Her gün yaklaşık 10 milyon geliştirici tarafından kullanılan JavaScript, dünyadaki en popüler programlama dillerinden biridir. The State of the Octoverse’a göre, art arda beş yıldan fazla bir süredir en çok kullanılan dil olmuştur. Bu yüzden Amazon, eBay, Facebook, Google, Wikipedia ve YouTube gibi günümüzün en popüler web tabanlı platformlarının çoğu JavaScript üzerinde çalışır.
JavaScript’i birçok yazılımcı ve teknoloji şirketi kullanılır, çünkü JavaScript’i öğrenmesi kolay ve sonuç üretmesi çok hızlıdır.
Javascript Nedir?
1995’te Netscape tarafından geliştirilen JavaScript, temel olarak istemci tarafı komut dosyası oluşturma için kullanılan bir komut dosyası dilidir. Ancak, Node.js vb. ile kullanıldığında, sunucu tarafı komut dosyası oluşturmak için de kullanılabilir.
Programlama dillerinden farklı olarak, betik dilleri yürütmeden önce derlenmez, bunun yerine çalışma zamanı sırasında her kod satırı tarayıcı tarafından birer birer yorumlanır. JavaScript programlarına “script” de denir.
Komut dosyası dilleri, sayfayı manuel olarak yeniden yüklemeden bir web sayfasında herhangi bir canlı değişiklik veya güncellemeyi mümkün kılar. Bu komut dosyaları önce yorumlanır ve ardından web tarayıcısı tarafından yürütülür. JavaScript, popüler web tarayıcılarının çoğu tarafından desteklenir ve dinamik web sayfaları oluşturmaya yardımcı olur.
JavaScript kullanımı bir derleyici veya başka bir yazılımın kullanılmasını gerektirmez. Google Chrome, Firefox, Safari vb. gibi tüm büyük tarayıcılar, herhangi bir JavaScript kodunu işlemek için donatılmıştır. JavaScript kodu basitçe bir HTML belgesine gömülür ve doğrudan web tarayıcısı tarafından yorumlanır.
Sadece yeni başlayanlar için değil, Google, Wikipedia vb. teknoloji devleri tarafından bile kullanılan öğrenmesi kolay bir betik dilidir.
JavaScript Ne İşe Yarar? JavaScript İle Neler Yapılabilir?
JavaScript, o kadar popüler hale gelen bir betik dilidir ki, bir geliştiriciyseniz, JavaScript olmadan çalışmanız mümkün olmayabilir. Temel olarak istemci tarafı betik dili olarak kullanılır.
JavaScript’e giriş, etkileşimli web sayfalarından oluşan yeni bir dünyanın yolunu açar. HTML biliyorsanız, HTML’nin bir web sayfasında statik içerik görüntüleme için kullanıldığını ve web sayfalarını biçimlendirmek için CSS’nin kullanıldığını bilirsiniz. Javascript ise web sayfalarını interaktif hale getirmenizi sağlar.
Bu nedenle, dinamik web sayfaları oluşturmak için yaygın olarak kullanılır. Kullanıcı girişini kabul etmenizi ve doğrulamanızı sağlar. JavaScript kullanarak dinamik web içeriği oluşturabilir, bir web sayfasında açılır menüleri düzenleyebilir ve animasyonlar ekleyebilirsiniz.
Frontend programlama için geliştirilmiş olmasına rağmen, artık backend geliştirme için de kullanılır.
Özetle, JavaScript ile aşağıdakileri yapabilirsiniz:
- Sunumlar
- Web geliştirme
- Sunucu Uygulamaları
- Web uygulamaları
- Oyunlar
- Mobil uygulamalar
JavaScript’in Avantajları Nelerdir?
JavaScript, World Wide Web’in temel teknolojilerinden biridir. Özellikleri nedeniyle son derece popülerdir. Bu özelliklerin JavaScript’i bu kadar popüler yapan birçok avantajı vardır:
- JavaScript, modern web’de yoğun olarak kullanılan dinamik programlama sağlar.
- JavaScript, istemci taraflı bir dil olarak kullanıldığında, tarayıcıda hemen çalıştığı için çok hızlıdır.
- İstemci tarafı ve sunucu tarafı için farklı dillerde uzmanlaşmaya gerek yoktur.
