Bir Garip IT Olaylar Serisi: Posta İdaresi’nde Alınan Yazılım Kararı ve Horizon Skandalı

Horizon skandalı, Birleşik Krallık’ta Posta İdaresi’nin otomasyon projesi olan Horizon’un uygulanması sırasında yaşanan bir dizi sorunu ve haksız uygulamayı beraberinde getirmiştir. Horizon, Posta İdaresi’nin binlerce şubesinde kullanılan bir elektronik point-of-sale (Epos) sistemiydi ve temel olarak işlemlerin kaydedilmesi, hesaplanması ve raporlanmasını sağlıyordu.

Skandal, 1999’da Horizon sisteminin devreye alınmasından sonra başladı ve birçok posta müdürünün sistemdeki hatalı işleyiş nedeniyle haksız yere suçlanmasıyla doruğa ulaştı. posta müdürleri, bilgisayar tarafından üretilen hatalı kayıtlar nedeniyle mali açıdan zor duruma düştüler ve hatta bazıları hapis cezaları aldılar veya işlerini kaybettiler.

İlk başta Posta İdaresi, posta müdürlerinin yaşadığı sorunları kabul etmedi ve onları sistemi yanlış kullanmakla suçladı. Ancak, daha sonra yapılan incelemeler ve mahkeme süreçleri, Horizon sistemindeki teknik hataları ve yazılım sorunlarını ortaya çıkardı. Bu hatalar, posta müdürlerinin finansal kayıplarına ve haksız yere suçlamalara yol açtı.

Horizon skandalı, hukuki, siyasi ve toplumsal bir tartışma konusu haline geldi. Birçok posta müdürü ve destekçileri, Posta İdaresi’ne karşı hukuki mücadele başlattı ve maddi ve manevi tazminat talep etti. Skandal, kamuoyunun dikkatini, adalet ve hesap verebilirlik taleplerine yöneltti ve benzer hataların tekrarlanmaması için önlemler alınmasını sağladı.

Gelin bu garip IT olaya biraz yakından bakalım!

Son birkaç haftadır İngiltere’yi etkisi altına alan ve Posta İdaresi’nin dolandırıcılıkla suçlanan posta müdürlerine yönelik iddialar gündemi meşgul ediyor.

Posta İdaresi skandalının hikayesi, 25 yıl önce Fujitsu’ya verilen devasa bir IT projesi olan Horizon ile başlıyor. Bu proje, mali hırsızlığı azaltmayı ve maliyetleri düşürmeyi amaçlayan bir proje idi. Proje, İşçi Partisi tereddütlerine rağmen iptal tehdidiyle karşı karşıya kaldı ancak yine de 1999’da devam etti. Horizon verilerine dayanan posta müdürlerinin yaptığı hatalardan dolayı ilk mahkumiyetler 2000 yılında gerçekti.

2003’ten itibaren uzmanlar zaten hataları fark etmişti. IT uzmanı Jason Coyne, Lancashire’deki Cleveleys Horizon sistemi incelemesi için görevlendirilmişti.

2004’te posta müdürü Alan Bates, Horizon sistemi hakkındaki şüpheleri nedeniyle Computer Weekly gazetecisi Tony Collins’e başvurdu. 2008’de posta müdürlerinin daha fazla dava edilmesi durumlarının ortaya çıkması, Lee Castleton ve Jo Hamilton’un Computer Weekly’de makaleler yayınlamasına itti. İlk olarak gazeteci Rebecca Thomson daha sonra 2010’dan itibaren Karl Flinders, Horizon sistemi ve posta müdürlerinin kovuşturulmalarını araştırmaya başladı.

2000 ve 2015 yılları arasında Horizon yazılımındaki hatalar 900’den fazla posta müdürünün dava edilmesine neden oldu. Birçokları birikimlerini kaybetti ve neredeyse yoksulluk içinde yaşamak zorunda kaldı; bazıları hapse girdi; dört intihar yaşandı. Yanlış muamelelerinden dolayı tazminat almayan 60’tan fazla kişi öldü. Genel olarak, 3,500 şube sahibi operatör yanlışlıkla suçlandı.

