kullanmaktadırlar.

Kali Linux

Kali Linux yine Debian tabanlı bir işletim sistemini dir. Özellikle siber güvenlik uzmanlarının tercih ettiği bir işletim sistemini dir. Bunun sebebi üzerinde bir çok siber güvenlik aracını barındırması dır.

Arch Linux

İleri düzey linux bilgisi olan kullanıcıların tercih ettiği bir dağıtımdır. İlk sürüm 2002 yılında yayınlanmıştır. 

BlackArch

Güvenlik uzmanları tarafından tercih edilen başka bir linux dağıtımıdır. Arch Linux tabanlıdır içerisinde onlarda siber güvenlik aracı bulunmaktadır.

Zentyal

Zentyal, Ubuntu tabanlı bir GNU/Linux dağıtımıdır. İçerisinde başta LDAP ve Mail hizmeti olmak üzere birçok hizmeti içerisinde barındırmaktadır.

Açık kaynak kodlu işletim sistemleri Nelerdir ?

• OpenBSD
• Linux
• BlackArch
• FreeBSD
• NetBSD
• Kali Linux
• Zentyal
• Dragonfly BSD
• Qubes OS
• Haiku
• Redox
• Arch Linux
• ReactOS
• AROS
• Supported hardware: Aros/Platforms/x86 Complete System HCL
• FreeDOS
• BASIC-DOS
• Tock
• Subgraph OS
• osv.io
• Barrelfish
• ToaruOS
• Mezzano
• House
• Minoca OS
• SOS
• PowerNex
• Interim OS
• KolibriOS
• MINIX
• RISC OS
• HelenOS
• GeckOS/A65 V2.0
• Serenity
• GNU Hurd
• Plan 9
• Harvey
• illumos
• AquilaOS
• Sculpt
• Biscuit
• Xv6

Açık Kaynak Kodlu Mobil İşletim Sistemleri

• Android
• Tizen
• Sailfish OS
• Ubuntu
• Touch
• Plasma Mobile
• PureOS
• PostmarketOS
• KaiOS

Özgür İşletim Sistemleri

• Dragora
• Dyne:bolic
• gNewSense
• Guix System
• Hyperbola
• Parabola 
• PureOS
• Trisquel
• Ututo S
• ibreCM
• ProteanOS
• BLAG Linu
• Musix

Açık Kaynak Kodlu İşletim Sistemlerinin Avantajları Nelerdir ?

• Lisans ücreti ödemenize gerek yoktur. Bu onun bedava olduğu anlamına gelmez. Eğer kurulum ve kurulum sonrası desteğe ve ek özelliklere ihtiyacınız varsa işletim sistemini sağlayan topluluk veya üretici tarafından ücret talep edilebilir.
  
• Güvelidir. Kaynak kodu kapalı işletim sistemlerini geliştiren ekipler on,yüz,bin kişi gibi şirket personelleri ile sınırlı olmasına karşın açık kaynak kodlu işletim sistemi on binlerce kişi ve topluluk tarafından geliştirilip hataları giderildiği için ortaya çıkan zafiyet kısa sürede kapatılabilir.
  
• Hızlıdır. Açık kaynak kodlu işletim sistemlerinde kullanılan Kernel, kullanıcı tarafından bile modifiye edilip yeniden derlenebildiği için özelleştirilebilir ve ihtiyaca göre gereksiz driver ve özellikler çıkarılarak işletim sisteminin hızlanması sağlanabilir.
  
• Sağlamdır. İşletim sistemini oluşturan tüm programlar onlarca kişi tarafından kullanılıp test edildiği için çok stabil bir işletim sistemi ortaya çıkar.
  
• Geniş yazılım seçeneğine sahiptir ve onbinlerce kişi ve dev topluluklar tarafından geliştirme yaptığı için çok yaratıcıdır.
  
• Görünürdür. Kaynak kodu açık olduğu için sistem üzerinde tam hakimiyet sahibi olursunuz ve birilerinin sistemi izlemek için içerisinde gömdüğü casus ve zararlı yazılımlara maruz kalmadan sisteminizi kullanmaya devam edersiniz.
  
• Maliyet Özgürlüğü, lisanslı ürünlerde firmaların ve satışçıların çeşitli nedenlerden dolayı sizi ve kurumunuzu köşeye sıkıştırma adeta hareket edemez hale getirmesi gibi durumlarda güçlü bir silah olarak yardımınıza yetişir.
  

Dezavantajları

• Yeterli bilgi ve tecrübeye sahip değilseniz veya teknik destek alamıyorsanız bu sizin için bir sorun olabilir.