- JavaScript framework ve kütüphaneleri, web geliştirmeyi kolay ve anlaşılır hale getirir.
- JavaScript’in Java gibi diğer programlama dillerine kıyasla öğrenmesi çok basittir. World Wide Web’in temel teknolojilerinden biri olan JavaScript kaynaklarına çevrimiçi ve çevrimdışı olarak kolayca erişilebilir.
- Dosya uzantısı ne olursa olsun, herhangi bir web sayfasına JavaScript ekleyebiliriz.
- JavaScript, tüm modern web tarayıcılarını destekler.
- JavaScript, web sayfalarına genişletilmiş işlevler sağlar.
- JavaScript’te derleyici gerekmez.
- JavaScript olay tabanlı bir programlama dilidir.
JavaScript’in Sınırlamaları
JavaScript’in de birkaç sınırlaması vardır:
- JavaScript’in en büyük sınırlamalarından biri, kodun herkes tarafından görülebilmesidir.
- JavaScript istemci tarafı olarak dosyaların okunmasına ve yazılmasına izin vermez.
- JavaScript’in çoklu okuma özelliği yoktur.
- JavaScript, ağ uygulamaları için kullanılamaz.
- Devre dışı bırakılabilir.
JavaScript Framework ve Kütüphaneleri
Modern dünyada, web geliştirme framework ve kütüphaneleri yoğun olarak kullanılır. Web framework’leri, web uygulaması geliştirmeyi desteklemek için tasarlanmıştır. Buna web hizmetleri, web API’leri ve web kaynakları da dahildir. En ünlü web framework’leri ve kütüphaneleri JavaScript kullanılarak geliştirilmiştir. Bunlar; AngularJS, ReactJS, Vue.js, Meteor.js, Ember.js, Backbone.js ve daha fazlasını içerir.
JavaScript framework ve kütüphanelerinden bazıları aşağıdaki şekildedir:
1. AngularJS
Tam teşekküllü bir JavaScript framework’ü olan AngularJS, modern web geliştirmede yaygın olarak kullanılır. Web geliştiriciler arasında çok popülerdir. AngularJS, JavaScript’in bir üst kümesi olan typescript’i kullanır. Bağımlılık ekleme, formlar, şablonlar ve daha fazlası gibi çeşitli özelliklere sahiptir.
2. ReactJS
ReactJS, kullanıcı arayüzü için yaygın olarak kullanılan güçlü bir JavaScript kütüphanesidir. Temel özelliği, diğer DOM işleme framework’lerine kıyasla DOM manipülasyonunu çok hızlı yapan sanal DOM’sidir.
3. Vue.js
Vue.js, kullanıcı arayüzü ve tek sayfalık web uygulamaları oluşturmak için kullanılan bir başka popüler JavaScript framework’üdür.
JavaScript Kodları
Aşağıda işinize yarayabilecek bazı JavaScript örneklerini bulabilirsiniz:
1. JavaScript kodunu bir HTML dosyasına gömmek
2. JavaScript “Hello World!” kullanımı
3. JavaScript kodunu HTML etiketinin içine yerleştirme
4. JavaScript’te büyük/küçük harf duyarlılığı
5. JavaScript’te değişkenler oluşturma
Daha fazla JavaScript kodu için linke tıklayabilirsiniz.
JavaScript Konsolu Nasıl Açılır?
Aşağıda JavaScript Console’u çeşitli tarayıcılarda ve çeşitli işletim sistemlerinde açmanın yollarını bulabilirsiniz:
Denemek isterseniz, aşağıdaki örneği kullanabilirsiniz:
1. Apple Mac OSX
- Apple Mac OSX’te Chrome’un JavaScript Konsolu’nu Açma: Command-Option-J
- Apple Mac OSX’te Firefox’un JavaScript Konsolunu Açma: Command-Option-K
- Apple Mac OSX’te Opera JavaScript Konsolunu Açma: Command-Option-I ve “Console” üzerine tıklayın.
- Apple Mac OSX’te Safari: İlk önce geliştirici araçlarını etkinleştirin, Safari, Tercihler ve “İleri Düzey”e tıklayın, “Geliştirme menüsünü menü çubuğunda göster” kutusunu işaretleyin
Yukarıda açıkladığımız gibi sonra Command-Option-C konsolu açacaktır.