Bu dönemde Posta İdaresi, “dolandırıcılık” vakalarının kamuoyuna duyurulmasını önlemek için yasal işlem tehditleri kullandı ve sorunlar yaşayan posta müdürlerinin ilk temas noktası olan çağrı merkezindeki personeline, sorun yaşayan tek kişi olduklarını söylemeleri talimatını verdi.

Posta İdaresi, suçsuz olduklarını iddia eden posta müdürlerine karışı davalar açarak büyük miktarda ücretler ödedi. Örneğin, Posta İdaresi, Bridlington’daki bir posta müdürü olan Lee Castleton’ın açtığı ve £35,000 tutarındaki bir dava için £300,000’den fazla harcadı.

2015: Second Sight adlı bir firma tarafından yürütülen bağımsız bir araştırma, Posta İdaresi tarafından ciddi adaletsizliklere yol açtığına dair kanıtlar sunduktan sonra Posta İdaresi tarafından durduruldu. Bu, eski posta müdürü Alan Bates’in yeni davlar başlatmasına neden oldu. BBC skandalı yayınladı ve kamuoyunun dikkatini çekti.

2019: “Adalet İçin Posta Müdürleri İttifakı”, eski posta müdürü Alan Bates tarafından yönlendirilen Yüksek Mahkeme davayı kazandı. Mahkeme, “Horizon sistemindeki hatalar, posta müdürlerinin şube hesaplarında tutarsızlıklara neden oldu” şekinde sonuca vardı. Posta İdaresi’nin davayı dışarıda bırakma girişimini reddetti. Posta İdaresi, davanın dış mahkeme anlaşması ile £58 milyon karşılığında uzlaşmaya razı oldu, ancak aposta müdürlerinin yasal masrafları £47 milyon tuttu ve onlara sadece yaklaşık £20,000 kaldı. Ceza Davaları İnceleme Komisyonu, bunları iptal etmek için başka davalara bakmak üzere daha fazla kovuşturmayı incelemeye aldı.

2020: Posta İdaresi Horizon IT İncelemesi, 29 Eylül’de başlangıçta kuruldu ve daha sonra 2021’in Haziran’ında Wyn Williams yönetiminde yasal bir incelemeye dönüştürüldü.

2021: Temyiz Mahkemesi, 39 mahkumiyeti iptal etti. Mahkeme, Posta İdaresi’nin suçlu bulunması durumunda ceza adalet sistemini ve halkın ona olan güvenini altüst ettiği nadir bir açıklama yaptı. Bates dışında, 120’den fazla posta müdürü, Posta İdaresi’ne karşı bir iş mahkemesi davası açtı ve “işçi” olarak sınıflandırılmaları ve ücretli tatil, emeklilik hakları ve hastalık izni hakkına sahip olmaları gerektiğini savundu.

2022: 8,500 posta müdürüne yeni haklar kazandıracak olan başvurular yapıldı ancak bu başarıya ulaşmadı. Merkezi Londra iş mahkemesi, posta müdürlerinin sözleşmeleri uyarınca kişisel hizmet sunmaları gerekmeyebileceğine hükmetti. Bu, onların “işçi” statüsü testinin “limb b” tanımını karşılamadıkları anlamına geliyordu. Dolayısıyla, işçiler değillerdi. Mahkeme, posta müdürlerinin Posta İdaresi’nin kontrolü altında olduğunu ve Posta İdaresi’nin işine entegre olduğunu kabul etti, ancak bu faktörlerin başka iş ilişkilerinde de bulunabileceğini belirtti.

Mayıs 2023: Posta İdaresi’nin inceleme için gerekli olan işin tamamlanmasına ilişkin hedefi içeren yürütme prim planına dahil ettiği ortaya çıktı. Ayrıca, Posta İdaresi dolandırıcılık araştırmacılarının siyah çalışanları sınıflandırmak için ırkçı terimler kullandığı ortaya çıktı. 2008 ve 2011 yılları arasında alınan belgeler, dolandırıcılık soruşturmacılarının şüphelileri ırksal özelliklerine göre gruplandırmaları istendiğini gösterdi. Belgedeki kategoriler arasında “Çinli/Japon tipleri”, “Koyu Tenli Avrupalı Tipler” ve “Negroid Tipler” bulunuyordu.

Eylül 2023: Hükümet, Horizon kanıtlarına dayanarak mahkumiyetleri iptal edilen posta müdürlerine 600.000 £ tazminat teklif edeceğini açıkladı.

Ocak 2024: ITV’de Toby Jones ve Lia Williams’ın başrollerini paylaştığı Mr. Bates vs Posta İdaresi’nin Ocak ayının başlarında yayınlanması, davaya yönelik büyük bir ilgi ve medya ilgisine yol açtı. Halka açık inceleme sırasında, Posta İdaresi soruşturnasını yürüten Stephen Bradshaw’un ifadeleri dinlendi. Bradshaw, posta müdürleri tarafından mafya benzeri davranışlarla suçlandı ancak bu iddiaları reddetti ve “teknik olarak uzman değilim,bunu üstümdeki kişilerden beklerdim” şeklinde konuştu.

10 Ocak’ta, İngiltere hükümeti, yanlış yargılanmış Posta İdaresi şube müdürlerini aklayacak yasaları başlatmayı ve etkilenen bazı kişilere yeni bir ön ödeme olan £75,000’ı duyurdu.

13 Ocak’ta, Posta İdaresi’nin, posta müdürlerine ödediği tazminat ödemeleri için şişirilmiş vergi indirimi rakamlarını iddia ettiği ortaya çıktı.

17 Ocak’ta, 1998’den beri Fujitsu’da yazılım geliştirici olarak çalışan Gerald Barnes, Posta İdaresi’nin kağıt tabanlı muhasebe yöntemlerinden otomatikleştirilmiş Horizon IT sistemi kullanımına geçişle ilgili birçok teknik göreve katıldı. Barnes, “Debuging senaryolaru başlangıçtan itibaren tasarlanmış olsaydı, şu anki durumdan daha iyi olurdu” dedi. Ertesi gün, 18 Ocak’ta, Fujitsu, soruşturma devam ederken İngiltere hükümet sözleşmesi için teklif vermeyeceğini duyurdu.

19 Ocak’ta çok önemli bir gelişme olarak, Avrupa CEO’su Paul Patterson, Posta İdaresi’nin 199-2018 yılları arasında Horizon’daki hatalar hakkında bilgilendirildiğini ve neden yargılanan posta müdürlerine yazılım hatalarının kanıtlarının sunulmadığını bilmediğini belirtti ve böyle bir kanıtların saklanmasını “rezil” olarak nitelendirdi.

Bu olaylar, Posta İdaresi’nin uzun yıllar boyunca süren sorunlu uygulamalarını ve postane müdürleri üzerindeki olumsuz etkilerini ortaya koyuyor. Yanlış suçlamalar, haksız yargılar, maddi kayıplar ve hatta intiharlar gibi trajik sonuçlar, Horizon IT skandalının derin ve uzun vadeli etkilerini gösteriyor. Ancak, kamuoyunun artan ilgisi ve yasal adımlar, suçsuz yere yargılanmış müdürler için bir umut ışığı olabilir. Posta İdaresi’nin yaşanan hatalardan dersler çıkararak daha adil ve şeffaf bir sistem oluşturma çabaları, benzer hataların tekrarlanmasını önlemeye yönelik önemli bir adım olabilir.

Bu skandalın ortaya çıkardığı sorunların ele alınması ve kurumsal değişimlerin gerçekleştirilmesi, güvenilir bir hizmet sunma taahhüdünün bir gereğidir.