2. MS Windows
- MS Windows’ta Chrome’un JavaScript Konsolunu Açma: Ctrl-Shift-J
- MS Windows’ta Firefox’un JavaScript Konsolunu Açma: Ctrl-Shift-K
- Internet Explorer’ın JavaScript Konsolunu Açma: F12 ardından “Console – Konsol” sekmesine tıklayın.
JavaScript Öğrenmenin 5 Yolu
Artık JavaScript’in ne olduğunu, avantajlarını ve ne için kullanıldığını bildiğiniz göre, JavaScript’in nasıl öğrenileceğine bakmanın zamanı geldi.
JavaScript yolculuğunuza başlamak için yapabileceğiniz 5 şey var:
1. JavaScript Hakkında Okuyun
Tabii ki, temel JavaScript kodlaması hakkında okumaya gelince, yapmanız gereken bir JavaScript kitabı almaktır. Eğer İngilizce biliyorsanız, birçok JavaScript kitabı size dili anlaşılması kolay bir şekilde öğretebilir.
Yolculuğunuzda size iyi hizmet edecek JavaScript kitapları aşağıdaki şekildedir:
- JavaScript for Kids: A Playful Introduction to Programming
- Eloquent JavaScript: A Modern Introduction to Programming
- You Don’t Know JS Yet: Get Started
- Wikibooks’ JavaScript book
2. Çevrimiçi JavaScript Derslerini İzleyin
YouTube, JavaScript ile programlama da dahil olmak üzere çeşitli beceriler öğrenmek isteyen birçok kişi için bir bilgi kaynağıdır. Bu yüzden daha çok görsel şekilde öğrenen bir öğreniciyseniz, çevrimiçi JavaScript eğitimleri izleyebilirsiniz. Pek çok hevesli JavaScript geliştiricisi; TravesyMedia, Dev Ed, Programming with Mosh, LearnCode.academy ve TheNewBoston gibi YouTube kanallarını izleyerek öğrenir.
3. Çevrimiçi Kodlama Kurslarına Katılın
Kitaplar ve çevrimiçi öğreticiler JavaScript öğrenirken oldukça etkilidir. Ancak, herkesin bunu kaldıracak öz disiplini yoktur. Kodlama kurslarının ön plana çıktığı yer burasıdır. Bir kodlama sınıfıyla, canlı bir eğitmen tarafından yolun her adımında size rehberlik edilir.
4. Bir JavaScript Referansı Kullanın
Yeni başlayanların çoğu, JavaScript kadar kapsamlı bir dil için neredeyse imkansız olan kodu ezberlemeye çalışma hatasına düşer. Ancak, ücretsiz olarak kullanabileceğiniz birkaç çevrimiçi kaynak olduğundan, kodu unutma konusunda endişelenmenize gerek yoktur. Eksiksiz bir JavaScript referansı istiyorsanız, Mozilla Developer Network JavaScript Kılavuzu harikadır.
5. Kendi Projelerinizi İnşa Edin
Kendi başınıza inşa etmeyi öğrenebileceğiniz birçok başlangıç projesi vardır. Bu projeler, JavaScript yeterliliğinizi test etmenize ve öğrendiklerinizi pekiştirmenize yardımcı olur.
JavaScript İle İlgili En Çok Sorulan Sorular
1. JS nedir?
JavaScript’in kısaltılmış hali olan JS, öncelikle web’de HTML sayfalarını geliştirmek için kullanılan bir komut dosyası dili
2. JavaScript frontend mi yoksa backend için mi ideal?
JavaScript, hem frontend hem de backend için ideal olarak kabul edilir. Tüm geliştirme yığını ve dosya yapısında kullanılır. JavaScript, tüm avantajları ve dezavantajları dahil olmak üzere birçok backend işlemi yapmanızı sağlar. Frontend için JavaScript’i düşünüyorsanız, frontend geliştirme için olağanüstü özellikler sunar.
3. JavaScript dom nedir?
DOM, (Document Object Model) Belge Nesne Modeli anlamına gelir. Belgeden öğeler oluşturmanıza, değiştirmenize veya kaldırmanıza izin veren bir programlama arabirimidir. Sayfamızı daha dinamik hale getirmek için bu öğelere etkinlikler de ekleyebiliriz.
4. JavaScript alert nedir?
JavaScript alert() işlevi, küresel pencere nesnesinde kullanılabilen bir işlevdir. Tarayıcıya, bir mesaj ve bir “Tamam” düğmesi içeren kalıcı bir iletişim kutusu görüntülemesi için komut verir.
Örnek:
alert("Hello world!");
// Which is quivalent to:
window.alert("Hello world");5. Java ve JavaScript farkı nedir?
Java, kurumsal sınıf yazılım geliştirmenin temelini oluşturan ve mobil uygulama geliştirmede büyük bir varlığı olan genel amaçlı bir programlama dilidir.
JavaScript bir web betik dili olarak başlayan, ancak şimdi genel amaçlı bir dil haline gelen ve her yerde kullanılan bir dil. Ancak özellikle web uygulamalarında baskın.
6. Mozilla firefox programlama dili nedir?
Firefox JavaScript’i kullanır; Java’yı hiç kullanmaz.
7. Ruby ve JavaScript benzer midir?
Ruby ve JavaScript benzer görünür, çünkü ikisi de dinamik ve genel amaçlı dillerdir. Ancak bir OOP programlama dili olan Ruby, genellikle sunucu tarafı uygulama geliştirme için kullanılır. Oysa nesne tabanlı bir dil olan JavaScript, ideal olarak istemci tarafı web uygulamaları için kullanılır. JavaScript, daha büyük topluluklara sahip olduğu için Ruby’den daha hızlı olma eğilimindedir.
8. Python JavaScript’in yerini alabilir mi?
Hayır, Python, Javascript’in yerini alamaz. Aslında iki dil birbirini tamamlar. Javascript, istemci tarafı betik dili olarak kullanılırken, Python çoğunlukla sunucu tarafı betik dili olarak kullanılır.
9. JavaScript’in Python’dan farkı nedir?
JavaScript, her satırı veya komutu derlenmeyen ancak çalışma zamanı sırasında web tarayıcısı tarafından tek tek yorumlanan bir betik dilidir. İstemci tarafı programlama için kullanılır.
Python ise, yürütme sırasında komutları bayt koduna derlenen ve ardından bayt kodu bir yorumlayıcı tarafından yürütülen Nesne yönelimli programlamadır. Temel olarak sunucu tarafı programlama için kullanılan bir dildir.
10. JavaScript ve Python’u aynı anda öğrenebilir miyim?
Evet, JavaScript ve Python aynı anda öğrenilebilir. Javascript temel olarak frontend programlama için kullanılırken Python backend programlama için kullanılır.
11. JavaScript ve HTML aynı mı?
JavaScript, web sayfalarını daha etkileşimli ve dinamik hale getiren gelişmiş bir programlama dilidir. HTML, bir web sitesinin birincil yapısını sağlayan standart bir biçimlendirme dilidir.
12. JavaScript güvenli mi?
JavaScript, web geliştirme için yaygın olarak kabul görmesine ve kullanılmasına rağmen, iyi bilinen güvenlik açıklarına sahiptir. JavaScript güvenlik açıkları aracılığıyla ortaya çıkan en yaygın siber saldırılardan biri, siteler arası komut dosyası çalıştırma (XSS) saldırısıdır. Siber suçlular, kimlik bilgilerine erişmek ve bunları çalmak için XSS saldırılarını kullanır. Açıklardan yararlanmaları en aza indirmek için geliştirme sırasında kodunuzu test etmeniz ve gözden geçirmeniz çok önemlidir. Statik ve dinamik uygulama güvenliği testi (SAST ve DAST) gibi test yöntemleri, yazılım geliştirme yaşam döngüsünün tüm noktalarında güvenlik açıklarının belirlenmesine yardımcı olur.
12. Vanilla JavaScript nedir?
Vanilla JavaScript, ek kütüphaneler olmadan saf JavaScript dilinin hafif bir uygulamasıdır. Burada “vanilla” terimi, özelleştirilmemiş JavaScript’i ifade eder. Google, Microsoft, Apple, Amazon vb. birçok büyük şirket Vanilla JS kullanır. Vanilla JavaScript, kütüphanelerde sunulan daha gelişmiş özelliklere bağlantı eklemeden önce JavaScript programlamanın temellerini öğrenmenin mükemmel bir yoludur.
Eline sağlık.